نووسینی : غەفوور #مەخموور#ی
ئەمڕۆ (10 / 8 / 2020) ؛ ڕۆژێکی گرنگ و دیرۆکییە لە مێژووی گەلی کوردستاندا، سەد ساڵ بەسەر پەیماننامەی (سیڤەر)دا تێپەڕدەبێت، لە ڕۆژێکی وەکو ئەمڕۆدا لە (10 / 8 / 1920) پەیماننامەی سیڤەر مۆڕکرا، لەو پەیماننامەیدا کۆمەڵێ ماف کە پەیوەست بوو بەداهاتووی کورد بۆ گەلی کوردستان دیارکرا، بەڵام دواتر پەیماننامەکە وەک خۆی جێبەجێ نەکرا و خەونەکانی گەلی کوردستانیش لەباربران، لەگەڵ ئەوەشدا تا ئێستا و دوای سەد ساڵ کورد بە هیواوە سەیری ئەو پەیماننامەیە دەکەن.
بێگومان بەدرێژایی مێژوو گەلی کوردستان لە خەبات و تێکۆشان و بەرخوداندا بووە لەپێناو وەدەستهێنانی مافە ڕەواکانی خۆیدا و، لەهەمان کاتدا لە زۆر لاوەش زوڵمی گەورە لە کورد کراوە، گەورەترین زوڵمی مێژووییش کە لە گەلی کوردستان کرابێت ڕێکەوتننامەی (سایکس - پیکۆ) بوو لە ساڵی 1916دا، دوای ئەوەی کوردستان لە ئەنجامی شەڕی چاڵدێران دابەشی سەر هەردوو ئیمراتۆریەتی عوسمانی و سەفەوەی کرا، جارێکی دیکە و سەرلەنوێ کوردستان بەپێی ڕێکەوتننامەی (سایکس - پیکۆ) دابەشی سەر (عێراق و تورکیا و سوریا و ئێران) کرا، ڕاستە ئەو ڕیکەوتننامەیە بۆ داڕشتنەوەی نەخشەی سیاسی ئەو ناوچەیە بوو، بەڵام لەهەمان کاتدا زوڵمیکی گەورەش بوو لە کورد و گەلی کوردستان کرا، بێگومان گەلی کوردستان هەر لەسەرەتاوە ڕێکەوتننامەی (سایکس - پیکۆ)ی ڕەتکردەوەو پێی ڕازی نەبوو.
دوای چوار ساڵ لە ڕێکەوتننامەی (سایکس - پیکۆ) هەوڵێک هاتە ئاراوە کە ئەویش پەیماننامەی (سیڤەر) بوو، بەپێی ئەو پەیماننامەیە لە بەندەکانی (62 و 63 و 64) کۆمەڵێ ماف بۆ گەلی کوردستان دیارکرابوو، بەپێی ئەو پەیماننامەیە دەبوایە دوای ساڵێک گەلی کوردستان وەک هەر گەلێکی دیکەی ناوچەکە خۆی خۆی بەڕێوەببات و، دواتر هەوڵبدات لەسەر خاکی خۆی بینای وڵاتی خۆی بکات و، هەوڵ بدات وەک چۆن لە ڕابردوودا ڕۆڵێکی کارای هەبووە لە بیناکردنی شارستانییەتی ناوچەکەدا بەهەمان شێوە لەداهاتوودا ڕۆڵێک ببینێت لە بیناکردنی کۆمەڵگایەکی مۆدێرن و پێشکەوتوو لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، بەڵام بەداخەوە ئەو پەیماننامەیە جێبەجێنەکرا و، ئەوە بوو پەیماننامەی لۆزان لەساڵی 1923 کە هاتە پێشەوە ئەو پەیماننامەیە ئەو خەونەی کوردی لەباربرد کە لە سیڤەر بەرنامەڕێژی بۆ کرابوو، جارێکی دیکە لە (لۆزان) زوڵم لە گەلی کوردستان کرایەوە، کەمالییەکان زوڵمێکی گەورەیان لەگەلی کوردستان کرد کە مافی ڕەوای گەلی کوردستانیان نەدا و، نەیانهێشت ویلایەتی موسڵ خۆبەڕێوەبەری ڕابگەیەنێ، دواتر کە ویلایەتی موسڵ لەساڵی 1925 کە بەعێراقی عەرەبییەوە لکێندرا جارێکی دیکە ئەو خەونەی کورد لەباربرا.
ئێمە ئەگەر تێبینی بکەین لەماوەی سەد ساڵی ڕابردوودا، کە پەیماننامەی سیڤەر جێبەجێنەکرا، ئەوە بۆتە هۆکاری ئەوەی کە تائێستاکە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و هەموو ناوچەکە هێمنی و ئارامی بەخۆیەوە نەبینێت و شەڕو خوێنڕشتن لە ڕۆژهەڵاتی ناڤیندا درێژەی هەبێت، جێبەجێکردنی پەیماننامەی (سیڤەر) فاکتەرێکی سەرەکییە بۆ چەسپاندنی ئاشتی و هێمنی و ئارامی لە ڕۆژهەڵاتی ناڤین و بگرە جیهانیشدا، بێگومان پێویستە هەموو لایەک ئەو ڕاستییە بزانن کە دامەزراندنی دەوڵەتی کوردستان و گەیشتنی گەلی کوردستان بەمافە ڕەواکانی خۆی گەورەترین فاکتەری چەسپاندنی هێمنی و ئارامییە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و، تەنها و تەنها لەو ڕێگەیەوە دەتوانرێ ئەو هێمنی و ئارامییەی کە کۆمەڵگای نێودەوڵەتی دەیخوازێت لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بچەسپێ و وەدەست بهێنرێت، واتە دامەزراندنی دەوڵەتی کوردستان فاکتەری چەسپاندنی ئاشتی و ئارامییە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا.
ئەگەر ئێمە تێبینی بکەین دەبینین کە ئەو پەیماننامە گرنگەی سیڤەر جێبەجێ نەکراوە، ئەوە هۆکاری سەرەکی بووە کە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناڤین هێمنی و ئارامی بەخۆیەوە نەبینێت، ئەمەش شەرمەزارییەکی گەورەیە بۆ تەواوی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی کە ئەمڕۆ نەتەوەیەکی زیاتر لە (50) ملیۆن مرۆڤ لەهەموو مافێکی خۆی بێبەشکراوە و، لەلایەن چوار دەوڵەتی ناوچەکە (عێراق و ئێران و تورکیا و سوریا) دەچەوسێندرێتەوەو مافەکانی پێشێل دەکرێت، بۆیە لەسەر کۆمەڵگای نێودەوڵەتی پێویستە جارێکی دیکە هەوڵبدات بۆ زیندووکردنەوەو کاراکردنەوەی پەیماننامەی سیڤەر و، هاوکار بێت بۆ ئەوەی دەوڵەتی کوردستان دابمەزرێت.
بۆ زیندووکردنەوەو کاراکردنەوەی پەیماننامەی سیڤەر ؛ ئێمە وەکو گەلی کوردستان پێویستیمان بەوە هەیە کە لە داهاتووێکی نزیکدا بۆردێکمان هەبێت و، وەک ئەرکێکی نەتەوەیی و بەپەلە پێویستە (بۆردی کاراکردنەوەی پەیماننامەی سیڤەر) دابمەزرێنین، بۆ ئەوەی بتوانین لە ڕێگەی ئەو بۆردەوە کاربکەین و جارێکی دیکە ئەو پەیماننامەیە زیندووبکەینەوەو هەوڵبدەین لەو ڕێگەیەوە داوای مافە ڕەواکانی خۆمان بکەین، بۆئەمەش پێویستە هەرسێ ماددەی (62 و 63 و 64)ی پەیماننامەی سیڤەر کارا بکەینەوەو بەپێی ئەو ماددانە داوای مافە ڕەواکانی خۆمان بکەین، لەو پێناوەشدا پێویستە هەموو تاکێکی کوردستان بەو ئاراستەیە کاربکات، لەهەمان کاتدا پێویستە لەسەر ئاستی نێودەوڵەتیش بزاڤێکی خورت بکەین، بۆئەوەی بتوانین کاریگەریمان لەسەر ناوەندە بڕیاربەدەستەکانی ئەمریکا و ئەوروپا و وڵاتانی دیکەش هەبێت، لەم ڕووەوە ڕەڤەندی کورد دەتوانێت ڕۆلێکی کارا بگێرێت، لێرەوە داوا دەکەین کەوا ڕەڤەندی کورد زیاتر ڕێکبخرێت و بەشێوەیەکی ئۆرگانیزەکراو ئاڕاستەی کارو خەبات بکرێت، هەروەها لەناوخۆی کوردستانیش پێویستە هەموومان پێکەوە هەوڵبدەین و بەو ئاراستەیە کاربکەین، لەبەرئەوەی زیندووکردنەوەی پەیماننامەی (سیڤەر) هۆکارێکی گرنگ دەبێت بۆ نزیکبوونەوەمان لە گەیشتن بە مافە ڕەواکانمان.
10 / 8 / 2020
سکرتێری گشتیی یەکێتی نەتەوەیی دیموکراتی کوردستان [1]YNDK