Dengir Mir Mehmet Fırat
Dengir Mir Mehmet Fırat (8 Ağustos 1943, Mersin – 12 Temmuz 2019, Ankara) Türk avukat, çiftçi, ihracatçı ve siyasetçidir. 5 dönem milletvekilliği yapmış olan Fırat, AKP'nin kurucularından ve eski genel başkan yardımcılarındandı. HDP'den 2 dönem milletvekili seçildi.
İlk orta ve lise öğrenimini Mersin'de tamamladıktan sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. Çiftçilik, Serbest Avukatlık, İhracatçılık, Akdeniz İhracatçılar Birliği Yönetim Kurulu Üyeliği, Adalet ve Kalkınma Partisi Kurucu Üyeliği ve Genel Başkan Yardımcılığı, XXI. Dönem Adıyaman, XXII.ve XXV. Dönem Mersin, XXIII. Dönem Adana Milletvekilidir. Alman asıllı Kristen (Zozan) Fırat ile evlidir ve iki çocuk babasıdır.[1]
Dedesi Hacı Bedir Fırat Ağa Kavi aşiretine mensuptur. I. ve II. dönem Malatya, III. dönem Kars milletvekilidir. Amcası Hüseyin Fehmi Fırat üç dönem milletvekilliği ve Demokrat Parti Genel İdare Kurulu Üyeliği yapmıştır. Halasının oğlu Mehmet Sırrı Turanlı XI. dönem Adıyaman milletvekilliği ve Adıyaman senatörlüğü yapmıştır.
Adalet Partisi Kahta ilçe başkanlığı, Doğru Yol Partisi kurucu üyeliği, Kahta ilçe başkanlığı ve MKYK üyeliği yaptı. 1973 genel seçimlerinde Adalet Partisi'nden, 1995 genel seçimlerinde Doğru Yol Partisi'nden Adıyaman milletvekili adayı oldu. 2000 yılında Fazilet Partisi'nden cumhurbaşkanlığına aday olacağını açıklamasına rağmen aday olmamıştır.
The New York Times'da yer alan Atatürk devrimleri toplumda travma yarattı, dini yaşama biçimleri bir gecede ortadan kaldırıldı şeklindeki sözlerinden dolayı büyük tepki topladı.
Dengir ismi Kürtçe'de büyük ses; Mîr ise Kürtçe'de Bey anlamına gelir. Mir Mehmet, Fırat'ın 19 göbek önceki dedesinin ismidir. Kürt kökenli olan Fırat, Dengir Mir Mehmet Fırat'ın dedesi M. Kemal Atatürk tarafından madalya verilmiştir. Soyadı benzerliğinden dolayı, Şeyh Said'in torunlarıyla karıştırılsa da Şeyh Said'in torunlarıyla bir ilgisi yoktur.
Türk Tarih Kurumu'nun eski başkanı Prof. Yusuf Halaçoğlu'nun Anadolu Aşiretleri adlı kitabında, Fırat'ın mensup olduğu Rişvan Aşireti'nin Kürt değil, Türk olduğu öne sürülmüştür.
2015 yılında Halkların Demokratik Partisi'ne katılmış ve 2015 seçimleri için milletvekili adayı olmuş ve seçilmiştir.[1]
22 Haziran 2015 tarihinde Halkların Demokratik Partisi tarafından 30 Haziran 2015'te yapılacak TBMM başkanlık seçimleri için TBMM başkan adayı olarak gösterildi. Seçimde 1. turda 81, 2. turda 80 ve 3. turda 78 oy alarak seçimi kaybetmiştir. 4. tura, 3. turda 4. olduğu için; yani 1. veya 2. olamadığı için katılamamıştır. 21 Kasım 2015 tarihinde Halkların Demokratik Partisi tarafından 22 Kasım 2015'te yapılacak TBMM başkanlık seçimleri için TBMM başkan adayı olarak gösterildi. 12 Temmuz 2019'da Ankara'da akciğer kanseri tedavisi gördüğü bir hastanede 76 yaşında ölmüştür.