Tarih boyunca dövmeler bedeni süslemek, deriye semboller yazmak, etnik kimliği beden aracılığıyla göstermek ve maneviyatı ifade etmek için kullanılmıştır. Müslümanlar arasında dövmeye karşı duran ve genelde saygı gören dini tabulara rağmen, Ortadoğu’da dövme kültürü binlerce yıldır devam ediyor ve bazı halklar arasında oldukça yaygın olarak yaşatılmaya devam ediyor.
Antik Mısır dönemlerine kadar, bu bölgedeki insanlar vücutlarını anne sütüyle karıştırılmış kurum veya koyun ve keçi mesanelerinden gelen sıvılar gibi egzotik maddeler kullanarak boyarlardı.
Bugün yüz dövmesi, Cezayir'deki Amazigh (Berberi) kabileleri, Mezopotamya'daki Kürtler ve Arap Yarımadası'ndaki Bedeviler tarafından uygulanan bir gelenek olarak binyıllara meydan okuyor.
Dumanlı siyah veya çivit mavisi bir karışımın deride oluşturulan girintiler üzerine nakşedilmesiyle[1] yapılan kömür grisi veya koyu yeşil renk tonuna sahip bu dövmeler genellikle evde kadınların kendileri tarafından yapılır.
Kişisel yaşamdaki dönüm noktalarını ve toplumlarının tarihini simgeleyen dövmeler, bir kadının hayatı hakkında çok şey söyleyebilir.
Bu yazıda Middle East Eye, bölgedeki kadınların ciltlerinde hayat bulan çeşitli dövme tasarımlarını ve bunların arkasındaki anlamları araştırıyor.
Amazighler (Barbariler)
Kuzey Afrika'da dövme yaptırmak, İslam öncesi döneme uzanan ve Fas, Tunus, Cezayir ve Libya'daki[1] Amazigh kadınları arasında hala nispeten yaygın olan eski bir uygulama.
Bu kadınlar için dövme yaşamın farklı aşamalarını sembolize eder ve bu nedenle erken yaşta dövme yaptırmaya başlarlar.
Dövmelerin yüzde nereye yapıldığına göre de bir anlamı vardır: örneğin, çenedeki dikey bir çizgi bir nişanı temsil ederken, burnun ucundaki bir işaret ya evliliği ya da bir çocuğun ölümünü simgeleyebilir.
Bazı dövmeler ise bir kız çocuğunun kadınlığa geçişini sembolize eder ve genellikle aynı yaştaki bir grup kıza aynı anda dövme yaptırılır.
Desenler sadece sembolik olarak önemli olayları kaydetmekle kalmaz, aynı zamanda kötü ruhlardan koruduğuna da inanılır.
Amazigh kadınları arasında dövme aynı zamanda bir güzellik ve kadınlık sembolü olarak da görülmektedir.
El ve bedenin diğer yerlerine yapılan dövmeler daha çok sağlık ve şifa ile ilişkilendirilirken, boyun ve karın kısmındaki dövmeler de doğurganlığı simgeleyen bazı motifler içerir.
Amazigh kadın dövmeleri arasında güneş sembolleri, keklik gözü, zincir ve kelebek gibi çeşitli motifleri yaygındı. Berberi kültüründe keklik “zarafet ve güzellikle” ilişkilendirilirken gözler “tehlikenin her yerde oluşunu” temsil ediyordu.
Dövme sadece kadınlara mahsus bir gelenek olarak benimsendiği için Amazigh halkları arasında da kadınlığın sembolü olarak kabul edilir.
Efsaneye göre, Amazigh kadınları, askerlerin cinsel saldırılarından korunmak için Fransız askerlerinin yanında dövme yaptırırlardı, çünkü bu dövmelerin onların cinsel arzularını azaltacağına inanılırdı.
Bu oldukça köklü tarihçeye rağmen, bu gelenek, din baskısı ve Batı modasının yayılmasıyla birlikte ölme tehlikesi altında.
Günümüzde pek çok Amazigh kadını, dövme yerine, bir veya iki hafta içinde solan doğal bir boya olan kınayı tercih ediyor.
Bedeviler
Hem erkek hem de kadınlarda dövme, özellikle Arap Yarımadası'nın çöllerinde yaşayanlar için Bedevi kültürünün ayrılmaz bir parçasıdır.
Dövme konusundaki dini yasaklara rağmen, birçok Arap kabilesi kötücül olduğuna inanılan ruhsal güçleri savuşturmak, dövmeyi yapan kişiye güç vermek ve onları savaşta korumak için yüzlerine, ayak ve el bileklerine ve bedenin diğer kısımlarına dövme yaparlar[1].
Örneğin, sığırlarını daha kolay sağabilmesi için birinin elinin güçlenmesi için o kişinin bileğine dövme yapılır.
Bazı Bedevi kabileleri de kimi dövme işaretlerinin hastalıkları iyileştirdiğine inanırlar. Örneğin, başın yan taraflarına veya gözlerin üzerine noktalar gibi sembollerin işlenmesinin bir kişinin acı ve ağrılarına dindirdiğine inanılır.
Gelenekler kabileden kabileye değişir, ancak bazı topluluklarda, bir Bedevi kız çocuğunun dövmeleri, ebeveynlerin çocukları için ne diledikleri ile alakalı olabilir ve bu dövmeler “anne” tarafından seçilir. Örneğin burundaki bir nokta, çocuk için uzun bir yaşam umudunu ifade eder.
Bazı dövme işaretleri ayrıca bir “kabile tanımlama sistemi” olarak toplumsal bir işlev görür ve eğitimli Bedeviler bir kişinin kabilesini dövmelerinden çıkarabilir.
Bazı durumlarda, hayvanlar da dövmelerde tasvir edilmiştir, örneğin ceylan dövmesi zerafet ve güzelliği temsil eder.
Kürt ‘deq’i
Yüz dövmeleri veya Kürtçesi ile deq, Irak, Türkiye, Suriye ve İran'daki Kürtler arasında oldukça popüler.
Çoğunlukla çene üzerinde ve sakalı andıran noktalı dövmeler, bir güzellik işareti olarak kabul edilirdi ve özellikle 60 yaş üstü daha olgun Kürt kadınlarında yaygın olarak görülürdü.
60 yaşın altı kadınlar için dövmeler minimaldi ve yanakta veya çenede basit bir nokta olarak yapılırdı[1].
Bu dövmeler genellikle evde deriye batırılan bir dikiş iğnesi ile çizilir. Delik daha sonra kurumla doldurulur ve bir süre kabuk bağladıktan sonra yerini koyu, siyah bir renge bırakır.
Deq dövmelerinde kullanılan sembollerin çoğu doğadan ilham alır ve ortak motifler arasında bitkiler, yıldızlar ve hayvanlar bulunur. Bu sembollerin anlamı güçten üretkenliğe ve doğurganlığa kadar uzanır.
Gözler arasındaki dövmelerin nazarı” ve neden olabileceği kötülükleri önlediğine inanılır. Ezidilikten İslam'a [1]geçen bazı Kürt kadınların yüzlerine ise ay sembolü dövmesi yapılırdı.
Çenede yapılan V şeklindeki bir dövme sembolü, geleneksel olarak, ailenin büyüklüğüne göre boyutlandırılmış bir aşiret kimliğinin işaretiydi.
Birçok genç nesil onları eski moda olarak gördüğünden, bugün deq dövmesi Kürt kadınları arasında nadir olarak görülebiliyor.
Genellikle acı verici bir süreç olan kadınların evde dövme yapma geleneği, zaman içinde aşamalı olarak azaldı ve genelde daha çok yaşlı kadınların yüzlerinde izleri kaldı.