دوای ڕووخانی ڕژێمی پاشایەتی لە عێراق و بوونی بە دەوڵەتێکی کۆماری و دوابەدوای هاتنەئارای کەشێکی ئارام و ئازاد، هەروەها کرانەوەی سیاسەتی نوێی عێراق بە ڕووی کورددا و گەڕانەوەی مستەفا بارزانی لە یەکێتیی سۆڤیەتی جاران، ئەو ڕووداوە بووە مایەی خۆشحاڵی و ئاهەنگگێڕانی گەلی کورد و عێراقیەکان بەگشتی، نەتەوەی کورد هیوا و ئومێدێکی گەورەی بە حکوومەتی ئەوکاتی عێراق و دەسەڵاتەکەی لا پەیدا بوو.
له و ساتەوەختەدا، بە ماوەیەکی کەم گەڕانەوەی بارزانی بووە سەردێڕ و باس و خواسی هەرە گرنگی نێو میدیا عێراقی و جیهانییەکان، بەو هۆیەوە چەندین دیدار و دیمانەی ڕۆژنامەوانی لەگەڵ سەرکردەی هەرە درەوشاوەی بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی کوردستان مەلا مستەفا بارزانی ئەنجام درا.
ئەمەی دەیخوێننەوە، یەکێک له و دیدارە زۆر گرنگانەیە و لەلایەن گۆڤاری (العراق)ی ئەوکات لەگەڵ بارزانی ساز دراوە، لە ساڵی 1958دا، دیمانەکە بە ناونیشانی (کارەساتی بارزان - سەرەتای چۆن و کۆتایی کۆتایی؟)، (تراژیدیای بارزان.. ستەمکاریی حکوومەتی پاشایەتی لە دەڤەری بارزان) لە گۆڤاری (العراق) بە پێنج ئەڵقە لە پێنج ژمارەی ئەو گۆڤارەدا بڵاو کراوەتەوە، (باسنیوز) پاش 63 ساڵ بۆ یەکەمین جار ئەو دیمانەیە لە چەند بەشێکدا بڵاو دەکاتەوە.
لەو دیمانەیەدا، سەرکردەی کورد مستەفا بارزانی، بەبێ هیچ پێچ و پەنا و خاترگرتنێکی دەوڵەتانی داگیرکەر، ڕاشکاوانە و ڕاستگۆیانە، بەشێک لە ڕووداو و کارەسات و زوڵم و زۆرداریی ڕژێمی عێراقی و دەوڵەتانی زلهێزی وەک (بەریتانیا و عوسمانییەکان)ی ئه و سەردەمە، دەرهەق بە گەلی کورد به گشتی و ناوچەی بارزان بەتایبەتی دەگێڕێتەوە و، پاشان چۆنیەتیی بەرەنگاربوونەوەیان و بەرپاکردنی شۆڕش و ڕاپەڕینەکانی بارزان بۆ داکۆکیکردن و بەرگریکردن لە مافی ڕەوای گەلی کورد و پاراستنی زێدی باووباپیران، دواتر بە ناچاری و بەبێ خواستی خۆیان ئاوارە و دەربەدەربوونیان، یان بە زۆرەملێ ڕاگواستنیان بۆ دەرەوەی زێد و وڵاتی خۆیان، هەموو ئەمانە بۆ گۆڤاری (العراق) دەخاتە ڕوو.
- بەشی یەکەمی ئەو دیمانەیەی بارزانی، لە ژمارە -2- ڕۆژی پێنجشەممە، 18ی کانوونی یەکەم/ 1958، لاپەڕە (14-15) بڵاو کراوەتەوە.
- بەشی دووەم، ژمارە -4- ڕۆژی پێنجشەممە، 1ی کانوونی دووەم/ 1959، لاپەڕە (12- 13).
- بەشی سێیەم، ژمارە -5- ڕۆژی شەممە، 10ی کانوونی دووەم/ 1959، لاپەڕە (14-15).
- بەشی چوارەم، ژمارە -6- ڕۆژی هەینی، 23ی کانوونی دووەم/ 1959، لاپەڕە (12-13).
بەشی پێنجەم و کۆتایی، ژمارە-7- 29/1/1959، لەلاپەڕە (13- 23)دا بڵاو کراوەتەوە. ئەمەی خوارەوە دەقی ئەو دیمانەیەیە بە یەک ئەڵقە و بە زمانی کوردی لە (باسنیوز)دا بڵاو دەبێتەوە.
تراژیدیای بارزان.. چۆن دەستی پێ کرد؟ چۆن کۆتایی هات؟ستەمکارییەکانی حکوومەتی پاشایەتی لە دەڤەری بارزان
گۆڤاری (العراق): ڕۆژگارە سەختەکانی ناوچەی بارزان و ستەمکاریی حکوومەتی پاشایەتی لە دەڤەری بارزان چۆن دەبینی؟
مستەفا بارزانی : جێی سەرسوڕمانێکی تاڵ و سەیر بوو، یان بگوترێت شکستێک، ناپاکییەک بوو، چی ناوی لێ دەنێیت بە دڵی خۆت باسی لێوە بکە، بەڵام لای ئێمەوە بە هەموو حاڵەتێک، لە دەڤەری بارزان سەرەتای نەهامەتییەکی سەخت و دژوار و نالەبار بوو، ئێمە قەت له و بڕوایەدا نەبووین ئەگەر بە خەیاڵیش بێت، حکوومەتی عێراق به و جۆرە ناڕەوایە هەڵسوکەوتمان لەگەڵدا بکات و ئه و هەموو ناخۆشییانەمان بەسەر بێنێت.
بەڵێ ئێمە وەکوو بارزانییەکان، قوربانیی دەستی حکوومەتی پاشایەتیی بەکرێگیراوی بەریتانیا بووین، گومان لەوەدا نەبوو، کە ئه و ناحەقییە بێ وێنەیە لەبەرامبەرمان کرا، هەمووی به فیتی دەسەڵاتداری بەریتانیای داگیرکەر بوو، ئەوان بۆ تێکدانی شیرازەی پێوەندی لەنێوان ئێمە و حکوومەت هەمیشە لە هەوڵی بەردەوامدا بوون و سڵیان لە هیچ هەنگاوێکی تێکدەرانە نەدەکردەوە، دەستیان لە هیچ کارێکی نامرۆڤانە نەپاراست، نە لە منداڵ و نە کەسانی پیر و پەککەوتوو و بەتەمەن، نە لە ئافرەت و ژن.
کاتێک ستەم و زۆرداری بەرۆکی هەر گەلێک، یان پێکهاتەیەک، یان خێڵێک بگرێت و هاوشێوەی ئێمە پشت و پەنای نەبێت، ئەوکات دوژمن بەبێ ڕەحم و شەرم و شەلم و کوێرم دەستیان لێ ناڕێزێ. ئێمەی بارزانی به و جۆرە بێکەس بووین و هیچ کەس و لایەنێک نەبوو بێت بە هانامانەوە و بمانپارێزێ، هێزە سەربازییەکانی حکوومەتی پاشایەتی غەدری گەورەیان لێ کردین و زیاتر لە جارێک بە هەموو قورساییەکیانەوە پەلاماری ئێمەیان دا، بەبێ ئەوەی هیچ ئیعتبارێکمان بۆ بکەن، دەسەڵاتی ئیدارەدانی عێراق ئامرازی سەرکوتکاری دەستی بەرپرسانی کۆلۆنیالی بەریتانیای داگیرکەر بوون و هەمیشە خواست و ئارەزووی ئەوانی دەسەپاند، نەک خواستی گەلی عێراق، ئینجا هەستی نیشتمانپەروەری و خۆشەویستیی وڵات لە ناخی ژمارەیەکی زۆر لە بەرپرس و کاربەدەستانی حکوومەتی عێراق لاواز و کەمتەرخەم بەدی دەکرا، بۆیە ئه و تراژیدیایە بەسەر ئێمەی بارزانی و دەڤەرەکەماندا ڕووی دا.
گۆڤاری (العراق): هۆکارەکەی بە پلەی یەکەم بۆ کێ دەگەڕێتەوە؟
مستەفا بارزانی: من لێرەوە بە باشی دەزانم، بەشێک لە لاپەڕەی ئه و نەهامەتییە بۆ مێژوو، هەروەها بۆ ڕای گشتی بگێڕمەوە کە هۆکارەکەی بە پلەی یەکەم دەگەڕێتەوە بۆ فیت و نیفاق و هاندانی بەریتانیای داگیرکار، کە بەرۆکی ئێمەی دەگرت، چ وەکوو کەسایەتیی خۆم و چ وەکوو خێڵی بارزانی و دەڤەرەکەمان، کە دەرەنجام دۆخی هاونیشتمانیبوون و عێراقبوونی خستە ژێر پرسیار و لێکەوتەی خراپی بۆ ئایندەی دەوڵەت جێ هێشت.
گۆڤاری (العراق): سەرەتای نەهامەتییەکە بۆ کەی دەگەڕێتەوە؟
مستەفا بارزانی: لەم دەمەدا ئیتر دەگەڕێمەوە بۆ مێژوو، واتا بۆ ساڵی 1931 و دەپرسم، بۆچی حکوومەتی عێراق به و قورساییە سەربازییە هێرشی بۆ سەر ناوچەکانی ئێمە هێنا، کە ماڵوێرانی و تێکدانی ڕەوشی سەربازی و کۆمەڵایەتی و ئابووریی لێ کەوتەوە؟
بۆچی ناوچەکانمان کەوتنە بەر هێرشی سەربازی و گەمارۆ دران و ڕێگە نەدرا هاتوچۆی ئاساییان بۆ بکرێت و نەیانهێشت بەره و بەشەکانی تری نیشتمانەکەمان بڕۆین و سەردانیان بکەین؟
بێ گومان ئەم هەنگاوانە له سەرەتاوە ڕەنگدانەوە بوون، لە چی و چۆن؟
با به ڕاشکاوانە یخەینە ڕوو، واتا له سەرەتاوە بە ئێمە گوترا و هان دراین دژ بە هێزە سەربازییەکانی بەریتانیا بوەستینەوە! ئەی باشە ئەوانە کێ بوون؟ واتا ژمارەیەک لە کاربەدەستانی عێراق هاتنە لای ئێمە و گوتیان ئه و هێزە سەربازییەی بەریتانیا هاتوونەتە دەڤەرەکەی ئێوە، ئەوە کارێکی داگیرکارییە و نادروستە و پێویستە ئێوە قبووڵی نەکەن و داوایان لێ بکەن ناوچەکە جێ بێڵن و بچنە دەرەوە! هەروەها چەندین جار بە ئێمە گوترا، ئێوە هاووڵاتیی عێراقیی دڵسۆز و نیشتمانپەروەرن، ئێمە وەکوو حکوومەت پشتان پێ دەبەستین و هاوکارتان دەبین، ئەگەر بەرەنگاریی هێزەکانی بەریتانیا ببنەوە و داوایان لێ بکەن ناوچەکانتان چۆڵ بکەن و لێرە نەمێنن. دووپاتیان کردەوە و گوتیان ئەگەر ئێوە ئەم کارە پیرۆزە بکەن، ئەوا دەبێتە سەرەتایەک بۆ شەرەفی نیشتمانی.
لەم سۆنگەیەوە، ئێمەش بەدەم ئەم داواکارییەوە چووین و داوامان لە هێزەکانی بەریتانیا کرد لە دەڤەرەکەمان بچنە دەرەوە، ئەوانیش، واتا هێزەکانی بەریتانیا بە دەنگمانەوە هاتن و ناچار بوون لە دەڤەری (بلێ) پاشەکشێ بکەن، هەروەها هاوکاریی هێزەکانی حکوومەتی پاشایەتیی عێراقمان کرد، تاوەکوو لە ناوچەکانمان جێگیر بن بۆ ئەوەی نیازپاکی و نیشتمانپەروەری پیشان بدەین و گومانەکان لە دژمان بڕەوێنەوە، واتا ئەوەی ئێمە کردمان بریتیی بوو لە هەستێکی هاووڵاتیبوونمان و تۆزقاڵێک گومانمان نەهێشتەوە بۆ عێراقی نەبوونمان.
وێڕای ئەوە، ئێمە ئه و هەنگاوەمان دژ بە بەریتانیا نا و لەسەر خواست و داواکاریی بەرپرسانی عێراق بوو لە شاری بەغدا، ئێمە بەتەمای پاداشتی بنیاتنان و دووبارە ئاوەدانکردنەوەی ناوچەکانمان و گەیاندنی خزمەتگوزاریی هەمەجۆر بووین، چونکە زۆر وێران و پەراوێزخراو بوون، بەڵام مەخابن خەونەکانمان وا دەرنەچوون و حاڵەتەکە پێچەوانە کرایەوە، کاتێک بینیمان لەباتی هەڵوێست و پاداشت، ناوچەکانمان بە هێزی سەربازی گەمارۆ دران و کەوتنە بەر هێرش و پەلاماری سەرتاسەری، کە سەرەنجام ماڵوێرانی و کاری تێکدەرانەی لێ کەوتەوە.
ئێمە پێشتر زانیمان و پێشبینیمان کرد، کە دەرکردنی هێزەکانی داگیرکەری بەریتانیا لە دەڤەرەکەمان باجەکەی قورس دەبێت و ئەوان بەم ئاسانییە قبووڵ ناکەن لەسەر داخوازی ژمارەیەک هاووڵاتی و لە ناوچەیەکی دیاریکراو به و شێوازە بکرێنە دەرەوە، واتا زانیمان له بەرامبەردا هەڵوێستی نەرێنی و کاردانەوەی توندیان دەبێت، بەڵام ئێمە پشتئەستوور بووین بە داواکاری و بەڵێنەکانی حکوومەتی عێراق، بەتایبەتی لەدوای ناردنی نوێنەرێکی فەرمییان، ئەویش (عەبدولعەزیز مزەفەر) بوو، کە بەڵێنی پێ داین و ڕایگەیاند، حکوومەت لە ئەگەری هەر هێرش و تۆڵەکردنەوەیەکی هێزەکانی بەریتانیا بۆ سەر دەڤەرەکەتان، هاوکار و پشتیوانتان دەبێت! بەڵام دواتر لەڕاستیدا جامێکی تاڵمان نۆشی و تووشی شۆک بووین، کاتێک زانمیان هێزەکانی حکوومەتی عێراق شان بە شانی هێزەکانی بەریتانیا پیلانێکیان داناوە بۆ هێرشکردنە سەر ناوچەکانمان و دووبارە گەڕانەوەی هێزەکانی بەریتانیا و تۆڵەسەندنەوە لە خێڵی بارزان.. قەت له و بڕوایەدا نەبووین، کە حکوومەتی عێراق پێشتر بەرپرسەکانی هەمیشە و بەردەوام باسی سەربەخۆیی و نیشتمانپەروەرییان دەکرد، بەم جۆرە نادادپەروەرییە غەدرمان لێ بکەن و لەپشتەوە خەنجەرمان لێ بدەن!
لە دەوروبەرمان هێزێکی هاوبەشی (عێراقی - بەریتانی)ی زۆر کۆ کرایەوە و ئامادەکاری کرا بۆ پەلاماردانی سەربازیی فراوان، بە پاساوی ئەوەی گوایە ناوچەی بارزان لە یاسا دەرچووە و پێویستە ئاسایش و تەبایی تێدا بەرقەرار بێت. به ڕاستی ئێمە تووشی شۆک بووین و پرسیارمان دەکرد بۆچی و هۆکار چییە وامان لێ دەکەن؟ ئەوان بە نادروستی هەوڵی بڵاوکردنەوەی ناڕاستیان دژ بە ئێمە بڵاو دەکردەوە، کە گوایا لە ناوچەی بارزان کۆمەڵێک کەس هەن لە یاسا دەرچوونە و ئاسایشی ناوچەکەیان تێکداوە و بوونەتە سەرچاوەی نائارامی و دروستکردنی پشێوی و مەترسی بۆ سەروەریی وڵات.
لەم سەروبەندەدا، ئه و پەندە گوتراوە هاتەوە یادم، کە دەڵێت: ”لای زۆرداران و ستەمکاران زەحمەت نییە ئەگەر بیانەوێ بەڵگەی تاوان بخوڵقێنن!“ هەستمان بە خەم و خەفەت و نیگەرانییەکی زۆر دەکرد و بیرمان لەوە دەکردەوە، داخۆ ئێمە چیمان بەسەر دێت، ئایا حکوومەتی عێراق بە خۆیدا دەچێتەوە و بیرۆکەی پەلاماردانمان ڕادەگرێت؟ یاخود خواست و مەرامی داگیرکەرانی وڵات بەجێ دەهێنێت!
بەڵام هیچ سوودی نەبوو، کاتێک بینیمان هێزە سەربازییەکانی حکوومەت بێڕەحمانە هێرشیان هێنایە سەر دەڤەرەکەمان و لە چەند قۆڵێکەوە گەمارۆ دراین و بە بەردەوامیی ئاگر و گوللەیان دەهاوێشت، وەکوو ئەوەی بڵێیت لە جەنگێکی گشتگیر و ڕاستەقینەدا بن.
گۆڤاری (العراق): یەکەم کۆچ و ڕەوکردن لە کوێوە دەستی پێ کرد؟
مستەفا بارزانی: کۆچکردنی یەکەممان لە چارەکی کۆتایی ساڵی (1931) دەستی پێ کرد، کاتێک گەمارۆکان لەسەر دەڤەرەکەمان هەتا هاوینی ساڵی (1932) درێژەیان کێشا. لەم ئان و ساتەدا هەوڵمان دا لەگەڵ دەسەڵات بگەینە ڕێگەچارەیەک، بۆ ئەوەی خوێن نەڕێژێت و پەلامارەکان بۆ سەر ناوچەکەمان ڕابگرن و ڕەوشەکە ئاسایی بێتەوە، بەڵام هەوڵەکانمان بێ ئەنجام بوون، بەتایبەتی کاتێک زانیمان حکوومەتی عێراق لە بڕیاردان سەربەخۆ نییە و بە فەرمانی بەریتانیای داگیرکەر دەجووڵێتەوە، ئینجا لەدوای بیرکردنەوەیەکی قووڵ، بەناچاری بڕیارمان دا ناوچەکە چۆڵ بکەین م بەره و باکوور و سنوورەکانی تورکیا ڕێ ببڕین و مەنزڵگە و نیشتمانی هەزاران ساڵەی باووباپیرانمان جێ بێڵین، هەرچەندە ئەم کۆچکردنە کارێکی ئاسان نەبوو، بەڵام جگە لەم بڕیارە، هیچ دەرفەتێکی ترمان لەبەردەستدا نەمابوو، واتا پێچەوانەکەی خوێنڕشتن و ماڵوێرانی و کاولکاریی زیاتر دەبوو و پیلانە گلاوەکەی داگیرکەری بەریتانییش سەری دەگرت و بە خەنجەر و شمشێری براکانمان لێمان دەدرا.
گۆڤاری (العراق): ئایا بەره و قووڵایی ئەناتۆڵی تورکیا ڕۆیشتن؟
مستەفا بارزانی: کاتێک بەره و باکوور کۆچمان کرد و سنوورەکانی تورکیامان تێپەڕاند، دەستبەجێ لایەنە سەربازییەکانی تورکیا کە پێشتر زانیارییان پێ گەیشتبوو، هاتن و ڕێگەیان نەدا لەنزیک سنوورەکان لەگەڵ عێراق بمێنینەوە و پێیان گوتین دەبێ لێرە بڕۆین بەره و قووڵایی تورکیا کۆچ و ڕه و بکەن، واتا ئێمەیان بۆ ئەناتۆڵی باکوور لەودیوی (ئەنکارا)ی پایتەخت نەفی کرد و گوتیان ئێوە دەتوانن تەنیا لێرە بمێننەوە، بەڵام ڕێگەیان دا (شێخ ئەحمەد بارزانی)ی برا گەورەمان لە خودی شاری (ئەنکارا) نیشتەجێ بێت. هەر چەندە بەناچاری تا ماوەیەک له و ناوچەیە ماینەوە، بەڵام جارێکی تر بیرمان لە گەڕانەوە کردەوە بۆ نیشتمانی ئەژداد و خۆشەویستیی وڵات تەنگی پێ هەڵچنین و هەوڵمان دا هەرچۆنێک بێت بەره و نزیک لە سنوورەکان و بەره و زێدی باووباپیرانی خۆمان بگەڕێینەوە. ئەوە بوو لە هاوینی ساڵی (1932) دەستمان کرد بە جووڵە و گەڕانەوە و بەره و نزیک سنوورەکانی عێراق دەهاتین و خەریک بوو سنوورەکان تێپەڕێنین، بەڵام هێزە سەربازییەکانی تورکیا ڕێگەیان لێ گرتین و نەیانهێشت بپەڕینەوە بۆ عێراق، بەڵام بۆ ئەوەی بەشێک لە سەختیی ژیان و ئازارەکانمان کەم بێتەوە، تورکیا قایل بوو لەنزیک سنوورەکانی لەگەڵ عێراق بمێنینەوە و زەوییەکانی ئه و دەڤەرانە بۆ بژێویی ژیانمان بەکار بهێنین، تا ئه و دەمەی بڕیار لەسەر چارەنووسمان دەدرێت.
له و ماوەیەدا چەند جارێک وتووێژ لەنێوان حکوومەتی تورکیا و عێراق کرا بۆ دەرکردنی بڕیارێکی لێخۆشبوون و گەڕانەوەمان بۆ ناوچەی بارزان، یەکەم بەرهەمی وتووێژەکە بریتیی بوو لە ڕێگەپێدان بە (شێخ ئەحمەد بارزانی)ی برامان بە گەڕانەوە لە (ئەنکارا)وە بەره و (بەغدا)ی پایتەخت، ئینجا من و ژمارەیەک لە هاوەڵەکانم بە وریاییەکی وردەوە، دەستمان کرد بە گەڕانەوە بەره و ناوچە شاخاوییە سەختەکانی دەڤەری بارزان.
گۆڤاری (العراق): ئەی سەبارەت بە ڕۆیشتن بۆ بەغدا بۆ وتووێژ؟
مستەفا بارزانی: دوای گەڕانەوەی (شێخ ئەحمەد)ی برام، حکوومەتی عێراق پێشنیازی کردبوو منیش سەردانی بەغدا بکەم، تاکوو هاوشان لەگەڵ براکەم لە وتووێژەکان بەشدار بم، بەڵام من بەگومان و دوودڵ بووم له و پێشنیازە و بە باشم نەزانی له و کاتەدا بچم بۆ بەغدا، لە بەرامبەردا پێشنیازێکم خستە ڕوو کە من وەکوو (مەلامستەفای بارزان)، ئامادەم بچمە دادگا و له بەرامبەر یاسا بێگوناهی و بێتاوانیی خۆم بسەلمێنم، ئەگەر ڕێگەم پێ بدرێ. ئێمە هەمیشە هاووڵاتیی نیشتماندۆست بووینە و هیچ سەرپێچییەکمان لەدەرەوەی یاسا نەکردووە، تاکو ببێتە مایەی پشێوی و نائارامی لە ناوچەکە، لەکاتێکدا حکوومەت پەلاماردەری ناوچەکەی ئێمە بووە. ئێمە تەنیا بەرگریمان لە خۆمان و خاکمان کردووە.
بەڵام دەسەڵاتدارانی عێراق، لە ڕێگەی (شێخ ئەحمەد)ی برامەوە هەمیشە داوایان دەکرد (بەندە) سەردانی بەغدا بکەم، کە وەکوو گوتم بەلای منەوە جێی گومان بوو، چونکە ئەوان ئامادە نەبوون گوێمان لێ بگرن و بەشێک لە داواکارییەکانمان جێبەجێ بکەن، هەرچەندە بۆ جاری دووەم و سێیەمیش داوایان کرد من بچم بۆ بەغدا، بەڵام من ڕەتم کردەوە و پێیانم گوت، ئەگەر ڕاست دەکەن و نیازیان خراپ نییە، با ڕێگە بدەن (شێخ ئەحمەد)ی برام بگەڕێتەوە بۆ ناوچەی بارزان، لەوێ پێکەوە لەگەڵیان هاوتا دادەنیشم و گفتوگۆی گشتگیر و بە ڕوونی باسی هەموو شتێک دەکەین. بەم جۆرە سەرەنجام ڕێگە درا (شێخ ئەحمەد) بگەڕێتەوە بۆ ناوچەی بارزان و لەوێ یەکترمان بینی.
گۆڤاری (العراق): نەفیکردنی بارزانییەکان بۆ شاری حللە چۆن بوو؟
مستەفا بارزانی: دوای ئەوەی من و کاکم (شێخ ئەحمەد) قسەمان لەگەڵ یەکتردا دەکرد و لەسەر داوای حکوومەتی عێراق بڕیارمان دا بۆ وتووێژکردن پێکەوە سەردانی بەغدا بکەین، به و پێیە ئەوان بە فەرمی بڕیاری لێخۆشبوونمان بۆ دەرکراوە، بەڵام هەر کە گەیشتینە بەغدا، دەستگیر کراین و وەکوو پێشتر پێشبینیمان کردبوو، بەره و پارێزگای (حللە) نەفی کراین، دواتر بە دەردەسەرییەکی زۆرەوە لەم شار بۆ ئه و شار، نەفی کراین بۆ شاری (بەسڕا)، کە لەوپەڕی باشووری عێراقە.
لەڕاستیدا شەرمەزارییەکی گەورە بوو بۆ حکوومەتی عێراق کە بە شێوەیەکی نامرۆڤانە و بەبێ هەستکردن بە بەرپرسیاریەتی، جارێکی تر لەم شار بۆ ئه و شار نەفیمان بکات و بمانبات و ئیهانەمان بکات!
گۆڤاری (العراق): سەبارەت بە ڕاگواستنتان بۆ شاری #سلێمانی# چی؟
مستەفا بارزانی: لە ماوەی بەندکردن و نەفیکردنمان بۆ بەسڕا، ئێمە ڕۆژ و مانگمان دەژمارد و تامەزرۆی ئه و چرکەساتە بووین، جارێکی تر بەره و نیشتمانی خۆمان بگەڕێینەوە، تا دواجار فەرمانی گواستنەوەمان لە (بەسڕاوە) بۆ (سلێمانی) دەرکرا، به و مەرجەی بە بەندکراوی بمێنینەوە و لەژێر چاودێرییدا بین.
هەرچەندە ئێمە بەم هەواڵە تا ڕادەیەک دڵخۆش بووین و هیوایەکمان لا دروست بوو کە دەکرێت ئەم گواستنەوەیە سەرەتایەک بێت بۆ گەڕانەوەمان بۆ بارزان، بەڵام ئەگەر وایش نەبوو، هیچ نەبێ سلێمانی لە بەسڕا باشترە.
گۆڤاری (العراق): لە سلێمانییەوە چۆن بەره و سنوورەکانی ئێران هەڵهاتن؟
مستەفا بارزانی: وەکوو پێشتر ئاماژەم پێ کرد، بیرۆکەی ڕێگەپێدان به ئاسانی بە گەڕانەوە بۆ دەڤەری بارزان لای ئێمە تەنیا خەیاڵ و هیوایەک بوو، واتا حکوومەتی عێراق تەنیا دەسەڵاتێکی وێنایی نیشتمانی بوو، لەژێر سێبەری دەسەڵاتی ڕەهای بەریتانیای داگیرکەر دەخولایەوە، جگە لە هەڵسوکەوتی دوژمنکارانە لە بەرامبەر شۆڕشگێڕان و ئازادیخوازان، هیچ نیازێکی خێرمان لێ بەدی نەدەکرد، واتا چاوەڕێ نەبووین لێمان خۆش بێت و فەرمانی گەڕانەوەمان دەربکات و بگەڕێینەوە بۆ دەڤەری بارزان. بەم جۆرە تا ماوەیەک بە بەندکراوی و بە بێهیوایی لە سلێمانی ماینەوە، بەڵام وردە وردە بیرمان لە دانانی پلانێک دەکردەوە، بۆ چۆنیەتیی ڕاکردن لە بەندیخانە و چوون بەره و سنوورەکانی ئێران، وەکوو هەنگاوی یەکەم، ئینجا ئەگەر کرا لەوێوە بەره و ناوچەکانی خۆمان (بارزان)، چونکە نێوان سلێمانی و بارزان ڕێگایەکی دوور و درێژە و هیوا دەخوازین سەرەتا بەره و نێو خاکی ئێران بچین، ئینجا لەوێوە بگەڕێینەوە ناوچە شاخاوییەکانی دەڤەری بارزان، بەم جۆرە پلانەکەمان سەری گرت و توانیمان بەره و سنوورەکانی ئێران هەنگاو بنێین و بەرە بەرە ناوچە شاخاوییە سەختەکانمان تێپەڕاند و لە دەڤەری بارزان نزیک بووینەوە.
گۆڤاری (العراق): ئەی چۆن گەڕانەوە بۆ دەڤەری بارزان و شەڕی هالۆنی چۆن ڕووی دا؟
مستەفا بارزانی: گەڕانەوەمان لە ئێرانەوە بەره و خاکی عێراق و ناوچەی بارزان، سوپرایزێکی سەرسوڕهێنەر بوو بۆ دەسەڵاتی بەکرێگیراوی عێراق و بە جۆرێک شۆک و ڕسوا بوو، کاتێک ئێمە ئه و ڕاستییەمان سەلماند کە سیاسەتی سەرکوتکاری و تیرۆر و تۆقاندنی ئازادیخوازان و نەفیکردنیان ناتوانێت هەتا سەر ڕێگر بێت لە گەیشتن بە ئاوات و گێڕانەوەی کەرامەت و شکۆمەندییمان، واتا لەدوای گەڕانەوەمان بۆ ناوچەی بارزان، ئێمە بە وریاییەکی زۆرەوە چاودێریی ڕەوشەکەمان دەکرد و بیرمان لەوە دەکردەوە، کە دەسەڵاتی حکوومەتی پاشایەتی ئاوا به ئاسانی له بەرامبەرمان بێدەنگ نابێت و پێشبینیمان دەکرد، به و زووانە، بە هەموو شێوەیەک کار بۆ دووبارە دەستگیرکردنەوەمان بکات و ڕێگە نەدات مەسەلەی دەربازبوونی ئێمە لەنێو کۆمەڵگەی عێراقیدا دەنگدانەوەی هەبێت، تەنانەت زانیمان ئەگەر بۆیان بچێتە سەر، بە کوشتن لەناومان دەبەن، بە پشتبەستن به و پەندە عەرەبییه کە دەڵێت کۆتا دەرمانکردن، داخە، چونکە دەسەڵاتی حکوومەتی پاشایەتی له و سەردەمە، مەبەستی ئەوە بوو خواستەکانی کاربەدەستانی بەریتانیا دڵخۆش و ڕازی بکات، نەک بەرژەوەندیی گەلی عێراق، بۆیە ئێمە بیرمان لە پووچەڵکردنەوەی هەوڵەکانی حکوومەت دەکردەوە لە تیرۆرکردنمان.
گۆڤاری (العراق): ئێوە پەیامێکی نیازپاکیتان بۆ حکوومەتی عێراق نارد؟
مستەفا بارزانی: دوای دەربازبوونمان لە شاری سلێمانییەوە بۆ نێو خاکی ئێران و گەڕانەوە بۆ دەڤەری بارزان، بە باشمان زانی هەم ئێمە، هەمیش حکوومەتی عێراق لاپەڕەیەکی نوێ هەڵبدەینەوە و ڕابردووەکان وەلا بنرێن، ئینجا لەوێوە و لە ڕێگەی بەڕێوەبەری شارۆچکەی مێرگەسۆرەوە، پەیامێکی نیازپاکی و نیشتمانپەروەریی خۆم ئاراستەی حکوومەتی عێراق کرد، تیایدا بە ناوی مرۆڤایەتی و دادپەروەری و بەخشندەیی خوای پەروەردگار داوامان کرد، وەکوو هەنگاوی یەکەم شاڵاوە سەربازییەکان بۆ سەر ناوچەکانمان ڕابگرن، بۆ ئەوەی جارێکی تر نەبێتە گۆڕەپانی جەنگی ماڵوێرانکەر، ئینجا چ وەکوو خێڵی بارزانی و چ وەکوو خۆم وەکوو تاوانبار لە ئێمە نەڕوانن، بۆیە ئامادەیی خۆمان پیشان دا بۆ دەستپێشخەری لە پاراستنی هێمنی و بەرقەراربوونی ئاشتی لە ناوچەکە، هەروەها داواشمان کرد لێخۆشبوونێکی گشتی بۆ سەرجەم برایانی شۆڕشگێڕ و ئاشتیخوازی عێراقی دەربکرێت.
گۆڤاری (العراق): وەڵامی دەسەڵات چی بوو؟
مستەفا بارزانی: کە پەیامەکەمان گەیشتبووە بەڕێوەبەرایەتیی شارەدێی مێرگەسۆر، یەکسەر بەرز کرابووەوە بۆ قایمقامیەتی قەزا، ئەوانیش داواکارییەکەیان ناردبوو بۆ موتەسەڕیفی لیوای #هەولێر#ی ئه و سەردەمە، لای خۆیانەوە ئەوانیش بە نووسراوێکی فەرمی پەیامەکەیان ناردبوو بۆ دەسەڵاتداری بەغدا، مخابن، ئەوان وەکوو نەریتی هەمیشەیی خۆیان، هیچ وەڵامێکی ئەرێنییان نەداینەوە، بەڵکوو بەپێچەوانەوە، بەپەلە هێزێکی چەکداری (750) کەسیی پڕچەک و پڕتفاقی سەربازییان جووڵاند و جارێکی تر ناوچەکەیان گەمارۆ دا و لە هەموو لایەکەوە دەستڕێژی گوللە و ئاگریان دەهاوێشت، وێڕای شاڵاوی پشکنینی بەردەوامی خەڵک و سووکایەتی پێکردنیان و ئازاردانیان.
گۆڤاری (العراق): ئایا هێزە شەڕکەرەکان و پۆلیسی مەخفەرەکانیان زیاد کرد؟
مستەفا بارزانی: بۆ چاودێریکردنی ناوچەکانمان، پێشتر حکوومەتی عێراق (16) مەخفەری پۆلیسی دروست کرد و بۆ هەریەک لەوانە (10) پۆلیسی دانابوو، ئینجا بە ڕەوانەکردنی هێزێکی سەربازیی (750) کەسی، ژمارەی پۆلیسی مەخفەرەکانیشی بۆ (40) چەکدار زیاد کرد، بە تفاقی زیاتری سەربازی و ئەسپ و ئازووقە و چەکی مەترەلۆز و ڕەشاشی جۆراوجۆر. ئێمەش بۆ پاراستنی گیان و ماڵی خۆمان، پێوەندییمان به یەکترەوە هەبوو، بۆ ئەگەری ڕووبەڕووبوونەوەی ئه و هەموو هێزە لە ناوچەکەمان، لەکاتێکدا نیازی شەڕ و خوێنڕشتنمان نەبوو، بەڵام ئەوان هەر مکوڕ بوون لە شەڕ پێفرۆشتن و ئازاردانی خەڵک و گەمارۆدانی ناوچەکە و پشکنین و کێوماڵکردنی بست به بستی شاخ و شیو و دۆڵی ناوچەکە و هەوڵی دەستگیرکردنمانیان دەدا.
لەم هەلومەرجەدا بەباشم زانی، جارێکی تر پەیامێکی تری ئاشتی بۆ ڕای گشتیی عێراقی و بۆ ئەنجوومەنی نوێنەران و ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق ڕابگەیەنم و داوام کرد، کۆتایی بهێنرێت بە گرژی و ئاڵۆزی و ئه و نائارامیبەی ناوچەکەمان کە بە پلەی یەکەم بە فیتی بەرپرسانی داگیرکەری بەریتانیا کاری بۆ دەکرێت، بەڵام مەخابن، بە چەشنی پەیامەکانی پێشووترمان، حکوومەتی عێراق بە (نەخێر) وەڵامی داینەوە و بگرە چالاکییە سەربازییەکانی لە دژمان لە ناوچەکە زیاتر کردن و هەوڵیان دا بە هەر شێوازێک بێت بمانکوژن و قڕمان بکەن.
گۆڤاری (العراق): شەڕی دەشتی هلۆنی چۆن ڕووی دا؟
مستەفا بارزانی: دوای ڕەتکردنەوەی پەیامەکەمان لەلایەن حکوومەتەوە و دووبارە گەمارۆدانی سەربازی بۆ ناوچەکەمان، ئێمە کۆمەڵێک چەکدار بووین و ژمارەمان (47) کەس بوو، دەورە دراین و لە هەموو لایەکەوە دراینە بەر دەستڕێژی گوللە، ئێمەش به ناچاری بەرگریمان لە خۆمان کرد و توانیمان ئه و هێزە تێکبشکێنین، لە هەمان کاتدا حکوومەتی عێراق هێزێکی تری سەربازیی لە شارۆچکەی مێرگەسۆرەوە بەره و ناوچەی شێروان جووڵاند، بە مەبەستی ترساندنمان و فشار خستنە سەرمان، بەڵام ئه و هێزەش کە لە بەرەی ئێمە نزیک بوونەوە، تێکمان شکاندن و ناچار کران بەره و مێرگەسۆر پاشەکشە بکەن.
له ڕاستیدا وەک پێشتر ڕوونمان کردەوە، بڕیارمان دا هەتا پێمان بکرێ خۆمان لە خوێنڕشتن لابدەین و تەنیا بەرگری لە خۆمان بکەین، چونکە وا بیرمان کردەوە، سەرجەم ئەم پیلانە دژی ئێمە لەلایەن هێزە داگیرکەرەکانی بەریتانیاوە کاری بۆ دەکرێت. بەم جۆرە ڕەوشی ناوچەکانی بارزان بە ئاڵۆزی مایەوە و ناوە ناوە هێزە سەربازییەکان هێرشیان بۆ ئێمە دەهێنا، بەڵام نەیانتوانی زەفەرمان پێ بەرن و گرنگترین شەڕ بریتی بوو لە شەڕی بەرەی ڕێگای (ڕواندز - #ئاکرێ#)، کاتێک توانیمان پەلامارەکە تێکبشکێنین و چەند یەکەیەکی سەربازی گەمارۆ بدەین، ناچار کران داوای ڕاگرتنی شەڕ بکەن، ئینجا گفتوگۆکردن بۆ جێبەجێکردنی داخوازییەکانمان، بەم جۆرە ڕەوشی گۆڕەپانی شەڕەکان لە بەرژەوەندیی ئێمە شکایەوە و حکوومەتی عێراق دوو نوێنەری خۆی بۆ گفتوگۆکردن نارد بۆ لای ئێمە، کە بریتی بوون لە هەریەک لە (ئیسماعیل نامیق)، سەرۆک ئەرکانی سوپای عێراق له و سەردەمەدا و (ماجید مستەفا) وەزیری دەوڵەت، ئینجا هەردوولا لە گوندی (سپیندار) کۆبووینەوە و لەسەر ڕاگرتنی شەڕ ڕێک کەوتین، وەکوو پیشاندانی نیازپاکی، کۆمەڵێک داواکاریی گشتیمان بۆ باشکردنی ڕەوشی عێراق خستە ڕوو، به و هیوایەی حکوومەت کار بۆ جێبەجێکردنیان بکات، لەوانە دەرکردنی لێخۆشبوونێکی گشتی بۆ ئێمە و سەرجەم ئه و بەندکراوە عێراقییانە، کە لەسەر مافی دەربڕینی ئازادی گیراون، هەروەها ڕاگرتنی شاڵاوە سەربازییەکان بۆ سەر دەڤەری بارزان و گەیاندنی پڕۆژەی خزمەتگوزاریی هەمەجۆر و چەند داواکارییەکی تر.
لای خۆیانەوە شاندەکە بەڵێنیان دا پێشنیارەکانمان بگەیەننە حکوومەت و داوەتنامەیەکی فەرمیی حکوومەتیشیان پێ دام، کە سەردانی شاری (بەغدا) بکەم، بۆ بینین و وتووێژکردنی ڕاستەوخۆ لەگەڵ (نووری سەعید)ی سەرۆک وەزیران و بەرپرسە باڵاکانی تری حکوومەتی عێراق، منیش بە باشم زانی، بۆ پیشاندانی نیازپاکی، داوەتنامەکەی شاندەکە بۆ سەردانی بەغدا قبووڵ بکەم، بۆ ئاساییکردنەوەی یەکجاریی ڕەوشەکە.
بەم جۆرە تا ماوەیەکی باش شەڕ و پێکدادان لە دەڤەرەکەمان ڕاگیرا و ئامادەکاری کرا بۆ چۆنیەتیی چوونمان بۆ شاری بەغدا. ئینجا دوای گەیشتنم بۆ شاری بەغدا، لە کاتی بینینی (نووری سەعید)، جارێکی تر سەرجەم داواکارییەکانی پێشووترمان بە تێروتەسەلی خستە بەر باس و گفتوگۆکردن، بەم جۆرەی خوارەوە:
1- کۆتاییهێنان بە شەڕ و پێکدادانەکان لە دەڤەری بارزان و ئاوەدانکردنەوەی ناوچەکە بە گشتی لە ڕێگای بنیاتنان و گەیاندنی پڕۆژەی خزمەتگوزاری.
2- چاکسازیکردن لە دامودەزگا فەرمییەکانی حکوومەتی عێراق، بەتایبەتی لە دادگاکان.
3- دەرکردنی لێخۆشبوونێکی گشتی لە عێراق بۆ ئه و بەندکراوانە، کە لەسەر مافی دەربڕینی ئازادییەکان دەستگیر کراون.
4- دابەشکردنی زەویوزار بەسەر جووتیارانی عێراق و باشکردنی ڕەوشی ژیانیان.
لەم سەروبەندەدا هەستم کرد (نووری سەعید) تەنیا گوێم لێ دەگرێت و نیازی بۆ جێبەجێکردنی داواکارییەکان باش نییە، چونکە ئه و بەوە ناسرابوو، کە کەسێکی گومڕا و فێڵبازە، هەرچەندە بەڵێنی پێدام، کە کار بۆ بەجێگەیاندنی داواکارییەکانمان دەکات و گوتی دەیانخەمە بەر دەستی ئەنجوومەنی وەزیران، بۆ وەرگرتنی ڕای ئەوانیش، بەمجۆرە چاوپێکەوتنەکە کۆتایی هات.
گۆڤاری (العراق): دواتر چی ڕووی دا؟
مستەفا بارزانی: دوای 15 ڕۆژ لە چاوپێکەوتنەکەمان، نووری سەعید سەردانی شاری #کەرکووک#ی کرد و جارێکی تر لەوێ کۆ بووینەوە، تا ڕادەیەک بەم دیدارە دڵخۆش بووم و دووبارە داواکارییە کانی پێشووترم پێ گەیاند، ئەمجارەیان گەشبین بووم و هەستم کرد بە بەراورد لەگەڵ جاران هەستی ڕق و کینەکانی ڕەویوە و پێدەچێت داواکارییەکان جێبەجێ بکات، بەڵام ئه و لەدوای گەڕانەوەی بۆ شاری بەغدا و خستنە ڕووی داواکارییەکان لە ئەنجوومەنی وەزیران، چەند وەزیرێکی حکوومەتەکەی ناڕەزاییان دەربڕیبوو و قبووڵیان نەکردبوو کە داواکارییەکانی ئێمە جێبەجێ بکرێن، هەروەها لەسەر کۆمەڵێک کێشەی تر (نووری سەعید) دەستی لە کار کێشایەوە، ئینجا کاتێک حکوومەتی نوێ لە بەغدا دامەزرا، سەرجەم داواکارییەکانمان ڕەت کرانەوە.
ئێمە لەم دۆخە نوێیەی حکوومەتی عێراقدا بە وریاییەوە چاودێریی ڕەوشەکەمان دەکرد و زانیمان دژ بە ئێمە پیلانگێڕیی تازە لەئارادایە، خۆمان ئامادە کرد بۆ قۆناغێکی تر لە بەرگریکردن و ئەگەری پەلاماردانی سەربازی، بە جۆرێک دەسپێشخەر نەبین و هەتا پێمان بکرێت خۆمان لە شەڕفڕۆشتنە سەربازییەکانی هێزەکانی حکوومەتی پاشایەتی بەدوور بگرین، بەڵام مخابن، وەکوو پێشتر هەستمان کردبوو، خواستی ناحەزان و فیتنەگەریی لایەنگران و بەرپرسانی حکوومەتی داگیرکاریی بەریتانیا زاڵتر و باڵادەست بوو و لە هەنگاوێکی چاوەڕواننەکراودا، (ئولی بەگ)ی خاڵم بە شێوەیەکی نامرۆڤانە لەلایەن مێجەر (رونتن)ی بەریتانی شەهید کرا و جارێکی تر ڕەوشێکی سەربازیی ئاڵۆز باڵی بەسەر دەڤەرەکەماندا کێشا.
گۆڤاری (العراق): ئیدی چوون بۆ بەشداری لە کۆماری کوردستان لە #مەهاباد#؟
مستەفا بارزانی: تیرۆرکردنی زاڵمانەی (ئولی بەگ)ی خاڵم، ناخی ئێمە و سەرجەم خەڵکی ناوچەکەی هەژاند، چونکە ڕووداوەکە کارێکی نامرۆڤانە و لە کاتێکی ناسکدا بوو، وێڕای ئەوە ڕەوشی ناوچەکەی زیاتر ئاڵۆز کرد، وێڕای ئەم غەدرە، ئێمە بڕیارمان دا نەهێڵین ڕەوشەکە لە کۆنتڕۆڵ دەربچێت، هەروەها بۆ ئەوەی ناوچەکەمان بە هێمنی بمێنێتەوە، توانیمان گرفتێکی خێڵەکی، کە لە هەردوو ناوچەی (ئەترووش) و (مزووری) ڕووی دابوو، چارەسەر بکەین، کاتێک هەردوولا بە نێوەندگیریی ئێمە ڕازی بوون، توانیمان کۆتایی بە کێشەکە بێنین و ئاشتی و هێمنی له و ناوچەیە بەرقەرار بکەین، لە لایەکی ترەوە، وەکوو پێشتر پێشبینیمان کرد، حکوومەتی نوێی عێراق، کە هەمیشە لەسایەی داگیرکەری بەریتانیا دەخولایەوە، هێزی سەربازیی کۆ کردەوە و لە (3) بەرەی جەنگەوە پەلاماری ناوچەکانی دا، کە بریتی بوون لە بەرەکانی #ڕواندز# و #ئامێدی# و ئاکرێ.
ئێمە بە هێز و بازووی خۆمان توانیمان بەرپەرچی پەلامارەکان بدەینەوە، بەڵام هەتا پێمان کرا هەوڵمان دا خوێنی زیاتر نەڕژێت، دواتر تا ماوەیەک ئێمە وەکوو هۆزی بارزان، کە ژمارەمان (25) هەزار کەس بوو، لەنێو خۆماندا وتووێژمان کرد و بڕیارمان دا لە دەڤەری خۆمان بچینە دەرەوە و بەره و ئه و ناوچانە کۆچ بکەین، کە لەلایەن هێزە شۆڕشگێڕە کۆمەنیستەکانەوە ئازاد کراون، بەم جۆرە پاشەکشێمان کرد و تا ماوەی دوو مانگ لەوێ ماینەوە، ئینجا هەردوو گەلی کورد و ئازەرییەکان له و دەڤەرانە دوو کۆماری دیموکراتی ئازادیان ڕاگەیاند، یەکەمیان کۆماری ئازەربایجان بوو، بە ڕابەرایەتیی (جەعفەر پیشەواری) و دووەمیان کۆماری کوردستان بوو بە ڕابەرایەتیی (قازی محەممەد)، ئێمە بەم ڕووداوانە زۆر خۆشحاڵ بووین، بەڵام مخابن ئەم ڕەوشە ئازادییە بۆ ئێمە ماوەیەکی کورت بوو، لەوێش زۆری نەخایاند، کە بە پیلانی داگیرکەران و پشتیوانیکردن لە ڕژێمی پاشایەتیی ئێران، هێزێکی زەبەلاحی پڕچەک و مەشق پێکراو، بە فەرمانی (قەوام سەڵتەنەت)ی سەرۆک وەزیرانی ئێران، پەلاماری قەڵەمڕەوی هەردوو کۆماری ئازەربایجان و کۆماری کوردستانی دا، بە پاساوی سەرپەرشتیکردنی پڕۆسەی هەڵبژاردنی ئازاد، کە گوایە له و دوو ناوچەیە ئەنجام دەدرێت، بەڵام هەر زۆری نەخایاند ڕاستییەکان ئاشکرا بوون، کاتێک دەرکەوت مەبەستی دەسەڵاتی ناوەندی ئێران تەنیا لەناوبردن و سەرکوتکردنی ئه و دوو کۆمارە دیموکراتە ئازادە بوو، کە شۆڕشگێڕانی ئه و دوو گەلە بەدەستیان هێنا.
بەم جۆرە سەرۆکی کۆماری کوردستان (قازی محەممەد) و کۆمەڵێک لە بەرپرس و کاربەدەستانی کۆمارەکه، خۆیان ڕادەستی هێزەکانی ئێران کرد، ئێمەش لەگەڵ ژمارەیەک له و شۆڕشگێڕە کورد و ئەرمەنی و ئازەرییە سەر بە هەردوو کۆمارەکە، ناچار بووین تا ماوەیەک خۆڕاگریمان کرد و ئامادە نەبووین خۆمان ڕادەستی نۆکەران و داگیرکەرانی وڵات بکەین. لە هەمان کاتدا، حکوومەتی ئێران داوەتنامەیەکی بە فەرمی ئاڕاستەی من کرد، بۆ دانیشتن و گفتوگۆکردن لەگەڵ شای ئێران و سەرۆک وەزیران (قەوام سەڵتەنەت)، بەم جۆرە هەردوولا بڕیاری ڕاگرتنی جموجۆڵە سەربازییەکانمان دەرکرد، تاکوو خوێنی زیاتر نەڕێژێت، بەڵام لە کاتی گەڕانەوەمان لەگەڵ دوو ئەفسەری پلە بەرزی سوپای ئێران، کە بریتی بوون لە (غەفاری) و (هومایۆنی) دۆخەکە لەنێوانماندا تێکچوو، چونکە ئەوان داوایان کرد ئێمە سەرجەم ئه و چەک و تفاقە سەربازییەمان ڕادەستی سوپای ئێران بکەین.
وێڕای ئەوە، دەسەڵاتدارانی ئێران لە ناوچەکە فشاری زۆریان هێنا بۆ سەر خەڵکی شۆڕشگێڕ و دیموکراتیخوازان، ئێمەش لای خۆمانەوە ئەم هەنگاوە دوژمنکارانەی حکوومەتی ئێرانمان بە زوڵم و غەدر زانی و ئامادە نەبووین قبووڵی بکەین و بچینە ژێر باری هەڕەشە و تیرۆر و ڕەتمان کردەوە چەکەکانمان ڕادەست بکەینەوە. لای خۆیانەوە، هێزەکانی شای ئێران دەستیان کرد بە هێرشی فراوان و ئێمەش تا پێمان کرا بۆ ماوەی (6) مانگ بەرگریمان کرد، له کۆتاییدا بەناچاری پاشەکشێمان کرد بەره و سنوورەکانی عێراق و بەشێک لە هاوەڵەکانمان خۆیان ڕادەستی عێراق کرد، تەنیا (550) کەس نەبێت، کە ئامادە نەبووین خۆمان ڕادەست بکەین و بۆ ماوەیەک لە ناوچەی شێروان بارەگامان دانا و پێوەندییمان کرد بە حکوومەتی عێراقەوە، بۆ ڕێگەدان بە گەڕانەوەی ئەندامانی خێزانی بارزانییەکان و دابینکردنی ڕێگای سەلامەتییان، بەڵام مخابن حکوومەتی عێراق ئامادە نەبوو گفتوگۆمان لەگەڵ بکات، ئێمەش ناچار بووین بەره و سنووری یەکێتیی سۆڤیەت بڕۆین، لەدوای دەردەسەرییەکی زۆر گەیشتینە ئه و وڵاتە و مافی پەنابەرێتیمان وەرگرت و (12) ساڵ لەوێ ماینەوە، ئینجا دوای سەرکەوتنی شۆڕشی (14)ی گەلاوێژی 1958 بە ڕابەرایەتیی سەرکردە (عەبدولکەریم قاسم)، ڕێگەمان پێ درا جارێکی تر بە ئازادی و سەربەرزی بگەڕێینەوە بۆ نیشتمانی خۆمان.[1]