Mamoste Hamza Abdullah’ın yaşamına ilişkin notlara devam…
Nihayet 22 Kasım günü Suleymaniye’de Mamoste Hamza Abdullah’ın ismini bir parka verdiler.
Demek ki torunlar zamanla babaları ve dayıları arasındaki kavgalara mesafe alabiliyorlar. Çünkü parkın açılışında Heroxan ve Şanaz İbrahim Ahmed vardı ve onların girişimi ile bu isimlendirme oldu.
Şanaz İbrahim Ahmed parkın açılışında yaptığı konuşmada “Xalê Hamza” dediği Hamza Abdullah’ın “1912 yılında Başkale’de dünyaya geldiğini” söylüyor.. Bwar Nureddin Sabir ise “Hamza Abdullah” adlı makalesinde doğum tarihi olarak 1915 yılı ve doğum yeri olan Rajan köyünü veriyor.(Rajan köyü bugün Doğu Kürdistan sınırları içinde kalıyor)
Mamoste Hamza Abdullah’ın babası Abdullah Ömer Hamidiye Alaylarında subaydı.. Daha sonra Osmanlı Ordusunda subay olarak görev yapmaya devam etti.. Şanaz İbrahim Ahmed’in verdiği bilgilere göre Kafkas Cephesinde Ruslara karşı savaşta ölüyor.
Bwar Nureddin Sabir ise Mergewer Cephesinde 1915 yılında yaşamını yitiriyor.
Hamza Abdullah’ın annesinin ismi Eminedir. Emîne Şêx Suleyman Berzencî’nin kızıdır.
Bwar Nureddin Sabir’in verdiği bilgilere göre Hamza Abdullah’ın babası öldükten sonra yoğunlaşan Rus saldırılarına karşı Hamza Abdullah’ın abisi Muhammed, Seyyid Abdulkadir’in oğlu Seyyid Muhammed’in ailesi ile birlikte Akre’ye göç ediyor.(Bilindiği gibi Seyyid Abdulkadir ve oğlu Seyyid Muhammed 1925 Devrimi’nin yenilgisinden sonra Türkler tarafından alçakça Amed’te idam edildiler.) Daha sonra Musul’a ve en sonunda Zaxo’ya yerleşiyorlar.
Mamoste Hamza Abdullah’ın ailesi aslen Ertoşî aşiretinin Şerefan koluna bağlı Mala Kurdo’dan geliyor.(bizim Ertoşilerin Hamza Abdullah’dan haberdar olup olmadığını bilmiyorum.
Hamza Abdullah’ın ailesi Zaxo’ya gittiği zaman Hazım Bey Şemdin ve Muhammed Ağalar kendilerine yardımcı oluyor.
O süreçte Hamza Abdullah’ın abisi Muhammed askeri koleje yazılıyor ve eğitimini bitirerek Irak ordusunda subay oluyor. Mamoste Hamza Abdullah’da Zaxo, Musul ve Bağdat’ta eğitimini yaparak avukat oluyor. Mamoste Hamza Abdullah Bağdat’daki üniversite eğitimi sırasında İbrahim Ahmed ve Şakir Fetah’ı tanıyor ve “Komela Lawan” a üye oluyor. Mamoste Hamza Abdullah’ın siyasal yaşamında önemli bir rol oynayan Suleymaniyeli Ahmed Muhtar denilen bir öğretmendir. Mamoste Hamza Ahmed Muhtar’ı “ilk Kürdçü hocası” olarak görüyor. Ahmed Muhtar Irak hükümeti tarafından zorunlu sürgüne gönderilmiş ve Zaxo’da öğretmenlik yapan biridir.
Mamoste Hamza Abdullah’ın abisi Muhammed 1935 yılında subay olarak Barzan bölgesinde görevlendiriliyor. Hamza Abdullah, abisini ziyarete giderken Barzanilerin ileri gelenlerinden Şêx Muhammed Xalid, Şêx Ahmed Berzanî ve Mela Mustafa Berzanîleri şahsen tanıyor.
Hamza Abdullah hukuk eğitimini tamamladıktan sonra avukat yeniden Zaxo’ya dönüyor. 1937 yılında bir adamı savunduğundan dolayı bir kaç hafta göz altına alınıyor. Hamza Abdullah, 1938 yılında siyasal nedenlerden dolayı tutuklanıyor ve Irak vatandaşlığından atılıyor. Tam da bu sırada Hamza Abdullah Kerkük’ün meşhür din adamlarından Seyyid Ahmed Xaniqa’nın kardeşinin oğlu Şêx Abdullah’ın yanına gidiyor. Hamza Abdullah orada 1939-1940 yılları arasında Mela İbrahim sahte ismi ile kalıyor. Hamza Abdullah daha sonra yerini değiştirerek goptepe köyüne
Ali Askeri’nin babası Şêx Abdullah’ın yanına gidiyor. Bu süreçte Hamza Abdullah “Kürd ütopik sosyalistleri” diyebileceğimiz “Hakka Hareketi” ile tanışıyor.
Hamza Abdullah 1943 yılına kadar Kerkük’teki Seyyid Ahmed Xaniqa’nın tekkesi çevresinde sahte kimlikle kalıyor.
Mamoste Hamza Abdullah 1943 ve 1944 Haziran’ı olmak üzere iki defa Doğu Kürdistan’ın Mahabad şehrine gidiyor. Burada bir dizi çevre ile ilişkiye geçiyor. İkinci gidişi komünistlerin isteği üzerineydi. Hamza Abdullah bu son gidişinde Güney Kürdistan’dan Irak ordusundan firar eden Doğu Kürdistan’a geçen Mirhac ve Mustafa Xoşnaw ile ilişkiye geçiyor. Bilindiği gibi Mirhac Doğu Kürdistan’da 1942 yılında illegal olarak 10 kişi tarafından kurulan kısa adı JEKAF olan milliyetçi, bağımsız ve birleşik Kürdistan’ı savunan Komelay Jiyanewey Kurd adlı örgütün kurucularındandır.
Bu kadro Güney Kürdistan’a geri dönüyor ve Mela Mustafa Barzani önderliğinde başka kadroların da katılımıyla 15 Ocak 1945 tarihinde “Heyetî Azadî “ adlı yapıyı oluşturuyorlar. Irak ve İngiltere’ye karşı gelişen “Barzan Devrimi” yenilgiye uğradıktan sonra tüm bu kadro Barzanilerle birlikte Doğu Kürdistan’a geçiyor. Doğu Kürdistan serüveni uzun bir tarihçesi olduğundan dolayı geçiyorum.
Belli bir dönem sonra Doğu Kürdistan’da bulunan Kürd siyasal kadrolar Güney Kürdistan’da Doğu Kürdistan’da kurulan Hizbî Demokratî Kurdistan adlı oluşama benzer bir oluşuma gitme kararı alıyorlar. Mela Mustafa Barzani, Hamza Abdullah, Mirhac, İzzet Abdulaziz, Mustafa Xoşnaw ve daha bir çok Kürd subay ve şahsiyetlerin katıldığı toplantılarda böyle bir oluşuma gitme kararı alınıyor.
O dönem Güney Kürdistan’da Refîq Hîlmî başkanlığında kurulan Hîwa partisi dağılmış, Rizgarî ve Azadî örgütleri ortaya çıkmıştı. Birde Güney Kürdistan’da İbrahim Ahmed önderliğinde kurulan kısa adı Jekaf olan Komelayi Jiyanewe Kurd vardı… Güney Kürdistan’daki Jekaf Doğu Kürdistan’da kurulan Jekaf’ın bir seksiyonuydu.
Komelayi Jiyanewe Kurd’un Güney Kürdistan faaliyetlerinde önemli rol alan biri İsmail Hakkı Şawestir.. Mahabad ile Güney Kürdistan arasında irtibatı sağlayan kadrolardan biriydi. Bilindiği İsmail Hakkı Şawes Cibranli Xalid Beg’in önderliğinden kurulan Azadi Partisinin kurucularından biridir..(onun hakkında kısa bir bilgiye sahip olmak isteyen arkadaşlar yıllar önce onun üzerine kaleme aldığım Kürdistan Devriminin Meçhul Askeri: İsmail Hakkı Şawes adlı makaleme bakabilirler) Jekaf’ın Güney seksiyonu İsmail Hakkı Şawes’in evinde kuruluyor. Osman Daniş, Ali Medoş, Aziz Mirza Saleh, Reşid Fetah, Şerko Bêkes’in babası şair Faiq Bekes, Sadiq Şawes, Behiye Fereç ve Nahide Şeyh Selam adlı iki kadında Jekaf’ın kuruluş toplantısına katılıyorlar. Behiye ve Nahide’nin bu girişimi Kürdistan illegal siyasal örgüt tarihinde ilklerden biriydi..[1]