پيرۆزکردنی زمان، خوێندنەوەيەک بۆ پێگەی زمانی کوردی لە گوتاری ئايينی سەدەکانی ناوەڕاستدا.
حەیدەر لەشکری
گۆڤاری: فریتیلاریای کوردکا. بولیتینی کوردیناسی ژمارە 7-8، 2015. ل.111 - 139
Magazine: Fritillaria Kurdica. Bulletin of Kurdish Studies №7-8, 2015. P. 111 - 139
لە دوای هاتنی ئيسلام و بوونی بە ئايينی باڵادەست لە کوردستان، زمانی کوردی خۆی لەبەردەم باوەڕێک و پيرۆزييەکدا دۆزييەوە کە پەيوەستە بە جيهانبينی و هێزی دەڵاڵەتييانەی زمانی عەرەبييەوە، زمانێک کە ئيدی دەروازەی بە گەردوونبوونی بەسەردا کرابۆوە. بۆيە بۆ کوردی و زمانەکانی تريش گوزارشت کردن لە باوەڕداری و پيرۆزييە ئايينيەکان جۆرێک لە ڕووبەڕووبوونەوەی تێدابوو. لێرەوە ئەو توانايەی بە زمانی دەسەڵات درابوو، هەروەها خۆنواندنی دەسەڵاتييانەی کورد لە پانتايی خەلافەتی ئيسلامی و ئەو گۆڕانە مەزهەبييانەی لە زەمينەی کوردی ڕوويانداوە، لەگەڵ پێکهاتەی کۆمەڵايەتی کورد و ئاستی تێگەيشتن لە ئاين و باوەڕداری بەگشتی، کەم تا زۆر ڕۆڵيان لە پێگەی زمانی کوردی لەو گوتارە ئايينيەدا هەبووە. بێگومان تێگەيشتن لە تەواوی ئەم گۆڕاوانە و ئەم پێگەيە دەتوانێ بەشێک لە مێژووی گەشەسەندنی زمانی کورديمان بۆ دەربخات، بەتايبەت کە لەوێ بەدواوە بەرە بەرە ئايينی ئيسلام جيهانبينی زۆرينەی کوردانی دادەڕشت و دەبووە ئەو کەناڵە باوەڕييەی لە ميانەيدا و لەماوەی درێژی مێژووييدا سيستەمە کولتورييەکەيانی پێکدەهێنا.
تێگەيشتن لەو پەيوەندييەی نێوان ئايينێکی دەرەکی لەگەڵ زمانێکی نێوخۆيی وەک کوردی بە هانامانەوە دێت بۆ تێگەيشتن لە فۆرمەکانی باوەڕداری و ئەو دەرکەوتە لۆکاڵييانەی دەشێ ئايينێکی هەمەگير هەی بێ و لە ئاکامدا سێکتی ئەوتۆی لێ دەربکەوێ، يان کاريگەری بەسەريانەوە هەبێ، کە تايبەتمەندبوونی خۆيان لە شوێن و کات و زمانەکەوە وەردەگرن و لەنێوياندا دەژين. لێرەوە دەخوازين، لەم توێژينەوەيدا، لەوەبگەين کە چۆن زمانێکی لۆکاڵی وەک کوردی، بە زارە فرەجۆرەکانيەوە، کاردەکات بۆ خۆ دۆزيينەوە لە نێو باوەڕی ئايينی غەيرە زماندا، کە ئيسلام و عەرەبييە. بۆ ئەمەش دەبێ هەر لە قۆناغی ڕووبەڕوو بونەوەوە دەست پێ بکەين؛ ئەو قۆناغەی زمان لە ئاکامی ژێرکەوتن و لەدەستدانی مافی بەکارهێنا�