د. نەسرەدین ئیبراهیم گۆلى*
#خیانەت#، چ بچووک و چ مەزن، هەکە بەردەوام و دوبارە ببت، پشکەکە ژ کەساتیەکێ لاداى و تژى دەرد ژ لایەنێ دەروونیڤە، یێ ژ ئەگەرێ ژیانەکا کێم سۆزدارى و تژى نەخوەشى و پەروەردەکا نەدروست هاتیەئاڤاکرن. ل دووڤ قەبارێ وێ دبیت چەند کەس یان سەدان هزار زیانمەند ببن. گەلەک ڕەفتار و کریارێن ل نک مە، ئاسایى بخوە جۆرەکن ژ خیانەتێ: گەندەلى، تیرۆر، دزى، بازرگانیا سەختە و گرانفرۆشى، خۆرتیکرن ل خەلکێ، ستاندنا مولک و مالێ وان، دووروویى (منافقى)، و … هتد، بەلێ ئەم وەسا نابینین. ئەوا ژ هەمیان تەحلتر دووماهیا خیانەتێ یە، کو هەردەم تراژێدیک و نەخۆشە. ئەڤا خوارێ ئێکە ژ مەلیۆنها نەموونا:
دیرۆکنڤیسێن ڕۆمى دبێژن: ژبەر دەستدرێژیێن وى بۆ سەر وەلاتێ ئاریان، شاهپوورێ ساسانێى، ب دویندەه میدى و کورد، قەستا گرتنا وى باژێڕکى کر، یێ وى ئەمیرێ عەرب خوە، یێ ناڤێ وى “زیزەن”، بەلێ ژ بەر دەیکا وى دگۆتنێ “ئەبۆ جەهیلە”، ژ ترسێن شاهى تێ دا ڤەشارتبوو. کەلهەکا قاهیم بوو. شاهى نەدشیا ب سانەهى بستینت. جارەک ژ وان جارێن ئه و ل هەسپى سووار و لێ دزڤڕى دا ببینت کا دێ چ ڕێکەکێ بتە کارى، “نەزیرا”، کچا ئەمیرێ وى باژێرکى ل سەر دیوارێن کەلهێ شاه دیت و کەتە دلێ وێ، بەرشڤ دا وى هەکەر سۆزێ بدەت دێ وێ مەهر کت، ئه و دێ هاریکاریا وى کەت وێرێ بستینت. شاه ڕازى بوو، کچکێ بابێ خوە و سەردار و مەزنێن سۆپایێ وى سەرخوەشکرن، و پاشى دەرگەه ل لەشکرێ شاهى ڤەکرن. ئه و جه هاتە ستاندن و شاهى سۆزا خوە بجهئیناند و کچک ل خوە مەهرکر. دو سێ شەڤێن ئێکەم وێ گازندە ژ جهێن نڤستنا خوە کر. شاهى گۆتە خزمەتکاران بزانن چیە. وان هندەک چۆلى د ناڤ دا دیت، شاه ما حێبەتى. پسیارا وێ کر کا ئەڤە بابێ وێ چ ددایێ ئه و هندە ناسک و نازدارکرى. وێ ژى بەحسێ بابێ خوە کر کا چاوا هەر تشتەکێ وێ ڤیاى بۆ دئینا و چ خوارنەکا خوەش ل جهەکى هەبایە دا بۆ وێ پەیدا کت و … هتد. شاه زیرەک بى. زووى د وێ گەهشت گۆتە وێ کا چاوا ئه و بۆ بابێ وەسا یێ باش نەبوویە مال دێ چاوا بکێر من ئێى. وى گۆتە لەشکرى وێ ببن و ب هەسپەکێ شەهمۆزڤە گرێدەن و بەردنە بیابانى هەتا دسەکتت. هەسپ هینگى سەکنین گۆشتێ وێ ب دار و بەر و تڕاشا ڤە ماى و مرى. ئەڤ ڕوودانا خیانەتکارانە ل سالا 242 زاینى قەوما [1:728].
ئانکۆ هەمى مرۆڤ، بێ جوداهیا ئایینى، نەتەوەیى، عەشیرەت، باوەرى، و …هتد، نەخاسمە مرۆڤێن نێزیک بهادارن و نابت بۆ تشتەکێ کێم مرۆڤ وى کارى دگەلدا بکت. ئەوێ بۆ مرۆڤى ببنە مال تنێ دێ ئه و بن. هەکە تو نەشێى قەنجیێ ل وان بکى بزاڤێ نەکە خیانەتێ ل وان بکى. چونکى بەرناکەڤت و کەسێ باوەرى ب تە نامینت و دووماهیا تە دێ نەش یا “نەزیرا”یێ جوانتر بت. ئەڤە مەزنترین وانەنە “مامۆستایەکێ” ڕاستگۆ یێ ئەم بناڤێ ” دیرۆک” دنیاسین ددەتە مە، و ب کێر هەر مرۆڤەکى د هەر پلە و پایە و پۆستەکى یان ژى مرۆڤەکێ سادە و ئاسایى ژى دئێت. سروشت بۆ هەمیان وەک ئێکە. سروشت نابینت ئەوێ هە شاهە یان گەدا، تنێ کریارێن وى دبینت و دپیڤت و سزاددت یان پاداشت دکت. ژێدەر:[1] د. صدیق صفى زادە (بوورەکەیى) (1385): تاریخ 5 هزار سالە ایران، انتشارات ێرون، جلد(1).[1]