ناڤ: شەرەفخان
ناسناڤ: بەدلیسی (بدلیسی)
ناڤێ بابێ: شەمسەدین
ڕۆژا ژ دایکبوونێ: #1543.02.25#
ساڵا مرنێ: ل ساڵا 1012ێ کۆچی، بەرامبەری 1603 ئان 1604
جهێ ژ دایکبوونێ: ل گوندێ گەرمەڕوویێ سەر ب باژارێ قومێ (باژارەک ل وەلاتێ فارسان، کو دبیتە ئیرانا ئیرۆ)
$ژیاننامە$
شەرەفخانێ بدلیسی (1543-1603 یان 1604) سیاسەتڤان و دیرۆکنڤیسێ ناڤدارێ کوردە و خودانێ پەڕتووکا مێژوونامەیا شەرەفنامێ یە. شەرەفخانێ بدلیسی یەک ژ مەزنترین ڕەوشەنبیر و نڤیسەرێن سەردەمێ خوە بوویە کو ب نڤیسینا پەڕتووکا شەرەفنامێ زانیاریێن گەلەک ب نرخ ل سەر جوگرافیا، ژیانا سیاسی و دەسهەڵاتا کوردان، هەر وەسا ل سەر زمان و ئالیێن جودایێن جڤاکا کوردی ئارشیڤەک دیرۆکی و گرنگ تۆمار کرییە.
شەرەفخان کوڕێ شەمسەدین بەدلیسی، ل 25ێ شوباتا 1543 ل گوندێ گەرمەڕوویێ سەر ب باژارێ قومێ (باژارەک ل وەلاتێ فارسان، کو دکەتە ئیرانا ئیرۆ) ژدایکبوویە. ل ساڵا 1543 حەتا 1576 گەل کوڕێن شا تەهماسپێ ئێکێ، ل دیوەخانا ویدا ژیایە. ل ساڵا 1576 شا ئسماعیلێ سەفەوی نازناڤا میرێ میران دبەخشیتە شەرەفخانی و وی دەکەتە سەرۆکێ هۆزێن کوردان ل ئیرانێ. ل کانوونا دوویەما ساڵا 1578 ل شەڕێ ناڤبەرا سەفەوی و عوسمانیاندا، پشتا سەفەوییان بەرددەت و ب خوە و 400 چەکداراڤە ل دژی دەولەتا سەفەوییان لاینگریا دەولەتا هنگێ یا عوسمانیان دکەت. ل ساڵا 1589 سوڵتان مرادێ سێیێ ل دژی سەفەوییان پلەیا خانی دبەخشیتە شەرەفخانی و وی دکەتە میرێ ویلایەتا بەدلیسێ. ل ساڵا 1590 کو تەمەنێ وی 53 ساڵی بوویە، جلەوێ فەرمانڕەواییا خوە ددەتە دەست کوڕێ خوە شەمسەدین بەگی.
ل ساڵا 1951 تا 1952 دەست ب نڤێسینا شەرەفنامەیێ دکەت و ل 4ێ ئابا 1597 ژ نڤیسینا شەرەفنامەیێ تمام دبیت و پوختەیا نڤێسینێن خوە ل داویا ساڵا 1957 ب دوماهیک دئینیت. میر شەرەفخانێ بدلیسی ل ساڵا 1012ێ کۆچی، بەرامبەری 1603 ئان 1604کۆچا داوی دکەت. گەر ل دیڤ ساڵنامەیا زایینی بیت 60 ساڵان ژیایە، لێ ب ساڵنامەیا کۆچی 63 ساڵان یێ ژیایی.
$شەرەفنامێ گەلەک بابەتێن گرنگ و سەرەکی ژ خوە گرتینە، وەک:$
- حکومەتێن کوردیێن مەڕوانی و حەسنەوی و فەچلەوی و ئەیووبی.
- حاکمێن کورد پشتاوپشت حوکم کرینە.
- ئەڤ حاکمێن کورد کو پارە داینە داکو ب ناڤێ وان وتار بێنە خواندنێ.
- ژ بلی وانا، ب درێژی باسا حکومەتا بدلیسی کرییە.
پەڕتووکا شەرفنامەیا بدلیسی، هەر ژ بەرێ ڤە گرنگی و بایەخەک زێدە پێ هاتییە دان، ل ساڵا 1978 کۆچی بەرانبەری 1667ز ژ زمانێ فارسی ڤە ب دەستێ شامی ناڤەکێ یێ هاتییە وەرگەڕاندن بۆ سەر زمانێ ترکی و پاشێ ولیامینۆفێ ڕووسی پەڕتووک کرییە ڕووسی و چاپ کرییە. هەروەسا کارمۆی مێژوونڤیسێ فەڕەنسی ژی کرییە فەڕەنسی و ل وەڵاتێ میسرێ مێژوونڤیسێ کورد ل ساڵێن چلێن سەدساڵا بووری ب زمانێ فارسی چاپ کرییە و مەلا جەمیل ڕۆژبەیانی ژی ل ساڵا 1953 ب پەراوێز و ژێرنڤیسێن ب نرخ کرییە عەرەبی و چاپ کرییە. هەروەها بۆ دوماهیک جار مامۆستا هەژار موکریانی ب پێشەکییەک درێژ و ب کوردییەک زەنگین یێ وەرگێرایی بۆ سەر زمانێ کوردی و ل ساڵا 1972 ل چاپخانەیا کۆڕا زانیارییا کورد لە بەغدایێ گەهاندییە چاپێ. [1]