Yılmaz Güney (Yılmaz Pütün; 1 aprel 1937, Adana – 9 sentyabr 1984, 14-cü Paris dairəsi[d]) — Zaza və kürd əsilli aktyor, rejissor, ssenarist və yazıçı. Xüsusən də Kann mükafatı qazanmış Yol, Sürü, Ümidsizlər filmlərilə məşhurdur.
$Həyatı$
Filmdən əvvəl
Yılmaz Güneyin əsl adı Yılmaz Pütündür. Özünün dediyinə görə, Pütün qırılması çətin, sərt meyvə toxumu deməkdir. 1937-ci ildə torpağı olmayan bir kəndli ailəsinin iki övladından biri kimi dünyaya gəlib. Əslən sivereklidir. Adanada böyümüş və gələcək həyatında da Adananı unutmamışdır. Adana bəzi filmləri üçün mövzu olmuşdur. Bir müddət Kamal və And film şirkətlərinin Adanadakı bölgə təmsilçisi kimi işləmişdir. Universitet təhsili almaq üçün İstanbula getmiş və orada Atıf Yılmazla (rejissor) tanış olmuşdur. Bu dönəmdə həmçinin hekayələr yazırdı. Daha sonra Atıf Yılmazın dəstəyilə film sektorunda işləməyə başladı.
$Filmə başlaması$
Yılmaz Güney 1959-cu ildə Atıf Yılmazın rejissorluq etdiyi Bu Vatanın Çocukları və Alageyik filmlərinin həm ssenari müəllifi olmuş, həm də aktyor kimi rol oynamışdır. Karacaoğlanın Karasevdası filmində də rejissor assistenti olmuşdur. Yeni Üfüqlər və On Üç kimi jurnallara da hekayələr yazan Yılmaz Güney bir hekayəsində kommunizm propaqandası etdiyi səbəbilə 1961-ci ildə bir il yarım həbs cəzasına məhkum edilir. İki il sonra filmə qaldığı yerdən davam edən Yılmaz Güney o dövrlərdə daha çox macəra filmləri çəkir. Filmlərində əzilən, xor görülən bir Anadolu övladının başqaldırışı var. Bu dövrdə Çirkin Kral təxəllüsünü qazanır. Dövrün ən önəmli hadisəsi Lütfü Akadın rejissorluğu ilə çəkilən, ssenarisini özü yazdığı Sərhədlərin qanunu filminin çəkilməsi oldu.
$Həbsxanaya düşməsi və qaçması$
Yılmaz Güney 1972-ci ildə inqilabçılara yardım etmək səbəbilə 2 illik həbsə və sürgünə məhkum edildi. İçəridə yatdığı zaman ərzində kino və incəsənətlə bağlı fikirlərini, şeir və hekayələrini həmin vaxt çıxartdığı Güney jurnalında yayımlamışdır. 1974-cü ildə həbsxanadan çıxmışdır. Elə həmin il Arkadaş filmini çəkir. 1974-cü ildə Endişe filmini çəkərkən kazinoda hakim Səfa Mutlunu öldürdüyünə görə həbs edildi və 13 iyul 1976-cı ildə 19 il həbs cəzası verildi. Beş il həbsxanada qaldıqdan sonra 9 oktyabr 1981-ci ildə yatdığı İsparta yarıaçıq həbsxanasından icazəli şəkildə çıxmış və ölkəni tərk etmişdir. Yılmaz Güneyin həbsdən qaçması macərası qəribədir; həbsə düşməzdən əvvəl çəkdiyi Şeytanın oğlu filmində bayram üçün bir günlük icazəsilə çıxan və itib-batan adamın həyat hekayəsini anladan rejissor, bu dəfə filmi özü oynamalı olmuşdu. Bir günlük icazəilə çıxaraq Fransaya qaçmış və həyatının qalan hissəsini orada yaşamışdı. Həbsxanada kino ilə əlaqəsini davam etdirirdi. Həbsdə olarkən ssenari müəllifi olduğu Sürü (rej. Zeki Ökten), eləcə də Türkiyədə və bir çox ölkələrdə böyük marağa səbəb olan Yol (rej. Şərif Gören) filmləri çəkilmişdir. Həbsxanadaykən Güney adlı mədəni jurnalını çıxartdı. Yol filmini yenidən montaj etdi və Kann kinofestivalında mükafat aldı. Xaricə qaçdıqdan sonra Fransada Divar filmini çəkdi. Bu, onun çəkdiyi son film oldu. 1984-cü ildə mədə xərçəngindən vəfat edən Yılmaz Güney son illərini Parisdə yaşamış və ölümündən sonra Parisdəki Père Lachaise qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.
$Filmoqrafiyası$
Yılmaz Güney 114 filmdə aktyorluq etmiş, 26 filmin rejissoru, 15 filmin prodüseri, 64 filmin isə ssenari müəllifi olmuşdur.
Yılmaz Güneyin rolu olan əsas filmlər:
1966 Sərhədlərin qanunu ssenarist, rejissor, aktyor, prodüser
1967 Çirkin Kral bağışlamaz ssenarist, rejissor
1968 Seyyid Xan (Torpağın gəlini) aktyor
1969 Bir Çirkin adam ssenarist, aktyor
1970 Ümid ssenarist, rejissor, aktyor, prodüser
$Kitabları$
Boynu Bükük Öldüler (1971)
Ağıt
Arkadaş
Sürü
Salpa (1975)
Ölüm Beni Çağırıyor Gençlik Öyküleri
Acı
Sonsuz Bekleyiş Otuz Yılın Şiirleri
Yol
Sanık
Hücrem
Soba, Pencere Camı ve İki Ekmek İstiyoruz
Oğluma masallar
Zavallılar
Sen ve ötekiler.
[1]