ناونیشان: زەرەر لە نیوە بگەڕێتەوە، هەر قازانجە
نووسەر:#عارف قوربانی#
ڕۆژی دەرچوون:#31-05-2023#
دوای چەندین جار دواخستنی دانیشتنی دادگەی باڵای فیدراڵیی ئێراق دەربارەی ئەو سکاڵایانەی دژ بە درێژکردنەوەی تەمەنی پەڕڵەمانی کوردستان تۆمار کرابوون، دواجار ئەمڕۆ دادگەی فیدراڵی ئەو پرسەی یەکلاکردەوە کە درێژکردنەوەی تەمەنی پەڕڵەمانی بە نادەستووری لە قەڵەمدا.
هەرچەندە ئەوانەی سکاڵاکانیان تۆمارکردبوو، چاوەڕوانی لەوە زیاتر بوون و پێیان وابوو بڕیاری دادگە بە جۆرێک دەبێت کە شەرعییەتی دامەزراوە دەستوورییەکانی هەرێمی کوردستان ناهێڵێت. هەندێک لە نوخبەی سیاسی نێوخۆی و ئێراقی لەوە زیاتر ئومێدیان لەسەر هەڵچنی بوو کە شەرعییەتی قەوارەی هەرێمی کوردستانیش دەکەوێتە بەردەم مەترسییەوە.
لەبەرانبەردا دادگەی باڵای فیدراڵی، کورد وتەنی کارێکی کرد نە شیش بسووتێت و نە کەباب. نە سکاڵاکانی ڕەتکردەوە و نە بڕیارێکی تووندی دەرکرد کە لە زیانی پڕۆسەی سیاسیی هەرێمی کوردستان بێت.
نەک لە دادگەیەکی وەک دادگەی باڵای فیدراڵی، تەنانەت ئەگەر لە هەر یاساناس و پارێزەرێکیش بپرسی، ئایا درێژکردنەوەی تەمەنی پەڕڵەمان دەستووری بوو؟ هەر کەسێک سادەترین شارەزایی لە یاسا و دەستوور هەبێت، دەزانێت کارێکی نادەستوورییە.
هیچ کەس چاوەڕوانی ئەوە نەبووە دادگەی فیدراڵی لایەنگیری درێژکردنەوەی تەمەنی پەڕڵەمان بکات، چاوەڕوانکراو بوو بڕیارەکەی زۆر زیانمەند بوایا بۆ دامەزراوە شەرعی و دەستوورییەکانی هەرێمی کوردستان. ئەگەر ئەمە دەستپێک نەبێت بۆ بڕیاری دیکە و سەرەتایەک نەبێت بۆ مەشروعییەتی دەستوەردانی زیاتر لەکاروبار و بڕیارە چارەنووسسازەکانی کوردستان، بڕیارێکە کوردستان دەخاتەوە سەر ڕاستەڕێی پڕۆسەی سیاسی و دەرفەتی ئەوە نادات جاری دیکە بەهەر پاساو و بیانوییەکەوە بێت، خۆیان لە پابەندبوون بەوادەی هەڵبژاردنەکان بدزنەوە. هەرێمی کوردستان ناچار دەبێت لە داهاتوودا پەنا نەباتە بەر درێژکردنەوەی تەمەنی دامەزراوە شەرعی و دەستوورییەکانی.
تاکە زیانێک کە بەهۆی ئەو بڕیارەی دادگەوە بەر پڕۆسەی سیاسی بکەوێت، ئەوەیە ئەو هەوڵانە بێئاکام بوون کە زیاتر لە ساڵێکە کار بۆ ئەوە دەکرا یاسای هەڵبژاردنەکانی هەرێمی کوردستان بە جۆرێک هەموار بکرێتەوە، هاوسەنگی لەنێوان پارێزگاکان و کورسییەکانی پەڕڵەمان درووستبێت، بە گۆڕینی سیستمی یەک بازنەیی بۆ فرەبازنەیی جۆرێک لە دادپەروەری لە نوێنەرایەتی ناوچەیی بێتە ئاراوە.
ئێستا بەهۆی ئەوەی بڕیارەکەی دادگەی باڵای فیدراڵی لەلایەک دەبێتە هۆکار بۆ هەڵوەشاندنەوەی هەموو ئەو یاسا و بڕیارانەی لەدوای وادەی کۆتایی خولی پێشوو دەرکراون و لەلایەکی دیکەشەوە لەمپەڕی ئەوە درووستبوو کە پەڕڵەمانی کوردستان ناتوانێت هەمواری یاسا کۆنەکە بکات. دەبێت خولی داهاتووی پەڕڵەمانیش بەهەمان ئەو یاسایەی ڕابردوو بەڕێوەببرێت کە سکاڵاکارانی درێژکردنەوەی تەمەنی پەڕڵەمان بە یاسایەکی نادادپەروەرانە ناویان دەبرد.
ئێستا ئەوان بوون بەهۆکاری ئەوەی هەرێمی کوردستان نەتوانێت هیچ گۆڕانکارییەک بەقازانجی دیموکراسی لە یاسا کۆنەکە بکات. بەمەش ئاویان کردە ئاشی پارتییەوە و شەرعییەتی ئەوەیان بۆ دەستەبەرکرد کە وەک خۆیان دەیان گوت، بەدەنگی بادینان حوکمی #گەرمیان# بکاتەوە.
هەروەها زیانیان بەوانەش گەیاند بەهەر هۆکارێک بوایا دەیانویست هەڵبژاردن لە هەرێمی کوردستان ئەنجام نەدرێت. چونکە ئێستا بڕیارەکەی دادگە هەرێمی کوردستان مەحکوم دەکات بەوەی هیچ ڕێگایەکی دیکەی لە بەردەم نییە، جگە لە هەڵبژاردن.
ئەو قازانجەشی هەیە کۆتایی بە ناکۆکی و ململانێی لایەنەکان دەهێنێت لەسەر پرسی کاراکردنەوەی کۆمیسیۆنی هەڵبژاردن و ڕاپرسی هەرێمی کوردستان، بەناچاری دەبێت هەموو لایەک ئەوە قبووڵ بکەن کۆمیسیۆنی سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی ئێراق سەرپەرشتی هەڵبژاردنی هەرێمی کوردستان بکات.
وەک ئاماژەم پێدا ئەگەر ئەمە دەستپێک نەبێت بۆ بڕیاری دیکە و لێرەدا بوەستێت، کورد وتەنی زەرەر لە نیوە بگەڕێتەوە قازانجە. بەڵام مەترسی ئەوەش هەیە ئەوانەی دژی هەرێمی کوردستانن پاش چەند ڕۆژێکی دیکە کەسانێک ڕابسپێرن بۆ تۆمارکردنی سکاڵا لەسەر یاسای هەڵبژاردنەکانی هەرێمی کوردستان بەوەش جارێکی دیکە پڕۆسەی سیاسیی هەرێمی کوردستان تووشی چەقبەستن بکەن لە چاوەڕوانی یەکلاکردنەوەی ئەو کەیسە.
یاخود دوور نییە کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکانی بەغدا ڕابسپێرن کە بەهۆی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی ئێراقەوە کات و توانای بەڕێوەبردنی هەڵبژاردنی هەرێمی کوردستان نییە، دواتریش وادەی کۆمیسیۆنی بەغداش بەرەو کۆتایی دەچێت. ئەگەری ئەوەش هەیە درووستکردنەوەی کۆمیسیۆنێکی نوێ کاتی زیاتری بووێت. [1]