عنوان: منطقە بالک در دوره عثمانی به ناحیە تبدیل شد
طبق منابع تاریخی، قرنها پیش، بالک به ناحیه تبدیل شد و بعداً نام آن به ناحیه #گلالە# تغییر یافت.
تاریخ بە ناحیە کردن منطقە بالک به دوره عثمانی برمی گردد، آنها بیش از 500 سال بر این منطقه حکومت کردند، در آن زمان ناحیە بالک از توابع شهر #موصل# بودەاست، در سال 1890 ناحیە بالک شامل 60 روستا بود، کە مدیر ناحیە این منطقە عبدالرحمان افندی بودە و منشی وی صدیق افندی بودە است. در سال 1895 مدیرە ناحیە معروف آغا بودە است، منشی ایشان امین افندی بود، اما منشی مالیات عبدالغنی بیگ بود.
در سال 1906 مدیر ناحیە عبدی افندی و منشی وی حاجی وایسی افندی بودە است، کارمندان مالیات حاجی الیاس افندی و توفیق افندی بودند، در سال 1912 والی ناحیه عبدی افندی بود، منشی حاجی وایسی افندی بود، اسلحه دار حسام الدین افندی بودە است، در سال 1923 قیام عراق علیه انگلیس و سلطنت عراق، هنگامی که ملک فیصل اول به قدرت رسید، بالک یک ناحیه سلطنتی عراق شد و مرکز آن در گلالە بود، در ابتدا عونی مدیر ناحیە شد و پس از آن کمال بیگ.
زمانی که ملک قاضی در سال 1933 به پادشاهی عراق رسید، تا سال 1939 فرماندار ناحیه بالک شیخ نوری اهل #سلیمانیه# بود. پس از آن اشخاص عرب مدیر ناحیە شدند و در سال 1939 عبدالله جانشین پادشاه شد. چون قرار بود ملک فیصل دوم پادشاه شود اما به دلیل سن کمش، عمویش عبدالله جانشین شد تا زمان ملک فیصل دوم ادامه داشت. در سال 1953 ملک فیصل تا سال 1958 که عبدالکریم قاسم رئیس جمهور شد بر عراق حکومت کرد، با این حال، در سال 1970، با اعلامیه 11 مارس کلمه بالک به عنوان منطقه نمیماند، گلالە به یک ناحیە مستقل تبدیل می شود یعنی ناحیە گلالە. از سال 1890 تا 1970 این ناحیە بە بالک نامیده می شد و مرکز ناحیە در گلالە بودە است، از نظر اداری به مرکز منطقە رواندز و بعداً به منطقە #چومان# تعلق داشت، ناحیە گلالە در بالکایتی، ناحیه چومان واقع شده است. این شهر در حدود 3 کیلومتری چومان واقع شده است و در سال 1890 به دهستان تبدیل شد و در ابتدا بالک نام داشت اما در سال 1970 نام آن به گلالە تغییر یافت، مساحت این ناحیە 6 هزار و 446 کیلومتر مربع است، به شرح زیر تقسیم شدە است (دشت: 15٪، تپه: 10٪، کوه: 25٪). ناحیە گلالە بر اثر ظلم رژیم های عراق چندین بار ویران شده و مردم آن آواره شده اند، پس از قیام بزرگ در جنوب #کردستان# ، گلاله به کمی بازسازی شد و تعدادی از خانوارها به آنجا نقل مکان کردند.
از سال 1991 تا 2000 حدود 69 روستا را شامل می شد. در سال 2000 ناحیە سمیلانی تقسیم شد و تنها 32 روستا باقی مانده است، پس از تقاضا و افزایش جمعیت شهرک قصرە، این شهرک به ناحیە تبدیل شد، بنابراین، تنها 14 روستای متعلق به ناحیە گلاله باقی مانده است، این بدان معناست که فقط شامل روستاهای جاده همیلتون می شود، از زمان قیام بزرگ مردم جنوب کردستان، چندین نفر بە مدیریت منطقه منصوب شده اند.
بالکایتی دارای وسعت زیاد مرتفع و پست است، بخش قابل توجهی از زمین های کشاورزی وجود دارد، مردم این منطقه بیشتر به کشاورزی و دامداری مشغول هستند، محصولات آن متنوع و معمولاً دو فصل (تابستان و پاییز) است، آب و هوا در زمستان خشک و سرد و در تابستان گرم و معتدل است، بارندگی فصلی و بارندگی در منطقه متوسط است و آب و هوا مرطوب میباشد و بارش برف در زمستان افزایش می یابد.[1]