دەوروو کەواسوورە کوردیەکا
نویستەی: #موختار کەریمی#
هەر پاسە مزانمۍ ئی کارەساتە جەرگبڕە جەگەرمەو شەڕی یانەوېرانکەروو ئێران و ئێراقینە ڕوەش دا. هەڕەشێ و مەترسی جە لاو بەعسی فاشیستیەو پەی خۆلقنای ئی تاوانە گەورێ هەم پەی ئێرانی و هەم پەی حێزبە کوردیەکا و هەم پەی زل هېزە جەهانیەکایچ پېسەو ڕۊ ڕۊشنی دیار و ئاشکرا بێ. ڕژیمو بەعسی وەڵتەر هەر چا شەڕوو ئێراق و ئێرانینە و هەر پاسە جە ساڵەو (1987) ینە جە چن مەحاڵێتەری کوردستانېیەنە چەکی شیمیایش بەکار ئاردەبێ. بەڵام هەم ئێران، هەم هیزە کوردیەکا و هەم زل هېزە جەهانیەکا ئی تاوانکاریشا بە بێدەنگی ویارا. ئانە کە زل هېزە جەهانیەکا بە ئاشکرا وەراوەروو ئی تاوانکاری دڕندانا بێدەنگیشا هۊرچنێ، پەی ویروڕاو گردی جەهانی و کوردی و بە تایبەت پەی هېزە کوردیەکا دیار و ئاشکرا بێ. هەر ئی بێدەنگیە هاندەرېو بۍ پەی سەدامی کە دیسان ئی چەکە کوشەندەیە بەکار بارۆوە و جە هیچ کەسوو لایەنێو نەسڵەمۆوە. سەرەڕاو ئانەیە بەشێو جە هېزە کوردیەکا وېشا کەرد بە بەشێو جە جەنگوو دوێ داگیرکەرۍ کوردستانی و بیێ بە کەواسوورێ سپاو پاسداراو ئێرانی و کەوتێ وەڵێشا و ئاردێشا تاکو دڵێ شاروو هەڵەبجەی.
بەشێو چا کەواسوورا تەنانەت جەعانوو شیمیایوارانەکەینە بە گردجۊرە چەکێو وەرگیریشا کەرد جە ژەن و زاڕوی بۍ تاوان و بۍ پەناو هەڵەبجەی و ناستشا چا کارەساتەنە وېشا ڕزگار کەرا و وېشا یاونا یاگیە ئەمنە.
ڕاسەن کە تاوانباری سەرەکی ڕژیمە فاشیستەکەو سەدامین ودماتەریچ ئا وەڵاتانێ کە یاردیدەرش بېیەنێ. بەڵام بە یاگێ وېش کۊماروو ئیسلامی ئێرانی و کەواسوورە کوردیەکایچ تاوانبارێنێ. چوون ئاڎێ زانێنێ کە سەدام ئی چەکە کوشەندەشە بەکار ئاردەن و بە بۍ ھیچ گومانێو دیسان بەکارش مارۆوە. ئاڎێشایچ بە چەمساقی پەی داگیرکەری ئێرانی ناوەرپەرسانە زەمینەشا پەی ئەنجامدای ئا تاوانێ ئامادە کەرد.
جە بڕېوە وەڵاتی ئوروپاینە، جە بەشوو ئاماولواینە، سەزایە یاساییە هەنە بە نامۍسەزاو وێپارێزنای جە یاردیدای. ئینە پا ماناینە کە ئەر پەی نموونەی شۆفیرێو بە ماشین بڎۆ ئەو کەسېوی و زامڎارش کەرۊ و نەمردۆ و بلۆ. لایەنی یەرەمیچ کە بۍ لایەنەن جە ڕوەداکەی، بەڵام لاشەنە ویەرۆ و کەسە زامڎارەکەی وینۆ. ئەر نەوەزۊرە و یاردی زامڎارەکەی نەڎۆ، پەی نمونەی تەلەفون نەکەرۊ پەی پولیسی و پەی دوکتوری، ئاڎیچ بە تاوانەو وێپارێزنای جە یاردیدای و هەوڵ نەدای پەی نەجاتدای ئانزانێو جە مەرگی یان وەرگېری نەکەردەی جە ئێش و ئازاری فرەتەروو زامڎارەکەی دریۆ بە دادگای و سەزا دریۆ.
جا سەرو بنەماو ئی جۊرە یاسایا و بە تایبەت سەرو بنەماو یاساو وەرگېری و سەزادای بکەراو کۊمەڵکوشی و ژنۆسایدی مشۊ سەزاو کۊماری ئیسلامی ئێرانی پېسەو زەمینە وەشکەری و هۆرخېزنای سەدامی پەی ئا تاوانێ و کەواسورە کوردیەکایچ پېسەو چەمساقوو هېزەداگیرکەرەکاو ئێرانی جە کۊمەڵکوشی هەڵەبجەینە جە دادگایە بێلایەنە تایبەت بە تاوانکاری کۊمەڵکوشی یان ژێنۆسایدی چېشەبۊ؟ بۍ گۆمان ئاڎیشایچ پېسەو لایەنێ بەشدارێ جە تاوانەو ژێنۆسایدی تاوانبارێ کریا و سەزا دریا.
وێدزیەیەو ئی کەواسوورە کوردیا و هەر پاسە زل هېزە جەهانی و یاردیدەرەکاو سەدامی جە بە جەهانی کەردەی و بە ژێنۆساید ئەشناسای کارەساتوو هەڵەبجەی هەر جە بەشداربېیەیشانە سەرچەمە گېرۆ. ئەگینا چی مشۊ قڕکەردەی ئێزیدیەکا کە 26 ساڵێ دماو هەڵەبجەی ڕوەش دا، جە ئاستوو دنیاێنە پیسەو ژێنۆسایدی بە ڕەسمی بشناسیۆ ( کە هەقوو وېشەن بە ڕەسمی بشناسیۆ) ، بەڵام قڕ کەردەی هەزاران بێتاوانێ هەڵەبجەی دماو (35) ساڵا هەڵای بێدەنگیش چەنە کریۆ و تەنانەت ئاگایانە وەرگیری کریۆ جە بە ژێنۆساید ئەشناسایش.[1]