عنوان: درخواست استرداد سنگ نگاره کیلەشین از موزەی ملی ارومیە میشود
کتیبه‌ی کیلەشین اثری تاریخی است که در نزدیکی منطقه‌ی کیلەشین از توابع شهرستان سیدکان در جنوب #کردستان# و در نزدیکی مرز شهرستان #اشنویە# در شرق کردستان یافت شده است. در دهه 1350 و در جریان جنگ عراق و ایران، این سنگ به بهانه حفاظت از آن توسط ایران به موزه ملی #ارومیه# در شرق کردستان منتقل شد.
کیلەشین در مسیر جاده #سوران# به اشنویە در ارتفاع 2860 متری از سطح دریا قرار دارد و بر اساس منابع تاریخی کتیبه یک متر ارتفاع و 60 سانتی متر عرض دارد.
کتیبه روی سنگ شامل 43 جمله است که قدمت آن به 800 سال قبل از میلاد می رسد و در دو طرف آن نوشته هایی وجود دارد که یکی به زبان #اورارتو# و دیگری به زبان آشوری است. این کتیبه توسط ایشیوینی و مینووا، هر دو پادشاه توشیبا نوشته شده و به خدای خالدی، خدای شهر موساسیر، هدیه داده شده است.
فاضل هاودیانی، مورخ و پژوهشگر سوران در این باره به باسکورد گفت: در سوران آثار باستانی بسیار مهمی وجود دارد که نیاز به کاوش و حفاظت از کلاشین دارد که پس از جنگ سال 1363 عراق و ایران به بهانه این شهر به ایران منتقل شد. حفاظت از سنگ باستان شناسی و در موزه ملی ارومیه شرق کردستان قرار دارد.
مورخ می خواهد کتیبه به محل اصلی خود یعنی به کیلەشین در شهر سیدکان در جنوب کردستان بازگردانده شود و در آنجا حفظ شود یا در موزه فرهنگی اربیل قرار گیرد و از همه مهمتر یک موزه عمران محاکمه شود و مؤسسات فرهنگی تلاش کنند. باید در اداره خودمختار سوران ایجاد شود تا تمام آثار باستان شناسی یافت شده در منطقه جمع آوری و حفظ شود.
پشتیوان رزگار وکیل دادگستری نیز به باسکورد گفت: اشیای باستان شناسی نماد ملت، تاریخ جامعه و دارایی کشور هستند که برای حفظ نماد تاریخی ملت در هر کشوری نیاز به حفاظت دارند. اعم از سرقت یا تخریب، مجرمانه و قابل پیگرد قانونی است، اگر اشیای باستانی توسط یک یا چند نفر گرفته شود، طبق قوانین داخلی با آنها برخورد می شود، اما اگر آثار باستانی توسط کشوری گرفته شده باشد خواه در نتیجه جنگ باشد. و اشغال کشور و یا به هر دلیل دیگر، در این صورت موضوع در چارچوب حقوق بین الملل قرار می گیرد و کشور حق مطالبه استرداد اشیاء تاریخی خود را دارد.
اگر کشوری حاضر به بازگرداندن آثار باستانی نباشد، می‌توان به دادگاه بین‌المللی متوسل شد تا کشور را مقید کند و آثار باستانی را تحویل دهد و برگرداند، همانطور که مصر درخواست بازگرداندن چندین اثر از انگلیس را داشت و به کشورش بازگرداند. [1][2]