پۊختێوە جە تاریخو هۆرامانی و سرووشتو ژیوای خەڵکەکەیش
بەشۍ: ویس و دوەمە
نویستەی: #ئیبراهیم میکە عەلی#
عەلائەدین سوجادی بەرگی پەنجەمو کتیٛبو (ڕشتەی مرواری) نەو پەندەو ئەژمارە (1412) ینە باس جە دیمەنێ دیوەخانو جافر سانو هۆرامانی کەروٙنە و ئیٛمەیچ هورماگیٛڵنان پەی سەرو زوانی هۆرامی و چیٛگەنە منیەیمیٛشەرە.
سوجادی نووستەنش: ساڵەو (1929) عیسایی بیٛ پیێوەم چەنی بیٛ نامیٛش لالوٙ شامار بیٛ، پیرێوە ڕیش چەرمەی تەمام نوورانیی، سنعەش پاڵش دابیٛ حەفتا ساڵاوە، کوڵە بنێوە بازوڵە قایم ئەجیٛ پاڵەوانا، هەر بەڕاسی چا سنعیٛچەنە چوار جوانیٛ ئازێ چارش نە‌کەریٛنیٛ، چەوڎەسو سیروانیۆ ئامایمیٛ پەی شارەکڵەو نەوسوڎیٛ، من حیچ نەزانیٛنیٛ، لالوٙ شامار واچیٛ توٙ واچە: من - نِصَابُ الصِّبیَان - موانوو، واتم: خاسا. نەزانیٛنیٛ - نِصَابُ الصِّبېیان - یچ چیٛشا، وەلێم کەوا و سەڵتێوەم وەرەنەبیٛ پیٛسەو فەقیێوە گولانەی ئەرمانیٛنیٛ.
وەرز وەهار بیٛ، نەوسوڎە گردش باخ و باخات بیٛ، ماوێوە فرە دلیٛ باخەکارە لوایمیٛ، پاگەرە خەڵک ئاموشوٙ کەریٛنیٛ و بەیناو بەین میانو ویٛشانە واچیٛنیٛ : سان ئینا باخەنە.
وەخت دماو عەسری بیٛ تەمام مانیێ بیٛنمیٛ، سەرو سەوزەڵانیێوە نیشتیمیٛرە، لالوٙ شامار سەبیلەکەش بەرش ئارد و سەبیلێوەش گیٛرتەرە، وەلێم مقوٙمقوٙ دلیٛ باخەکا حەر ئانەبیٛ هەکە خەڵکەکە واچیٛنیٛ: سان ئینا باخەنە.
ئانڎەما زانا یەریٛ پیێ کەڵەگەتیٛ باڵا بەرزیٛ دلیٛشانا پانیٛ پیٛڎێ بییٛ و ئامێ ڕوەو لاو ئیٛمە، هەر یۊٙ کەواوپانتوٙڵێوە مراڎخانیی ماوتی سەوزی تازەشا وەرەنەبیٛ، بیبینی پەشمی عەجەمیشا میٛنەبیٛ، هەر یۊٙ خەنجەرېوە دەسە چەرمیٛ وەرو بیبینەکەیشاوە بیٛ، کیٛش و کڵاوشا بینابیٛ سەرەشاوە، یوٙ فەرەنجیێوە هۆرامییانە شانەشا‌وەبیٛ، فەرەنجییەکیٛ جە مەرەزی قاوەیی دروسیٛ کریێبیٛنیٛ، هەر یاوێ لاما یوٙشا فەرەنجیەکەو شانەیش گیٛرتشەرە و لاشانو ئیٛمەنە سەرو گیواوەکەیۆ وستش چیٛرش و چوارمیٛشقیی نیشتەرە، دوەکەی تەریچ وەرانوەرشۆ پایێوە مردێرە، ۋەرو ئانەیەەە نەزانیٛنمیٛ کیٛنیٛ ئیٛمە فرە ڕوەما نەڎێ پەنە.
ئانەشا هەکە سەرو فەرەنجیەکەیۆ لامانە نیشتەرە پەرساش ئەو من و واتش: فەقیە گولانە چکوٙوە ئامێندیٛ ؟ واتما: چەوڎەسو سیروانیۆ ئامێنمیٛ.
واتش: دەنگوباسو عەجەما چیٛشا ؟ واتما: ئانێ پارە پەی ویٛشا گیٛڵا.
ئاڎ مەرامش بیٛ پەرسەکیٛشەنە و ئېمەیچ گیٛلانە جوابما داوە.
ڕوٙ دیٛرش کەرد و ئاڎ هورئیٛست لوا، وەختو لوایشەنە واتش: هەکە ئامایدیٛ دلیٛ دەگێ لوٙدیٛ دیوەخانو سانی.
ئاڎیٛ لوێ و ئیٛمەیچ شوٙنەو ئاڎیشارە هورئیٛستیمیٛ و فرە پەروٙشیٛ بیٛنمیٛ سانی بوینمیٛ.
کابرێوە پا نزیکارە بیٛڵێوەش دەسۆ بیٛ کوزەماڵ کەریٛ، چەمش چۆبیٛ ئا پیا لاو ئیٛمەنە نیشتەرە.
پەرساما وەنە: ئەریٛ گردتا هەر ماچدیٛ سان ئینا باخەنە، کوٙن خوٙ مەپیٛویوٙ؟
کابرا موٙڕێوەش کەرد ئەو منو نە ئاردش و نە بەردش، تفێوەش وەنە کەردا و واتش: یانەت ویٛران بوٙ ئانە سان بیٛ لاتەنە نیشتەبیٛره .
تومەز ئانە جافر سان بیەن و ئیٛمە نەژناسان و نەزانانما ئاڎا .
وەلێم لاو ئا کابرایۆ چیٛوێوە زل بیٛ هەکە جافر سان لاو ڕووتەڵێوە پیٛسەو ئیٛمەنە نیشوٙرە، پاسە دیاربیٛ تا ئا وەختە چیٛوی چامنەشە نەڎیەبیٛ.[1]