Kütüphane Kütüphane
Arama

Kurdipedia Dev Kürtçe bilgi Kaynağıdır


Arama Seçenekleri





Gelişmiş Arama      Klavye


Arama
Gelişmiş Arama
Kütüphane
Kürtçe isimler
Olayların kronolojisi
Kaynaklar
Tarih
Kullanıcı koleksiyon
Etkinlikler
Yardım iste
Kurdipedi yayınları
Video
Sınıflamalar
Olayla ilişkili konu
Öğe kaydı
Yeni başlık kaydı
Resim gönderin
Anket
Yorumlar
İletişim
Ne tür bilgilere ihtiyacımız var!
Standartlar
Kullanım Koşulları
Ürün Kalitesi
Araçlar
Hakkında
Kurdipedi arşivcileri
Bizim hakkımızda makaleler!
Kurdipedia'yı web sitenize ekleyin
E-posta Ekle / Sil
Ziyaretçi istatistikleri
Makale istatistikleri
Font Çevirici
Takvim - Dönüştürücü
Yazım Denetimi
Sayfaların dil ve lehçeleri
Klavye
Kullanışlı bağlantılar
Google Chrome için Kurdipedia uzantısı
Kurabiye
Diller
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Benim Hesabım
Oturum Aç
Destek verme
Şifremi unuttum
Arama Öğe kaydı Araçlar Diller Benim Hesabım
Gelişmiş Arama
Kütüphane
Kürtçe isimler
Olayların kronolojisi
Kaynaklar
Tarih
Kullanıcı koleksiyon
Etkinlikler
Yardım iste
Kurdipedi yayınları
Video
Sınıflamalar
Olayla ilişkili konu
Yeni başlık kaydı
Resim gönderin
Anket
Yorumlar
İletişim
Ne tür bilgilere ihtiyacımız var!
Standartlar
Kullanım Koşulları
Ürün Kalitesi
Hakkında
Kurdipedi arşivcileri
Bizim hakkımızda makaleler!
Kurdipedia'yı web sitenize ekleyin
E-posta Ekle / Sil
Ziyaretçi istatistikleri
Makale istatistikleri
Font Çevirici
Takvim - Dönüştürücü
Yazım Denetimi
Sayfaların dil ve lehçeleri
Klavye
Kullanışlı bağlantılar
Google Chrome için Kurdipedia uzantısı
Kurabiye
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی
Kurmancî
هەورامی
Zazakî
English
Français
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Fins
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Oturum Aç
Destek verme
Şifremi unuttum
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Hakkında
 Olayla ilişkili konu
 Kullanım Koşulları
 Kurdipedi arşivcileri
 Yorumlar
 Kullanıcı koleksiyon
 Olayların kronolojisi
 Etkinlikler - Kurdipedia
 Yardım
Yeni başlık
Kütüphane
Osmanlı\' da İşçiler (1870-1922) Çalışma Hayatı, Örgütler, Grevler
10-11-2024
Sara Kamele
Biyografi
Nazım Kök
25-10-2024
Sara Kamele
Kütüphane
KÜRTLERİN KÖKENİ PROTO KÜRTLER VE MİTANNİLER
25-10-2024
Sara Kamele
Kütüphane
Kürtler-2 Mehabad\'dan 12 Eylül\'e
13-10-2024
Sara Kamele
Biyografi
Sadiq Othman Mho
24-09-2024
Sara Kamele
Kütüphane
ATATÜRK VE ALEVİLER
05-09-2024
Sara Kamele
Kütüphane
FOLKLOR ŞiiRE DÜŞMAN
28-08-2024
Sara Kamele
Biyografi
Kemal Bozay
26-08-2024
Sara Kamele
Biyografi
Sefik Tagay
26-08-2024
Sara Kamele
Biyografi
Cahit Sıtkı Tarancı
26-08-2024
Sara Kamele
Istatistik
Makale
  526,940
Resim
  111,901
Kitap PDF
  20,518
İlgili Dosyalar
  106,637
Video
  1,591
Dil
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
289,897
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,948
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,247
عربي - Arabic 
31,666
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,681
فارسی - Farsi 
11,112
English - English 
7,776
Türkçe - Turkish 
3,681
Deutsch - German 
1,807
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Grup
Türkçe
Kısa tanım 
1,914
Kütüphane 
1,210
Biyografi 
379
Mekanlar 
72
Yayınlar 
41
Şehitler 
40
Belgeler 
9
Parti ve Organizasyonlar 
5
Kürt mütfağı 
4
Resim ve tanım 
4
Çeşitli 
2
Tarih ve olaylar 
1
Dosya deposu
MP3 
326
PDF 
32,064
MP4 
2,642
IMG 
205,211
∑   Hepsi bir arada 
240,243
İçerik arama
Mekanlar
Kulp (Diyarbakır)
Biyografi
Sadiq Othman Mho
Kütüphane
FEYLİ KÜRTLER
Kısa tanım
Kürt kimyager Hollanda'nın ...
Kısa tanım
Kerkük’te son 7 yılda Arapl...
Cibranlı Halit Bey’in Örgütsel ve Siyasi Çalışmaları: Kürdistan Teali Cemiyeti’nden Kürdistan İstiklal Komitesi’ne
Çalışmalarınızı iyi bir formatta Kurdipedia'ya gönderin. Onları sizin için arşivleyeceğiz ve sonsuza dek saklayacağız!
Grup: Kısa tanım | Başlık dili: Türkçe - Turkish
Paylaş
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Değerlendirme
Mükemmel
Çok iyi
Orta
Kötü değil
Kötü
Favorilerime ekle
Bu makale hakkında yorumunuzu yazın!
Öğenin tarihçesi
Metadata
RSS
Seçilen konunun resmini Google'da arayın!
Seçilen konuyu Google'da arayın.
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish0
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin)0
English - English0
عربي - Arabic0
فارسی - Farsi0
עברית - Hebrew0
Deutsch - German0
Español - Spanish0
Français - French0
Italiano - Italian0
Nederlands - Dutch0
Svenska - Swedish0
Ελληνική - Greek0
Azərbaycanca - Azerbaijani0
Catalana - Catalana0
Čeština - Czech0
Esperanto - Esperanto0
Fins - Finnish0
Hrvatski - Croatian0
Lietuvių - Lithuanian0
Norsk - Norwegian0
Ozbek - Uzbek0
Polski - Polish0
Português - Portuguese0
Pусский - Russian0
Srpski - Serbian0
балгарская - Bulgarian0
қазақ - Kazakh0
Тоҷикӣ - Tajik0
Հայերեն - Armenian0
हिन्दी - Hindi0
ქართველი - Georgian0
中国的 - Chinese0
日本人 - Japanese0

Cibranlı Halit Bey’in Örgütsel ve Siyasi Çalışmaları: Kürdistan Teali Cemiy...

Cibranlı Halit Bey’in Örgütsel ve Siyasi Çalışmaları: Kürdistan Teali Cemiy...
#Cibranlı Halit Bey# ’in Örgütsel ve Siyasi Çalışmaları: Kürdistan Teali Cemiyeti’nden Kürdistan İstiklal Komitesi’ne
Yazma ve Hazırlık: #Seîd Veroj#
II
Bundan önceki yazıda Cibranlı Halit Bey’in KTC içerisindeki faaliyetlerinden bahsetmiştim. Bu yazıda ise KTC’nin bütün şubeleriyle birlikte kapatılmasından sonra kurulan Kürdistan İstiklal Komitesi’nden veya mahkeme tutanaklarında geçen adıyla “Kürdistan İstiklal ve İstihlas Cemiyeti” yahut kısaltılmış adıyla “Azadi Cemiyeti”nin kurulması ve faaliyetlerinden bahsetmeye çalışacağım.
Kürdistan Teali Cemiyeti 17 Aralık 1918’de İstanbul’da Seyyit Abdülkadir’in başkanlığında kurulmuştu ve Kürdistan’da toplam 19 şubesi vardı. T. Z. Tunaya’nın tespitine göre KTC’nin, “Diyarbakır’da, Elazığ’da, Arapgir’de, Garzan, Hozat (Dersim), Erzurum, Van ve Adana’da şubeler açmıştı.” KTC temsilcilerinin diplomatik misyonlarla yaptıkları görüşmelerde, Wilson Prensipleri’nin Kürdistan için de uygulanmasını savunuyordu. Cemiyet temsilcileri bu taleplerini sesini ulaştırabildikleri uluslararası platformlarda dile getiriyordu. Şerif Paşa’nın KTC adına ve Kürd temsilci olarak katıldığı Paris Barış Konferansı’nda, “Wilson Prensiplerine göre Kürdlerin de bağımsız ve özgür bir devlet kurma hakkı vardır.” diyordu. Oğuz Aytepe’ye göre de, “KTC’nin asıl amacı, savaş sonrası yeni durumdan istifade ederek bağımsız bir Kürdistan devletini kurmaktı.” Daha öncede belirtiğim gibi, Halit Bey Varto, Erzurum ve bölgede kurulan diğer cemiyet şubeleriyle ilişki içinde çalışıyordu ve bu şube sayılarını da artırmak çabası içindeydiler.
Dönemin siyasi egemenleri; hem İstanbul hükümeti hem de Mustafa Kemal’in liderliğindeki Heyet-i Temsiliye’nin etkin olduğu Anadolu ve Kürdistan coğrafyasında, KTC’nin şubelerinin yaygınlaştığını, Kürd milletinin cemiyete önemli bir ilgi duyduğunu ve destek verdiğini görünce, iki taraf da ilişkili bir şekilde başta Kürdistan’daki şubeler olmak üzere 1920’lerin ilk yarısından itibaren ve özellikle de Sevr Antlaşması’nın (10 Ağustos 1920) imzalanmasından sonra, cemiyet şubelerini kapatmaya başladılar. Önümüzdeki günlerde KTC şubeleri üzerine ayrı bir yazı yazacağım. Jîn dergisinin 33. sayısında cemiyetin kapatılmasına dair şu açıklama yapılmış: “Bu cemiyet Kürdlerin olduğu için kapatılmış. Çünkü bütün hükümetlerin temel siyasi amacı, Kürdlerin kendi haklarına kavuşmamasıdır.” Kürdistan Teali Cemiyeti resmen kapatılmadan önce, 1920’nin mart ayında kendi içinde “otonomici” ve “bağımsızlıkçı” kanat olarak ikiye bölünmüştü. Bağımsızlıkçı kanat Mehmed Emin Âlî Bedirhan’ın başkanlığında Kürd Teşkilatı İçtimaiye Cemiyeti adıyla yeni bir örgüt kurmuştu.
KTC kapatıldıktan sonra, İkinci Meşrutiyet’in başından beri legal faaliyetler sürdüren Kürdler, bu sahanın kendilerine kapandığını görünce, illegal olarak yeniden örgütlenmek durumunda kaldılar. Nuri Dersimî, Hatıratım adlı eserinde, bu kararın Kürdistan Teali Cemiyeti merkezince verildiğini aktarır; “İstanbul’da Kürdistan Teali Cemiyeti’nden almış oldukları direktif doğrultusunda öz vatanları üzerinde Kürd kahramanı Cibranlı Miralayı Halit Bey ve arkadaşları Kürd ve Kürdistan örgütünü kurmuşlardır.” Yeni örgütün kuruluş aşamasında birçok şahsiyet ve tarafla; siyasetçi, aydın, mir, ulema, şeyh, ağa, aşiret lideri, emekli veya muvazzaf Kürd zabitlerle görüşmeler yapılmış. Bu çalışmanın ürünü olarak Kürdistan İstiklal Komitesi (KİK) veya kısaltılmış adıyla Azadî örgütü ortaya çıkmıştı.
Daha önceki yazıda belirtiğim gibi Halit Bey’in Erzurum’a yerleşmesi, bilinçli ve amaçlı bir tercihti. “Halit Bey Erzurum’a yerleştikten sonra, birçok Kürd ileri geleni ve aşiret reisleriyle görüşmelerini sürdürür. Örneğin; Sipkili Abdülmecit Bey, Hayderanlı Kör Hüseyin Paşa, Zırkan aşiretinden Kermê Kolağası, Madraglı Selim Bey, Kulihan Bey ve Hesenanlı Halit Beylerle görüşmeler yapar. Halit Bey Kürd aşiret liderlerinin yanısıra Erzurum ve Kars vilayetlerindeki Türkmen aşiretleriyle de görüşmeler yapar.”
Erzurum şehri Kürdler için olduğu kadar aynı zamanda Mustafa Kemal ve arkadaşları için de çok önemli stratejik bir merkezdi. Mustafa Kemal de Kürdlerin desteğini alabilmek için yoğun bir çaba içerisindeydi. 23 Temmuz ve 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum’da topladığı kongreyle, Kürd ileri gelenleri ve aşiret liderlerinin desteğini sağlayarak Kürdistan’daki konumunu güçlendirmek istiyordu. Halit Bey, Mustafa Kemali daha önceden tanıyordu, onunla yaşıt sayılırdı, Kürdler ve Kürdistan’a dair niyet ve fikirlerini de biliyordu. Bu nedenle ondan uzak kalamaya çalışıyordu. Erzurum Kongresine davetli olduğu halde katılmamış. Kongre düzenleyicilerden Süleyman Necati’nin aktarımına göre; “Merkezi heyet tarafından Kürdlerin muhterem ve faziletli şahsiyetlerinden olan Cibranlı Halit Bey’e de davetname gönderildi. Halit Bey davetnameye yurtseverce bir cevap vererek, kendisi ve Kürd aşiretlerinin Erzurum’a bağlı olduklarını, alınacak kararların kendilerini de bağladığını belirtip bazı nedenlerden dolayı toplantıya katılamayacağını” belirtmiştir. Kürd tarafından Hacı Musa Bey gıyabında Erzurum Kongresi Azası olarak seçildiği halde, fiili olarak kongreye katılmamıştı.
Bu tavrından ve duruşundan dolayı, bölgedeki ordu komutanlığı yöneticileri faaliyetlerinden şüphelenerek onu aktif görevden pasif göreve vermişler. Halit Bey Erzurum’da 9. Ordu bünyesinde çalışırken, “Kazım Karabekir Paşa onun bir illegal teşkilatlanma faaliyeti içerisinde olduğundan şüphelenir ve bu şüphe nedeniyle 19.08.1919 tarihinde onu aktif kıtaat faaliyetlerinden geri çekmiş ve Miralayı rütbesiyle Muhasebe Divanı Komisyon Başkanı olarak görevlendirmiş.” Böylece hem pasif görevde hem de Erzurum merkezde kontrol altında tutulmak istenmiş.
Gerçekte de Halit Bey ve arkadaşları, Kürdistan Teali Cemiyeti şubelerinin çalışmaları engellendiğini ve bölgedeki mevcut şubelerin peyderpey kapatılmaya başlandığını, Mustafa Kemal ve arkadaşlarının Kürdistan’da örgütlenmeye başladığını görünce, İstanbul merkezi de bilgilendirerek yeni bir illegal çalışma ve yapılanma içerisine girmişler. Bu süreçte, bir taraftan Sevr Anlaşması’nın uygulanması için imzalar toplanırken diğer taraftan da farklı Kürd grupları arasında birliği sağlama çalışmaları sürdürülmekte. Bu girişim sonucunda, İstanbul’daki merkez ve diğer gruplar ile Erzurum’da illegal olarak örgütlenen komite arasında bir birlik sağlanır. Bu yeni illegal örgütün kuruluş tarihi, kurucuları ve adıyla ilgili farklı kaynaklarda değişik tarihler ve bilgiler verilmektedir.
Rusya’nın Erzurum Konsolosunun verdiği bilgilere göre; Halit Bey’in başkanlığında 1920 yılının sonlarında Erzurum’da “Kürdistan İstiklal Cemiyeti” ya da “Kürdistan İstiklal Komitesi” (KİK) adıyla yeni bir örgüt kurulmuş. Britanya Hava Kuvvetlerinin gizli bir istihbarat raporunda da, KTC ve Kürdistan İstiklal Komitesi’nin ilişkilerine dair şöyle bir bilgi aktarılmıştır: “Şimdiki örgüt, 1918-1919 yıllarında İstanbul’da bulunan cemiyetin devamıdır.” Osmanlı ordusunda binbaşı ve aynı zamanda örgütün üyesi olan İsmail Hakkı Şaveys, Kürdistan İstiklal Komitesi’nin kuruluşu, bileşimi, örgütlülüğü ve amacına dair şu bilgileri vermektedir: “Cibran aşiret kuvvetlerinin de sorumlusu olan Miralayı Halit Bey, Muş ve Hınıs ilçelerinde yerleşikti. 1921’de Erzurum’da 24 Kürd kahramanın katılımıyla Kürdistan İstiklal Komitesi adında yeni illegal bir örgüt kuruldu ve bu örgüt kısa bir süre içerisinde Kuzey Kürdistan’ın altı vilayetinde şubeler oluşturarak çalışmaya başladı. Örgüt içerisinde legal veya illegal olarak kurulmuş olan Kürdistan Teali Cemiyeti, Kürd Teşkilat-ı İçtimaiye Cemiyeti, Hêvî Cemiyeti, Kürd Demokratları, Kürdistan İstiklali, Kürdistan Sosyalistleri gibi gruplar, aşiret liderleri, askerler ve ileri gelen diğer bazı Kürd şahsiyetleri, Kürdistan’ın kurtuluşu ve bağımsızlığı amacıyla bu yeni örgüt içerisinde yer almıştı.” Garo Sasuni, Troşak dergisinde yayımlanan bir rapora dayandırarak, “Kürdistan İstiklal Komitesi’nin 1920’de Erzurum’da Halit Bey’in başkanlığında illegal olarak kurulduğunu, amacı, Kürdistan’ı Türklerin egemenliği altından kurtarmak ve bağımsızlığını sağlamaktı.” Mehmet Emin Sever, Azadi örgütünün 1921’de kurulduğunu belirtir. Mele Xalid, Liceli Fehmi Bilal’den aktararak, KİK’in 1921’de kurulduğunu ve kısa bir müddet içerisinde Kürdistan’ın büyük bir bölümünde örgütlendiğin belirtir. Tahsin Sever’e göre, Azadi örgütün çalışmalara 1919’da illegal olarak çok dar bir kadroyla başlamış ve ilk etapta örgütleme çalışmasını ağırlıklı olarak askeri birlikler içinde yapmış. 1923’ten sonra da kitlesel örgütlenemeye yönelmiş. R. Olson’a göre, halk arasında Azadi kısa adıyla bilinen Kürd İstiklal Cemiyeti 1921’de Erzurum’da kurulmuş. O zaman Erzurum’da görevli olan Federal Rusya Konsolosluğu görevlisi Pavlovsky, İstanbul’daki Kürd Komitesi ile Erzurum’daki Kürd Komitesi’nin Nisan 1922’de birliğini oluşturduğunu aktarır. M. Van Bruinessen, Azadi örgütünün 1923’te kurulduğunu söyler. Araştırmacı gazeteci Uğur Mumcu da, Kürdistan İstiklal Komitesi’nin Mayıs 1923’te Erzurum’da kurulduğunu belirtir. Tarihçi Murat Bardakçı ise, Komite’nin 1919-1922 yılları arasında kurulmuş olduğunu yazar. Şeyh Said’in torunu Abdülmelik Fırat göre ise, Azadi Cemiyeti’nin 1923’te kurulmuş ve amacı da bağımsız bir Kürd devleti kurmaktı.
Birbirinden anlamca çok farklı olmazsa da, örgütün adına dair bazı farklı görüşler de vardır. 1925’te kurulan İstiklal Mahkemesi tutanaklarında sözkonusu örgütün adı “Kürdistan İstiklâl ve İstihlâs Komitesi” (Kürdistan Bağımsızlık ve Kurtuluş Komitesi)” olarak geçmektedir. Büyük bir ihtimalle “Kürdistan İstiklâl ve İstihlâs Komitesi”, kısaltılmış haliyle “Kürdistan İstiklal Komitesi” olarak adlandırılmış. Diğer bazı kaynaklarda da “Komîteya Azadîya Kurdistanê” (Kürdistan Özgürlük Komitesi) olarak adlandırılmakta ve bu adından hareketle kısaltılmış haliyle “Azadi Cemiyeti” denilmektedir. Örgütün üyesi ve aynı zamanda devlete çalışmış olan Cibranlı Binbaşı Kasım örgütün adına dair, “Kürdistan Teali Cemiyeti isim değiştirerek illegal Kürdistan İstiklal ve İstihlas Cemiyeti adını aldığını.” belirtir. Kısacası KİK illegal bir örgüt olduğundan, kurucu kadroları ve kuruluşuna dair belgeler elimizde olmadığı için, bu konudaki farklı görüşleri belirtmek gerekir.
(Devam edecek.)
https://rudaw.net/turkish/opinion/23042023
(1) Jîn, Kürd cemiyetinin şubeleri niçin sed edilmiştir, no: 33, 17 Cemaziyelahir 1338 (8 Mart 1919), İstanbul, r. 1
(2) Bîlal Şimşir, Kürtçülük: 1787-1923, Bilgi Yayınevi, 2009, r. 305
(3) Oğuz Aytepe, Tarih ve Toplum, Yeni Belgeler Işığında Kurdistan Teâlî Cemîyeü vetî, sayı: 174, Haziran 1998, r. 330
(4) Jîn, Kürd cemiyetinin şubeleri niçin sed edilmiştir, no: 33, 17 Cemaziyelahir 1338 (8 Mart 1919), İstanbul, r. 1
(5) Dr. Nuri Dêrsimi, Hatıratım, Doz Yayınları, İstanbul, 1997, r. 47
(6) Abdulbari Han (Kevneserokê Şarederîya Gimgimê), Ji Konferansa Dîyarbekirê, 03.05.2015
(7) Süleyman Necati Güneri, Hâtıra Defteri: Erzurumda Kongre Günleri, Hazırlayan Ali Birinci, Erzurum Kitaplığı, Dergah Yayınları, 2000, S. 59
(8) Dr. İhsan Şerif Kaymaz, Musul Sorunu, Otopsi Yayınları, 2003, r. 469-470 (Ji arşîva Lûtfî Baksî)
(9) Ahmet Mesut, İngiliz Belgelerinde Kurdistan (1918-1958), Doz Yayınları, İstanbul, 1992, “FO 371/10121” nolu ve 11 Kasım1924 tarihli belge, r. 143
(10) Jiyan û Berhemekanî Îsmaîl Heqî Şaweys, , (Kokirdinewe û pêşekî: Umêd Aşna), Dezgeyî çap û belawkiraweyî Aras, jimar: 204, çapî yekem: Hewlêr, 2003, r. 15
(11) Garo Sasuni, Kürt Ulusal Hareketleri ve 15. Yy’dan Günümüze Ermeni – Kürt İlişkileri, Med Yayınları, 1992, r. 185
(12) Mele Xalid, Fehmî Firat kî ye? Kovara Bîr, hej: 7, Havîna 2007-Dîyarbekir, r. 212
(13) Tahsin Sever, 1925 Hareketi ve Azadi Cemiyeti, Çapa Duyem, Weşanên Nûbihar, Îstanbul, 2018, r. 117
(14) Robert Olson, Kürt Milliyetçiliğinin Kaynakları ve Şeyh Said İsyanı, Özge Yayınları, Ankara, 1992, r. 53
(15) Erzurum Konsolosu Pavlovsky’nin Kürd meselesi hakındaki 26.07.1923 tarihli raporu, bak. Newroz.com, 10 Şubat 2008
(16) M. Van Bruinessen, Ağa Şeyh Ve Devlet (Kürdistan’ın Sosyal ve Politik Örgütlenmesi), Özge Yayınları, r. 348
(17) Uğur Mumcu, Kürt-İslam Ayaklanması 1919-1925, Tekin Yayınevi, 1991, Ankara, r. 56
(18) Murat Bardakçı, https://haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/830129-iste-1920lerde-yayinlanan -ilk-kurt-bildirisinin-gizli-kalmis-tam-metni (24.03.2013)
(19) Ferzende Kaya, Mezopotamya Sürgünü Abdülmelik Fırat’ın Yaşam Öyküsü, 4. Baskı, r. 31
(20) Murat Bardakçı, https://haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/830129-iste-1920lerde-yayinlanan -ilk-kurt-bildirisinin-gizli-kalmis-tam-metni (24.03.2013), Mahmut Akyürekli, Binbaşi Kasım’ın Hatıraları, Avesta Yayınları, İstanbul, 2020, r. 92, Ahmet Süreyya Örgeevren, Şeyh Sait İsyanı ve Şark İstiklal Mahkemesi, Temel Yayınları, İstanbul, 2002, r. 221, 225, 251
(21) Ahmet Süreyya Örgeevren, Şeyh Sait İsyanı ve Şark İstiklal Mahkemesi, Temel Yayınları, İstanbul, 2002, r. 251
[1]

Bu başlık 245 defa görüntülendi
Bu makale hakkında yorumunuzu yazın!
HashTag
Kaynaklar
[1] İnternet sitesi | Türkçe | https://kovarabir.com/ 10-04-2024
Bağlantılı yazılar: 15
Başlık dili: Türkçe
Yayın tarihi: 27-04-2023 (1 Yıl)
Belge Türü: Orijinal dili
İçerik Kategorisi: Siyasi
İçerik Kategorisi: Tarih
İçerik Kategorisi: Kürt Davası
Lehçe : Türkçe
Özerk: Türkiye
Şehirler: Bitlis
Yayın Türü: Born-digital
Teknik Meta Veriler
Ürün Kalitesi: 99%
99%
Bu başlık Rapar Osman Ozery tarafından 10-04-2024 kaydedildi
Bu makale ( Sara Kamele ) tarafından gözden geçirilmiş ve yayımlanmıştır
Bu başlık en son Rojgar Kerkuki tarafından 07-09-2024 tarihinde Düzenlendi
Başlık Adresi
Bu başlık Kurdipedia Standartlar göre eksiktir , düzenlemeye ihtiyaç vardır
Bu başlık 245 defa görüntülendi
Kurdipedia Dev Kürtçe bilgi Kaynağıdır
Kütüphane
KÜRTLERİN KÖKENİ PROTO KÜRTLER VE MİTANNİLER
Resim ve tanım
Mardin 1950 hasan ammar çarşisi
Kısa tanım
Yılmaz Güney’in bugüne kadar bilinmeyen bir öyküsü gün yüzüne çıkarıldı!
Biyografi
Nesrin Uçarlar
Kısa tanım
Columbia Arşivinde bulunan 109 yıl öncesine ait Kürtçe müzik kaydı
Biyografi
Nazım Kök
Resim ve tanım
Kürt Lideri
Kısa tanım
Yılmaz Güney'in bugüne kadar bilinmeyen bir öyküsü ortaya çıktı
Resim ve tanım
Erbildeki Patlama 19 kasım 2014
Kısa tanım
Kürdistan buğdayı örneği 100 yıldır muhafaza ediliyor
Biyografi
Abdulbaki Erdoğmuş
Kütüphane
Kürtler-2 Mehabad'dan 12 Eylül'e
Biyografi
Cemal Süreya
Biyografi
JAKLİN ÇELİK
Kütüphane
ATATÜRK VE ALEVİLER
Kütüphane
FOLKLOR ŞiiRE DÜŞMAN
Kısa tanım
Kerkük’te son 7 yılda Araplar için 6 yeni mahalle kuruldu
Kütüphane
Osmanlı' da İşçiler (1870-1922) Çalışma Hayatı, Örgütler, Grevler
Biyografi
Eren Keskin
Biyografi
Vanlı Memduh Selim
Resim ve tanım
1905 Mardin
Biyografi
Reşan Çeliker
Biyografi
Dilan Yeşilgöz-Zegerius
Biyografi
Sermiyan Midyat

Gerçek
Mekanlar
Kulp (Diyarbakır)
22-08-2024
Sara Kamele
Kulp (Diyarbakır)
Biyografi
Sadiq Othman Mho
24-09-2024
Sara Kamele
Sadiq Othman Mho
Kütüphane
FEYLİ KÜRTLER
14-10-2024
Sara Kamele
FEYLİ KÜRTLER
Kısa tanım
Kürt kimyager Hollanda\'nın en prestijli ödülünü aldı
08-11-2024
Sara Kamele
Kürt kimyager Hollanda\'nın en prestijli ödülünü aldı
Kısa tanım
Kerkük’te son 7 yılda Araplar için 6 yeni mahalle kuruldu
15-11-2024
Sara Kamele
Kerkük’te son 7 yılda Araplar için 6 yeni mahalle kuruldu
Yeni başlık
Kütüphane
Osmanlı\' da İşçiler (1870-1922) Çalışma Hayatı, Örgütler, Grevler
10-11-2024
Sara Kamele
Biyografi
Nazım Kök
25-10-2024
Sara Kamele
Kütüphane
KÜRTLERİN KÖKENİ PROTO KÜRTLER VE MİTANNİLER
25-10-2024
Sara Kamele
Kütüphane
Kürtler-2 Mehabad\'dan 12 Eylül\'e
13-10-2024
Sara Kamele
Biyografi
Sadiq Othman Mho
24-09-2024
Sara Kamele
Kütüphane
ATATÜRK VE ALEVİLER
05-09-2024
Sara Kamele
Kütüphane
FOLKLOR ŞiiRE DÜŞMAN
28-08-2024
Sara Kamele
Biyografi
Kemal Bozay
26-08-2024
Sara Kamele
Biyografi
Sefik Tagay
26-08-2024
Sara Kamele
Biyografi
Cahit Sıtkı Tarancı
26-08-2024
Sara Kamele
Istatistik
Makale
  526,940
Resim
  111,901
Kitap PDF
  20,518
İlgili Dosyalar
  106,637
Video
  1,591
Dil
کوردیی ناوەڕاست - Central Kurdish 
289,897
Kurmancî - Upper Kurdish (Latin) 
90,948
هەورامی - Kurdish Hawrami 
66,247
عربي - Arabic 
31,666
کرمانجی - Upper Kurdish (Arami) 
19,681
فارسی - Farsi 
11,112
English - English 
7,776
Türkçe - Turkish 
3,681
Deutsch - German 
1,807
لوڕی - Kurdish Luri 
1,690
Pусский - Russian 
1,140
Français - French 
349
Nederlands - Dutch 
131
Zazakî - Kurdish Zazaki 
91
Svenska - Swedish 
72
Polski - Polish 
56
Español - Spanish 
55
Italiano - Italian 
52
Հայերեն - Armenian 
52
لەکی - Kurdish Laki 
37
Azərbaycanca - Azerbaijani 
27
日本人 - Japanese 
21
中国的 - Chinese 
20
Norsk - Norwegian 
18
Ελληνική - Greek 
16
עברית - Hebrew 
16
Fins - Finnish 
12
Português - Portuguese 
10
Тоҷикӣ - Tajik 
9
Ozbek - Uzbek 
7
Esperanto - Esperanto 
7
Catalana - Catalana 
6
Čeština - Czech 
5
ქართველი - Georgian 
5
Srpski - Serbian 
4
Kiswahili سَوَاحِلي -  
3
Hrvatski - Croatian 
3
балгарская - Bulgarian 
2
हिन्दी - Hindi 
2
Lietuvių - Lithuanian 
2
қазақ - Kazakh 
1
Cebuano - Cebuano 
1
ترکمانی - Turkman (Arami Script) 
1
Grup
Türkçe
Kısa tanım 
1,914
Kütüphane 
1,210
Biyografi 
379
Mekanlar 
72
Yayınlar 
41
Şehitler 
40
Belgeler 
9
Parti ve Organizasyonlar 
5
Kürt mütfağı 
4
Resim ve tanım 
4
Çeşitli 
2
Tarih ve olaylar 
1
Dosya deposu
MP3 
326
PDF 
32,064
MP4 
2,642
IMG 
205,211
∑   Hepsi bir arada 
240,243
İçerik arama
Kurdipedia Dev Kürtçe bilgi Kaynağıdır
Kütüphane
KÜRTLERİN KÖKENİ PROTO KÜRTLER VE MİTANNİLER
Resim ve tanım
Mardin 1950 hasan ammar çarşisi
Kısa tanım
Yılmaz Güney’in bugüne kadar bilinmeyen bir öyküsü gün yüzüne çıkarıldı!
Biyografi
Nesrin Uçarlar
Kısa tanım
Columbia Arşivinde bulunan 109 yıl öncesine ait Kürtçe müzik kaydı
Biyografi
Nazım Kök
Resim ve tanım
Kürt Lideri
Kısa tanım
Yılmaz Güney'in bugüne kadar bilinmeyen bir öyküsü ortaya çıktı
Resim ve tanım
Erbildeki Patlama 19 kasım 2014
Kısa tanım
Kürdistan buğdayı örneği 100 yıldır muhafaza ediliyor
Biyografi
Abdulbaki Erdoğmuş
Kütüphane
Kürtler-2 Mehabad'dan 12 Eylül'e
Biyografi
Cemal Süreya
Biyografi
JAKLİN ÇELİK
Kütüphane
ATATÜRK VE ALEVİLER
Kütüphane
FOLKLOR ŞiiRE DÜŞMAN
Kısa tanım
Kerkük’te son 7 yılda Araplar için 6 yeni mahalle kuruldu
Kütüphane
Osmanlı' da İşçiler (1870-1922) Çalışma Hayatı, Örgütler, Grevler
Biyografi
Eren Keskin
Biyografi
Vanlı Memduh Selim
Resim ve tanım
1905 Mardin
Biyografi
Reşan Çeliker
Biyografi
Dilan Yeşilgöz-Zegerius
Biyografi
Sermiyan Midyat

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 16
| İletişim | CSS3 | HTML5

| Sayfa oluşturma süresi: 3.875 saniye!