ڕۆمانێوی تازەی هۆرامی جە ئەڎێ بی
ڕۆمانو شاباڵی جە نویستۆ (ڕەفعەت مورادی) کۆتەنە دلی ئەدەبېیات و فەرهەنگی هۆرامی، وەڵێ گرچېوی من فرە وەشحاڵەنا پی کۊشش و هۆڵدایە نوسەرە هۆرامیەکا بەتایبەت نویستەو ڕۊمانی کە ژانرێوی ئەدەبی تازەو مۆدێرنا جە ئەدەبیاتو دنیایەنە، وە بەنسبەت ئەدەبېیاتو هۆرامانییەنە هەرفرە تازەن و ئېمە پسە هۆرامییەکا چا کایەنە چن هۆڵێوی کەما هەن کە چن نوسەرېوی بەڕېز جە پەنجەکا یەک دەسی کەمترەیچ ورستێنێ پی هەرمانێ، هەر یۊ جە بەڕېز (ئیبراهیم میکە عەلی) جە ماوەی وېیەردەنە دوې ڕۊمانېش نویستېنێ بە نامەکا(مەولە) و (گېژاوەو ژیوای) کە بەداخۆ من تائیسە دەرفەت نەبېیەن وانوشاوە، وە مامۊسای وەشەویس (حەمە ڕەزا بەهمەنی) ئایچ چا مێڎانەنە هۆڵو وېش دانش بە نویستۆ هەر دوە ڕۊمانی(سیاو ڕیحانە) چنی(چنارەی) کە هەرمانێوە فرە عال و زەریفەنە لاو منۆ، کە هەر دوە ڕۊمانەکەم وانێنێوە دلې ڕۊمانەکانە چنەها بابەتێ گرنگێش وستێنێ وەرو باس و خواسیۆ کەمن کاتو وېش ئەوە وەنێم پێکەرڎېنێ.
ڕۆمانو شاباڵی کە ڕۊمانێوا ڕەگەزەکې ڕېباز و ڕیالیزمی جادویش چنەن، وە چن ڕەگەزێ ڕېبازە ئەدەبېیەکا تەریچش چنەنێ، وە حەز مەکەرو ئەوە وەنەی کەرو پێ ڕۊمانەکەی حەز کەرو سەرنج و خوێنەری وزو سەرو ئانەیە کە ڕۊمانەکەی دەس وزۆ و وېش بوانۊشۆ، چوونکوم گرنگیێوی فرەش هەن پەی ئەپدەیت کەردۆ زوانەکېما جەڕەسەنایەتی وېش، کە بەداخۆ جەسەردەمی مۆدرێنەنەو جیلی تازە خەریکا چنەها وشێ هۆرامیێ پەتیێ هەنې بەکار نمەیاو ئینێ لێوارو گوم بېیەیەنە، وە ئاشکراچا نویستەی ڕۊمانی بە هۆرامی هۊکارێ گرنگا پێ مەنەی زوانەکېما پا سروشت و پێکهاتەیەی کە هەر زوۆ ئاڵوگۆڕش پنە کریۆ جە گفتوگۊ ڕۊژانێمانە.
بەداخۆ ڕۊ ئەشناسای ڕۊمانەکەی بە هۊ ئانەیە توشو ڕوداوی بېیا نەتاوام بەشدار بوو کۆڕەکېنە، هیواو بەردەوام بېیەی و سەرکۆتێشا پێ موازو هۆڵ و کۊششەکېشا بەرز نرخنو.
موازو نوسەرە هۆرامیەکې زېیاتەر گرنگی بە نویستەی ڕۊمانی بڎا کە بەڕاستی ڕۊمان ژانرێوی فرە گرنگا جە ئەدەبېیاتو دنیایەنە، کە فرۆ گۆڕانکاریەکا دنیای جە سەردەمو ڕۊشنگەری و ئۆروپایەنە جەڕا نویستەو ڕۊمانەکا نوسەرەکاوە بې، وەڕۆمانیچ ژانرێوی ئەدەبی سەربەخۆن، نە چیرۆکا نە ڕازەنە کە بە هۆرامی پنەش ماچا. بەڵکو ژانرێوی مۆدێرنی گرنگا، کە نوسەر متاوۊ ئەسپو خېیاڵیش تاو دۊ تاکو دما سنورو خېیاڵی بنوێسۆوە، تەنها سەلیقێوی وردش گەرەکا، چن یادەوەریو نۆستۆلۆژیا ئانوسەرەیە، بتاوۊ ئا چېوی گەرەگرشبۊ بەسودێنێ پێ کۊمەڵگای بنوێسۆشاوە، بە شېوازێوی ئەدەبېیانەی زەریف و هونەرو ئێستاتێکا بەکار بارۆ جە گېڵنای باسو ڕوداوەکاوە.[1]