حەسن ڕەحمان پەنا، ئەندامی کۆمیتەی ناوەندی کۆمەڵەی ڕێکخراوی کوردستانی حیزبی کۆمۆنیستی ئێران، لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ (ڕێگای کوردستان)، ئاماژەی بەوەدا کە بەدوری دەزانێ ئامریکا هەمان سیناریۆی ئەفغانستان و عێراق لەسەر ئێرانیش دووبارە بکاتەوە و ئەگەری پەلاماری سەربازی بە دوور دەزانێت.
ئەو بەرپرسەی کۆمەڵەی ئێران، لەمیانی ئەو چاوپێکەوتنەدا وەڵامی کۆمەڵێک پرسیاری(ڕێگای کوردستان)دەداتەوە و ڕوونیشی دەکاتەوە کە کۆمەڵەی ئێران دانیشتنی ئاشکرا لەگەڵ ئێران لە وڵاتێکی سێهەم و بە چاودێری ناوەندە نێونەتەوەییەکان ڕەت ناکاتەوە.
ڕێگای کوردستان: دۆخی ئێستای ناوچەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست تادێ قەیراناوی تر دەبێت، ئەمریکا بە چەک و جبەخانەیەکی زۆرەوە حزوری فیزیکی و نیزامیشی هەیە، گەمارۆکانی سەر ئێرانیش تادی چڕتر دەبنەوە، ئێوە پێتان وایە دۆخەکە بەرەو کوێ دەڕوات؟ ئایا پێتان وایە پەلاماری سەربازی بۆسەر ئێران لەگوڕێدا بێت؟
حەسەن ڕەحمان پەنا: هەوڵی ئەمریکا تا ئێستا توندتر بوونەوەی زەختی ئابووری لەسەر کۆماری ئیسلامی بووە. بە سفر گەیاندنی فرۆشتنی نەوتی ئەو وڵاتە و دابڕانی هەرچی زیاتری ئەو دەسەڵاتە لە کۆمەڵگای نێودەوڵەتی و کورتکردنەوەی دەستی کۆماری ئیسلامی بووە لە کێشە و ئاڵۆزییەکانی ناوچەکەدا.
ئەگەرچی ئابووری ئێران لە ماوەی 40 ساڵی ڕابردوودا بەزۆر هۆکاری جۆراوجۆر، لەوانە گەندەڵی و دزی و تەداخولی بەردەوامی سپای پاسداران، ئەو ئابووریەی نەخۆشتر و شپرزەتر کردووە، بەڵام گەمارۆ ئابوورییەکانی ئەمریکاش لە پانزدە مانگی ڕابردوودا، ئاسەواری نێگەتیڤی زیاتری لەسەر ئابووری نەخۆشی ئێران داناوە و ژیانی خەڵکی ئەو وڵاتەی زۆر زۆر لە جاران دژوارتر کردوە.
سیاسەتی دەوڵەتی ترامپ بۆ پەلاماردانی نیزامی وەک ئەوەیکە لە عێراق و ئەفغانستان ڕوویاندا کە ڕووخاندنی کۆماری ئیسلامی بێت، بە دی ناکرێت.
بەڵکوو بە قسەی خۆیان ئاڵوگۆڕ لە ڕەفتاری حکوومەتدایە، نەک لەناوبردنی دەسەڵات. بەڵام بەهۆی میلیتاریزە بوونی ناوچەکە، بە تایبەت کەنداوی فارس و چەند بەرکەوتەی چکۆڵە کە تا ئێستا ڕوویان داوە و کۆنتڕۆڵ کراون، لەوانە خستنە خوارەوەی فڕۆکەیەکی بێ فڕۆکەوانی سوپای ئەمریکا و یان پەلاماربردن بۆ سەر چەند کەشتیی نەوت هەڵگر لە لایەن سوپای پاسدارانەوە، ئیمکانی بەرکەوتەی نیزامیی بەرتەسک لە نێوان ئەمریکا و ئێران، یەکێک لە ئەگەرەکان بووە و لە داهاتویشدا ئیمکانی دووپاتبوونەوەی هەیە.
سیاسەتی ئەمریکا دەرحەق بە ئێران تا ئێستا دەست پی هەڵگرتن لە زیادەڕەوییەکانی بووە.
قسەکانی ڕوحانی سەرۆک کۆماری ئیسلامی کە چەند ڕۆژ پێشتر ڕایگەیاند لەگەڵ هەرکەسێک کە پێویست بکات لە پێناوی بەرژەوەندی نەتەوەییدا دادەنیشم، داگیرسانی گڵۆپی سەوز بۆ دانیشتن و وتووێژ لەگەڵ دەوڵەتی ئەمریکا و شەخسی ترامپ بوو.
بەڵام دیارە بۆ ئەو کارە دەبێ ڕەزایەتی سوپای پاسداران و بەیتی ڕەهبەری بە تەواوی لەگەڵ بێت، ئەگەر ڕاگەیەندراو و بە ئاشکراش نەبێت.
بۆیە بە باوەڕی من ئەگەری هەڵگرسانی شەڕێکی گەورە لە نێوان ئەمریکا و ئێراندا تا ئێستاش دیاردەکانی دیار نییە و هەستی پێناکرێت.
بەڵام لێدان لە هێز و پێگە و لایەنگرانی ئێران لە سووریا، عێراق و لوبنان لە لایەن سوپای ئیسرائیلەوە بە بێ ڕەزامەندیی ئەمریکا بەڕێوەناچێت کە لە ڕاستیدا شەڕێکی بە وەکالەتە کە ئیسرائیل لە جێی ئەمریکا دژبە هێز و لایەنگرانی کۆماری ئیسلامی دەیکات.
ئەو هەڵسووکەوتە کورتکردنەوەی زیاتری دەستی کۆماری ئیسلامی لە ڕووداوەکانی ناوچەکە و تەسلیم بوون بە بەشێک لە داواکارییەکانی ئەمریکا بە بێ شەڕ و بەرکەوتنی نیزامییە.
ڕێگای کوردستان: بەرپرسانی ئەمریکا باسی ئەوە دەکەن کە ئەوان نیازی گۆڕینی ڕەفتاری ڕێژیمی کۆماری ئیسلامییان هەیە نەک گۆڕینی ڕێژیمی سیاسی، ئایا ئێوە جیاوازییەک دەبینین لەنێوان گۆڕینی ڕێژیم و گۆڕینی ڕەفتار و هەڵسوکەوتەکانی ئەو ڕێژیمە؟ یان ئایا دۆخی ئابووری و کۆمەڵایەتی و سیاسی ئێران هیچ گۆڕانێک بەخۆوە دەبینێ لە ئەگەری گۆڕینی ڕەفتارەکانی ڕێژیم؟ پێتان وایە چارەنووسی ڕێژیمی کۆماری ئیسلامی لەژێر کاریگەری ئەو گەمارۆ ئابوورییانەی ئامریکا بەکوێ دەگات؟
حەسەن ڕەحمان پەنا: بەڵێ لە نێوان گۆڕین ڕەفتار و گۆڕینی ڕژیمی دەسەڵاتدار لە سەر ئێران جیاوازیی زۆر هەیە. گۆڕینی ڕەفتار بە مانای دەست هەڵگرتن لەو زیادەڕەویی و تەداخۆلانەیە کە دەسەڵاتدارانی کۆماری ئیسلامی لە ناوچەکە لەوانە فەڵەستین، لوبنان، سووریا، عێراق، یەمەن و شوێنەکانی دیکە دەیکەن. بە مانای دەست هەڵگرتن لە درووشمی لە نێوبردنی دەوڵەتی ئیسڕائیل لەسەر گۆی زەوییە.
بە مانای دەست هەڵگرتن لە سووتاندنی ئاڵای ئەمریکا و ئیسڕائیل لە خۆپیشاندانە دەوڵەتییەکان لە ئێران و دەست هەڵگرتن لە هەڕەشە و گوڕەشەکانی ئاخوندەکان لە نوێژی هەینی و هەروەها بە مانای دەست هەڵگرتنی سوپای پاسداران لە تاقیکردنەوە مووشەکییەکانی لەم وڵاتەیە. دیارە هەموو ئەمانە بە مانای گۆڕینی ڕەفتاری ڕژیمە کە لە کۆماری ئیسلامی دەوەشێتەوە.
بەوتەی خومەینی دامەزرێنەری کۆماری ئیسلامی ئەگەر هەر کات دەسەڵاتی ئیسلام بکەوێتە مەترسییەوە، دەست هەڵگرتن لە هەموو ئەو یاسا ئیسلامیانە ی کە ئەو پێی دە گوتن یاسای (ثانوییە) ڕێگاپێدراوە، کە وایە لە کۆماری ئیسلامی دا گۆرینی کردار بۆ مانەوەی دەسەڵات زۆر ڕێگا پێدراوە.
بەڵام ڕووخاندنی ڕژیم بە مانای دووپاتکردنەوەی سیناریۆکانی وەک عێراق لە دژی سەدام حسێن، ئەفغانستان لە دژی تاڵیبان و لیبیا لە دژی معەممەر قەزافی، بە باوەڕی من تا ئێستایشی لە گەڵ بێت لە نەخشە و پلانی دەوڵەتی ئەمریکا دا نییە و بە ئاسانی ئەو دەوڵەتانەی کە ئاماژەیان پێکرا جێبەجێ نابێت.
ڕەوتی ڕووداوەکانی تا ئێستا هەروەکوو لە وەڵامی پرسیاری یەکەمیشدا ئاماژەی پێدرا، وەها داهاتوویەکمان پێ نیشان نادات.
گۆڕینی ڕەفتارەکانی ڕژیمی ئێران، ویست و داخوازی دەسەڵاتدارانی ئەمریکایە کە ئەگەر ئەوانە ڕووبدا دەبێت گەمارۆ ئابووریەکان لەسەر کۆماری ئیسلامی لابچن.
بەڵام لە ئەگەری وەها هەلوومەرجێک دا و تەسلیم بوونی کۆماری ئیسلامی بەو شەرت و مەرجانە، ئەوەیکە دەمێنێتەوە کۆماری ئیسلامی ناسراوی تا ئێستا نییە، بەڵکوو دەسەڵاتێکی سەرو گوێکراوە کە کەمتر لە دەسەڵاتی 40 ساڵی ڕابردووی ئەو حکوومەتە دەچێت.
بەڵام ویست و داخوازی جەماوەری ناڕازی و دڵ پڕ لە قینی خەڵکی ئێران کە 40 ساڵە ئەسیری ئەو دەسەڵاتە زاڵم و سەرەڕۆیەن، نەک تەنیا گۆڕینی کردار و ڕەفتاری ڕژیم لە دەرەوەی سنوورەکان و ڕووبە کۆمەڵگای نێونەتەوەیی، بەڵکوو کۆتایی هاتنی دەسەڵاتی لە ناوخوی وڵات دایە.
ئاڵوگۆڕی بنەڕەتی لە بواری کۆمەڵایەتیی، ئابووری و سیاسیی ئێران، بەهاتنە مەیدانی زۆرینەی خەڵکی ئەم کۆمەڵگایە واتە کرێکاران و زەحمەتکێشان و خۆڕێکخستن لە دەوری حیزب و ڕێکخراوی شۆڕشگێڕ و جەماوەری تەیار بە سیاسەت، ستراتێژی سۆسیالیستی بۆ کۆتایی هێنان بە دەسەڵاتی سەرکوتگەرانەی کۆماری ئیسلامی مسۆگەر دەبێت.
وەها ویست و داخوازییەکیش لە خزمەت بە سیاسەت و بەرژەوەندەکانی ئەمریکا و هیچ کام لە زلهێزە کان و هیچ دەسەڵاتێکی سیاسیی دیکتاتۆڕی و سەرەڕۆ نییە.
ڕێگای کوردستان: ئەو دۆخە ئاڵۆزەی ئێستای ناوچەکە چ ئەرکێک دەخاتە سەرشانی هێز و لایەنە سیاسییەکانی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان؟
حەسەن ڕەحمان پەنا: هێز و لایەنە سیاسییەکان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا یەک سیاسەت، ڕێباز، تاکتێک و ستراتێژیان بۆ ئێستا و دواڕۆژی پاش کۆماری ئیسلامی نییە. هەر حیزب و لایەنێک بە پێی بۆچوون و سیاسەتی خۆی لەگەڵ ئەو هەل و مەرجە هەڵسووکەوت دەکات.
بەشێک لە لایەنەکان بە تایبەت لایەنی لیبڕاڵ و ڕاست ڕەوە کان، زۆر لە سەر لێشێواویدا بەسەر دەبەن و هەر ڕۆژێک شتێک دەڵێن.
بۆ نموونە، ڕۆژێک چاوەڕوانی تەداخولی ئەمریکا و ڕووخاندنی کۆماری ئیسلامی بە هیمەتی ئەوانن، ڕۆژێک دڵ بە چاکسازیخوازانی ناوخۆیی دەبەستن، ڕۆژێکی دیکە خەباتی چەکداری دەبێ بە درووشمیان، ڕۆژێک پاش نائۆمێدی لە سیاسەتەکانی ئەمریکا لە نەرمی نواندن دەرحەق بە کۆماری ئیسلامی، پەنا بۆ بە ناو دانیشتن و وتووێژ دەبەن. ئەم سیاسەتە لە نەفسی خۆیدا ناتوانێ کۆکەرەوەی هێز و خزمەتکردن بە بزووتنەوەی ڕزگاریخوازانەی خەڵکی کوردستان بە هاوپشتی لەگەڵ خەباتی خەڵکی ئێران بۆ ڕووخاندنی کۆماری ئیسلامی بێت.
بە نیسبەت حیزبی کۆمەڵە وەک لایەنی چەپ و سۆسیالیستی کۆمەڵگای کوردستان، هەوڵدان بۆ پشت بەخۆبەستنی خەباتی ڕەوای خەڵکی کرێکار و زەحمەتکێش، پووچەڵکردنەوەی خۆشباوەڕی لە نێو بزووتنەوەی شۆڕشگێڕانەی کوردستان بە باوەڕ و ڕێبازی لیبڕاڵی و ناسیۆنالیستی، دڵخۆش نەکردن بە تەداخولی نیزامی و عەسکەری ئەمریکا دژبە ئێران، هەوڵدان بۆ ڕێکخستن و بەهێزکردنی بزووتنەوە ڕادیکاڵ و شۆڕشگێڕانە جەماوەرییەکان لە ناو کۆمەڵگای کوردستان و تێکهەڵپێکان و پەیوەندی دانی ئەم بزووتنەوانە بە بزووتنەوە هاوچەشن و هاوشێوەکان لە ئاستی ئێراندا، ئەرکێکی لە پێشینەی ئێمەیە.
لە هەلومەرجی ڕوو لە ئاڵوگۆری ئێران و ناوچەکەدا، هەوڵدان بۆ هاوکاریی هاوبەش لە ئێستا لە سەر خاڵی دیاریکراو و لە داهاتووی ڕووخاندنی کۆماری ئیسلامی بۆ گیرۆدە نەبوونی کۆمەڵگای کوردستان بە شەڕی ناوخۆ و هەروەها بە ڕەسمیەت ناسینی دەسەڵاتی جەماوەر لە ڕێگای نوێنەرانی هەڵبژێردراوی خەڵکەوە لە لایەن هەموو هێزە سیاسیەکان بە هەموو جیاوازییەکانیانەوە، ئەرکێکی بەردەوام و ڕۆژانەی هێزی چەپ و سۆسیالیست لە کۆمەڵگای کوردستانە و کۆمەڵە کاری مسئولانەی بۆ دەکات.
ڕێگای کوردستان: لەو ماوانەی پێشوودا دەنگۆی دانیشتن و کۆبوونەوەی بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی و چوار حیزبی کوردی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بڵاو بۆوە کە گوایە لەوڵاتی(نۆروێژ) ئەو کۆبوونەوەیە کراوە، ئەو هەواڵە چۆن بووە؟
حەسەن ڕەحمان پەنا: ئەوەیکە تا ئێستا بە لێدوانی ئەو لایەنانە دەگەڕێتەوە قسەی جۆراو جۆرییان تەحویلی خەڵکی کوردستان داوە.
بەڵام ئەوەیکە مەعلوومە دانیشتنێک لە وڵاتی نۆروێژڕوویداوە. ئەوەیشی کە ئاشکرایە، ئەو دانیشتنە هیچ پەیوەندییەکیان بە چارەنووسی خەڵکی کوردستان بۆ کۆتایی هێنان بە ستەمی نەتەوایەتی، یان ڕێگا چارەیەک بۆ کۆتایی هێنان بە کێشەی سیاسی و نیزامیی 40 ساڵی ڕابردووی نێوان کۆماری ئیسلامی و خەڵکی کوردستانەوە نەبووە.
ئەو دانیشتنە لە درێژەی پیلانەکانی کۆماری ئیسلامی دژبە خەباتی ڕەوای خەڵکی کوردستان و بە مەبەستی پێکهێنانی تەفرەقە و ناکۆکی لە نێوان لایەنە سیاسییەکانی بەشدار لە شۆڕشی خەڵکی کوردستان دایە.
ئەو دانیشتنە لە درێژەی هەمان کردەوە ترۆریستییەکانی کۆماری ئیسلامی، لەوانە تیرۆرکردنی د.عەبدولرەحمان قاسملوو سکرێتری پێشووی حزبی دیموکرات لە شاری ڤیەناینەمسا بوو.
بۆیە وەها دانیشتنێک بە نهێنی کە بە قەولی وتەبێژی هەندێک لە حیزبەکان لە نێوان ئەوان و بەرپرسانی وەزارەتی ئیتلاعات و سوپای پاسداران لە ساڵانی ڕابردوو لە هەرێمی کوردستان بەردەوام بووە، هیچی لێ سەوز نەبووە و سەوز نابێت و لە لایەن خەڵکی کوردستان، بەرەی چەپ و سۆسیالیست و تێکۆشەرانی سیاسی غەیری ئەو چوار لایەنە، نە تەنیا پێشوازیی لێنەکرا، بەڵکوو بە نیگەرانی و گومانەوە درایە بەر ڕەخنە و توانچ.
ڕێگای کوردستان: ئایا ئێوە لەگەڵ دیدار و کۆبوونەوەدان لەگەڵ حکوومەتی ئێران؟
حەسەن ڕەحمان پەنا: بزووتنەوەی شۆڕشگێڕانەی خەڵکی کوردستان وەک هەر بزووتنەوەیەکی ڕەوا و بەرحەقی دیکە، بۆی هەیە و دەتوانێت لەگەڵ سەرسەخت ترین دوژمنیشدا، واتە کۆماری ئیسلامی دانیشتن و وتووێژ بکات.
ئەو مافە یەکێک لە تایبەتمەندییەکانی ئەو بزووتنەوەیەیە و هیچ پەلامار و تانە و توانجێکی شۆڤێنیزمی ئێرانی ناتوانێ ئەو مافە لەو بزووتنەوەیە زەوت کات.
بەڵام بارودوخی ئێستا و هاوسەنگی هێز لە نێوان نوێنە ڕانی بزوتنەوەی خەڵکی کوردستان و ڕژیم وەها نییە کە مەجالی گوفتوگوی تێیدا ڕەخسا بێت.
گفتوگۆکردن لەو بارودۆخەدا لە لایە ن ڕژیمەوە تەنیا دەتوانێ بوار خۆشکردن بۆ کۆمەڵێک پیلانی کورت ماوە بێت.
ئەگەر کۆماری ئیسلامی بە نیازی دانیشتن و وتووێژ بۆ چارەسەری سیاسی کێشەی خەڵکی کوردستان بە شێوەی ئاشکرا بێت، پێویستە لە زمانی وتەبێژانی ئەسڵییەوە وەها ویستێک ڕابگەیەندرێت.
هەروەها بۆ نیشاندانی ڕاستگۆیی لە وەها ئەگەرێکدا، پێویستە کۆمەڵێک کردەوە یان پێش مەرج لە خۆی نیشان بدات تا خەڵکی کوردستان، تێکۆشەرانی سیاسی و حیزبە سەرەکییەکانی کوردستان باوەڕ بە وەها دانیشتنێک بکەن.
لەوانە ئازادیی زیندانیانی سیاسی، کۆتایی هێنان بە فەزای نیزامی زاڵ بەسەر کوردستان، کۆتایی بە کوشتاری ڕۆژانەی #کۆڵبەر#ان، کردنەوەی فەزای سیاسی بۆ چالاکانی بوواری خەباتی کۆمەڵایەتیی و ڕێکخراوە سیاسییەکان، کشاندنەوەی هێزە نیزامییەکان لە شوێنی کار و ژیانی ڕۆژانەی خەڵک بۆ ناو پادگان و مەعەسکەرە نیزامییەکان.
لە وەها کەش و هەوایەکدا، کۆمەڵەی ئێران دانیشتنی ئاشکرا لە وڵاتێکی سێهەم و بە چاودێری ناوەندە نێونەتەوەییەکان ڕەت ناکاتەوە[1].