عەتا کەریم
پرسی #کەرکووک# لە جیاتی ئەوەی ببێتە شەڕی بەدەستهێنانەوە و وەرگرتنەوەی لە ژێر دەسەڵاتی حکومەتی عێراقی، ئەوا زیاتر لە 18 مانگە یەکێتیی و پارتی شەڕی سیاسیی حزبی لەسەردەکەن، شەڕێکە لە نێوان دوو حزبی کوردستانی لەسەر شارێکی کوردستانی لکێنراو بە جوگرافیای عێراقەوە.
شەڕی خاوەندارێتی کورد بۆ کەرکووک، زیاتر لە سەدەیەک و سێ ساڵە، کە شەڕێکە کورد تێیدا دۆڕاوە و تائێستاش نەیتوانیوە بستێک دۆزی خاک و ناسنامەکەی لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیدا بباتە پێشەوە، یاخود دۆستێکی نێودەوڵەتی بۆ کەیسەکەی پەیدا بکات، چونکە ئەم شەڕە تەمەندرێژە لە 17ی مایسی 1917ەوە بە ڕێککەوتننامەی سایکس پیکۆی نێوان فەرەنسا و بەریتانیا و دواتریش هاتنەپاڵی ڕوسیا(سایکس پیکۆ-سازانۆڤ) هاتە ئاراوە و خاک و نەتەوەی کورد بەسەر براوەکانی شەڕی یەکەمی جیهاندا دابەشکرا بەجۆرێک پەیماننامەی سێڤریش دادی نەدا و بە لۆزان کودەتای بەرژەوەندی نێودەوڵەتی بەسەرداکرا!.
لە پارچەی باشووری کوردستان، کورد شەڕێکی سەدەیی نێودەوڵەتی بۆ ڕانەگیراوە، دوای ئەویش شەڕێکی دیکەی خاک و ناسنامەی لەگەڵ عێراقی بۆ یەکلانەکراوەتەوە بەدرێژایی دەسەڵات و سیستمی پادشایەتی، کۆماری، فیدرالی نوێ)-یش، سەرباریش هێشتا شەڕێکی دیکە کورد-کوردی لەسەر کەرکووک و ناوچە جێناکۆکەکان دەکات، کە شەڕێکە ناڕەواو بەتاڵە، بەوپێیەی دەبێت پێشمەرجەکانی کوردایەتی و کوردستانی بن، ئەویش بەگوێرەی بنەمای هەڵبژاردن بێت کە ماف بە کەکرکوکییەکان دەدات، خۆیان ڕا و چارەسەریان بۆ شارەکە هەبێت!.
کەرکووک، بە ناسنامە و خاک و سامانەکەیەوە، لە مێژە لە ژێر هەڕەشەی هەژموونی عێراق دایە، ئەم هەڕەشەیە لە سەردەمی لکاندن و پارچەپارچەکردنی کوردستانی گەورەوە هەیە، بەڵام شاری کەرکووک مایەی کێشەی قووڵی سیاسیی، نەتەوەیی، ماف و خاوەندارێتییە لە نێوان کورد و دەسەڵاتەکانی ڕابردوو، ئێستا و ئایندەش دا، بەڵام لە دوای ڕیفراندۆمی 25ی ئەیلولی 2017 و لێکەوتەکانی 16ی ئۆکتۆبەرەوە، دەسەڵاتی عێراق کەرکووکی کۆنترۆڵ کردووە و بۆتە تەماشاکاری کێشەی نێوان هێزە سیاسییە کوردستانییەکان، لە جیاتی ناکوکی کوردی- عێراقیی، ناکۆکی کورد-کوردی سەریهەڵداوە و شەرە سەرەکییەکەی ناسنامە و خاوەندارێتی کەرکووکی کوردستانی فەرامۆشکراوە، پشوو بە دەسەڵاتی بەغدا دراوە!.
کورد بە چەکی دۆکیۆمێنت و بەڵگەی گەرێدە و ڕۆژهەڵاتناسان و لە سەروشیانەوە بەڵگەی نەخشەی عوسمانلی بۆ سەرلماندنی کوردستانێتی کەرکووک و هەروەها چەکی دەستووری بە مادەی 140، دەبوایە کەرکووک و ناوچە دابڕِینراوەکانی بگەراندایەتەوە بۆ سەرهەرێم، نەک شەڕەکە بچوکبکرێتەوە بۆ دانانی پارێزگارێکی کورد!!.
شەڕی دانانی پارێزگارێکی کورد(حزبی یان بێ لایەن) باشتربوو دواهەمین پێشمەرجی حزبی لایەنە کوردستانییەکان بوایە، ئەو ناکۆکییە ئەگەریش هەبوایە، نەدەبوو پێشبخرێت بۆ شەڕی وەرگرتنەوەی کەرکووک!!، شەڕێکە لە کات و ساتێکی ئێجگار هەڵە، چونکە هێشتا شارە کوردستانییەکە سەربەناوەندە، بە ماف و یاسا و دەستووریش نەگەڕاوەتەوە بۆسەر چوارچێوەی هەرێم (کورد لەم شەڕەدا دۆراوە) کەچی یەکێتی و پارتی سەرقاڵی جەدەلی تاڵن!.
بەر لەوەی کەرکووک شەڕی (بڕیاردانی حزبی کوردستانی) لە #هەولێر# و #سلێمانی# لەسەر بکرێت، ئەوا پێویستتربوو، کەرکووکییەکان ئەو شەڕی بڕیاردانە بکەن کە چۆن و بە چ میکانیزمێک لەسەر دانانی پارێزگارێک ڕازی دەبن!، نەک ئەوانیش تەماشاکەر بن و چارەنوس بدەنە دەست ڕەحمەتی چارەی حزبی و ناکۆکیی.
مادام ناسنامەی کوردستانێتی کەرکووک لە مەترسیدایە، ئەوا لەلایەنەکان خوازراوە شەڕی گەورەی کوردایەتی لەگەڵ بەغدا بکەن، شەڕی دەستووری و خاک و ماف و ناسنامە، شەڕی جێبەجێکردنی ماددەی 140ی دەستوور بکەن، نەک هێزە سیاسییەکان لە جیاتی جەنگاوەرەکانی تەعریب و داگیرکاری، شەڕی دۆڕاندنی کەرکووک ئاسانتر بکەن و بەرەیەکی دیکەی شەڕ لەدوای شەڕی نێودەوڵەتی و شەڕی عێراقی و شەڕی کوردستانیش بۆ زیانی کەرکووک و کەرکووکییەکان بکەنەوە!.[1]