محەمەد ئوزون (2007 - 1953) نڤێسەر و ڕۆماننڤیسێ کورد، ل ڕێبەندا ساڵا 1953 ل سوێرەکا باکوورێ کوردستانێ ژدایکبوویە و ل ساڵا 2007 ل نەخوەشخانەیا باژارێ #ئامەد#ێ کۆچا داوی کرییە. محەممەد ئوزون دامەزرێنەرێ ڕێکخراوا پێنووسا کورد ل وەڵاتێ سویدێ یە و خودانێ حەفت ڕۆمانایە ب زمانێ کوردی، کو ئێکەم ڕۆمانا وی ب ناڤێ «تو» ل ساڵا 1985 هاتییە بەلاڤکرن. هەروەسا وی گەلەک هەلبەست و ڤەکۆلین نڤێسینە و بەلاڤکرینە، یەک ژ وان هەلبەستان، هەلبەستەک درێژە ب ناڤێ «دەستانا عەگیدەکی» کو ژ ئالیێ هونەرمەندێ ناسکری جوان حاجۆ وەک ستران هاتییە بەلاڤ کرن. وی ژ بلی زمانێ کوردی گەلەک بەرهەمێن دی ب زمانێن وەکە ئینگلیسی، سویدی و تورکی نڤێسینە. ئەڤرۆکە بەشەک ژ ڤەکۆلەران سەر وێ باوەڕیێ نە کو محەممەد ئوزون سەرکێشیا ڕۆمانا مۆدێڕنا کوردییە و بەرهەمێن وی ل ڕێزا وان بەرهەمانە کو زێدەترین خواندەڤان و حەزکری هەنە. ب تایبەت ڕۆمانێن وی ب ناڤێ: «سیا ئەڤینێ» و «ڕۆنی مینا ئەڤینێ، تاری مینا مرنێ» گەلەک پێش چاڤن و ئەڤ ڕۆمانێن هەنێ بۆ گەلەک زمانێک بیهانی هاتینە وەرگێڕان. محەممەد ئوزون گەلەک جاران ژ بەر خەباتێن خوە و ب تایبەتغ ژ بەر نڤێسین ب زمانێ کوردی ژ لایێ دەولەتا ترک هاتییە گرتن و زیندانی کرن، ئو هەر ژ بەر وێ چەندێ ل هاڤینا ساڵا 1977ێ نەچار دمینیت و باکوورێ کوردستانێ ب جی دهێلیت و ژ بۆ چەندین ساڵان ل وەڵاتێ سویدێ ئاکنجی دبیت. ل وەڵاتێ سویدێ یەک ژ ئەندامێ سەرەکێ یێ «پێنا سوید»ێ بوو و ل ساڵا 2001 خەڵاتا Torgny Segerstedt ا سویدی وەردگریت. ساڵا 2005 ڤەگەڕیایە باکوورێ و ل دوماهیکا وێ ساڵێدا ژ لایێ حکومەتا هەرێما کوردستانێ کۆڕەکە ڕێزلێنانێ ل باژارێ #هەولێر#ێ ژ بۆ وی تێ ڕێکخستن. ل 29 گولانا 2006 دەردەکەویت کو ئوزون گرفتارێ نەساخیا گرانا شێرپەنجەیێ بوویە. د دەسپێکێدا ل نەخۆشخانەیا زانکۆیا کارۆلینسکا ستۆکھۆڵمێ وی دڕازینن و پاشێ بۆ چارەسەریێ دچیتە ئەمریکایێ، لێ بەلێ مخابن ئوزون ل 11-10-2007 ل نەخۆشخانەیا ئامەدێ کۆچا داوی دکەت و بۆ دوماهیکجار نیشتمان و زمان و زێدێ خوە ب جه دهێلیت.
$بەرهەمێن محەممەد ئوزونی$
- تو، (ڕۆمان، 1984).
- ڕۆژەک ژ ڕۆژێن ئەڤدالێ زەینکێ (ڕۆمان، 1987).
- مرنا کالەکی ڕند (ڕۆمان، 1989).
- سیا ئەڤینێ(ڕۆمان، 1989).
- دەستپێکا ئەدەبیاتا کوردی، ڤەکۆلین، ئانکارا1992.
- ھێز و بەدەویا پێنووسێ، پەخشان، 1993.
- ئانتۆلۆژیا ئەدەبیاتا کوردی، 2 بەرگ، 1995.
- بیرا قەدەرێ، ستۆکھۆڵم (ڕۆمان، 1998).
- ڕۆنی مینا ئەڤینێ تاری مینا مرنێ (ڕۆمان، 1998).
- ھاوارێ دیجلەیێ1 (ڕۆمان، 2001).
- ھاوارێ دیجلەیێ2 (ڕۆمان، 2003).
$ب ئینگلیسی:$
• Mehmed Uzun, Words Washed by the Waters of the Euphrates, International Journal of Kurdish Studies, Vol.14, No. 1&2,pp. 36–40, 2000.
• Mehmed Uzun, The Kurdish Renaissance in Exile, The Journal of the International Parliament of Writers, Vol. 1, Jan. 2001, pp. 67–78.
• Mehmed Uzun, The Nature of Fiction, Index on Censorship Journal, vol.4, 2001.
• Mehmed Uzun, Diyarbakir: the slap in the face, International Journal of Kurdish Studies, Jan. 2003.
$ب ئەڵمانی:$
• Im Schatten der verlorenen Liebe, Roman
• Einführung in die kurdische Literatur, St. Gallen 1994
$ب سویدی:$
• I skuggan av en förlorad kärlek (werg. Ingmar Björkstén), Ordfront förlag, Stokholm (antolojî, 2001)
$ب تورکی:$
Dengbêjlerim (Dengbêjên Mi), Pexşan, Tirkî, 1998
Zincirlenmiş zamanlar zincirlenmiş sözcükler (Demên zincirkirî peyvên zincirkirî), (pexşan, bi tirkî, 2002)
Dengbêjlerim (Dengbêjên min), Pexşan, Tirkî, 1998
Ruhun gökkuşağı (qozaqara tînê) (bi tirkî). [1]