عنوان: اثار باستانی بە جا ماندە از اورارتوییها
نویسندە: #سارا سردار#

منابع تاریخی و باستان شناسی از دو کتیبه یاد می کنند که از مهم ترین آثار دوره اورارتویی بوده اند، سنگ نوشتەهای کیلەشین و توپزاوا.

$سنگ نوشتەی كیلەشین$
یکی از مهم ترین بقایای دوره اورارتویی که در منطقه موسیسر کشف شده استسنگ نوشتەی کیلە شین، این متن قدیمی ترین متن خط میخی اورارتویی است که به تسلط سیاسی و سربازی اورارتویی ها اشاره می کند.
این کتیبه ی خط میخی این بنا به زمان شاه ایشپونی و پسرش مینوآ که معاصر پادشاه شمشی آداد پنجم آشوری بودند، برمی گردد. اورارتویی ها برای نوشتن این کتیبە از دو زبان استفاده می کردندیک طرف بنا به زبان آشوری که شامل 42 سطر است و سمت دیگر آن به زبان و خط اورارتو نوشته شده است که با 41 سطر به پایان می رسد، با این حال، هر دو متن از دیدار شاه بینیلی یا ویانیلی پسر ایشپونی یاد می کنند، وی در این دیدار معبدی برای خدای خالد بر فراز تپه ای بنا کرد و هدایایی گرانبهایی به او تقدیم کرد و او هزاران حیوان را برای او قربانی کرد و در نهایت کسانی را که قصد تخریب یا سرقت مجسمه خدای خالدی یا هدایا و کتیبه ها را داشتند، نفرین کرد.
این بنای تاریخی ابتدا توسط شولز کشف شد و یک کپی از آن ساخته شد، اما شولز بعداً توسط مردم محلی کشته شد و نسخه ناپدید شد، مایل بعداً توسط هنری رولینسون در آن خوانده شد.
این کتیبه در زمان جنگ ایران و عراق توسط ارتش ایران به سرقت رفته و به ایران منتقل شده و هم اکنون در موزه ارومیه ایران نگهداری می شود.

$کتیبەی توپزاوا$
این کتیبە هم همانند کتیبەی کیلەشین در دو طرف آن به دو زبان آشوری 37 سطر و اورارتویی 38 سطر نوشته شده است و قدمتش بە دورەی حکمداری پادشاه روسا برمیگردد کە این داستان از کمک پادشاه روسا به پادشاه اورزانا موسیسر در هنگام تهدید آشور می گوید.
این مقاله اتحاد بین شاه روسا و شاه اورزانا را توصیف می کند و سپس پادشاه رزا سعی می کند ارتش اورزانا را مسلح کند او به او دستور داد تا به پایگاه های آشوریان در منطقه موصیر حمله کند و آن را تصرف کند.در این نبرد اورزانا پیروز شد.آسیاب توپزاوا اکنون در موزه مدنی #اربیل# نگهداری می شود. [1]