ناونیشانی بابەت: سەرە لاسەنگەکان و مێگەلیزم
خوێندنەوەیەک لەسەر چیرۆکی سەرە لاسەنگەکان ی #ژیار جەهانفەرد - ژیار جیهانفەرد#
نووسەر: #شێرزاد حەسەن#
هەر لە سەرەتاوە پاڵەوانی چیرۆکەکە ماجەرای تراژیدیایەک بۆ ئێمە دەگێڕێتەوە کە لە پەرەگرافی یەکەمەوە لە ڕێگەی چەندین دیمەن و مێتافۆر و لێکچواندن کوشندەیی دۆخی نالەباری ئەم کەسەمان بۆ دەردەکەوێت، ئەوەی کە لە هەر شتێک پتر ئازاری دەدات دەنگەدەنگ و هەرا و زایەڵەیەک کە قەڵسی دەکەن، کە دیارە ئەو فەزایەی تێیکەوتووە ڕۆحپڕوکێن و خنکێنەرە کە دواتر دەزانین و بۆمان دەردەکەوێت کە شوێنێکە پتر لەو قەڵایە سەختگیرە دەچێت کە دەرچوون تیایدا مەحاڵە، کۆی فەزاکە قەڵاکە و هەم دادگاکەی “کافکا”مان بیر دەخاتەوە، بگرە کارەکتەرەکانیش لەوەدا لە یەکتری دەچن کە هەردووکیان گیرۆدەن و دادگایی دەکرێن، تاوانەکەشیان ئەوەیە کە ئەوان گوناهبارن چونکە هیچ گوناهێکیان نەکردووە، یان گوناهیان ئەوەیە کە خاوەنی خۆیانن و ڕۆشنانە بیر دەکەنەوە!
تاوەکووکۆتایی چیرۆکەکە ئەو هەرا و زایەڵە و دەنگە ناحەزە مێشکی دەرزیئاژن دەکەن کە وەک قورقوشمی تواوە دەرژێنە گوێچکەکانییەوە، ناچارە بۆ هەمیشە ئەنگوستەکانی بئاخنێتە کوێچکەکانییەوە، بە جۆرێک ئەو دۆخە دووبارە دەبێتەوە کە ئێمەی خوێنەریش حەزمانە گوێ دابخەین، ئێمە ئەو هەستەمان لا درووست دەبێت کە چیرۆکبێژەکە بە زگماک سەقەت بێت و قامکەکانی بە گوێچکەکانییەوە پەرچ و نووسابێتن، کە دیارە وەک کارەکتەری سەرەکی خۆی دەنوێنێت.
ئەوەی کە سەرنجراکێشە جیڕەی دەرگاکەش لەتەک زایەڵەی حەشاماتێک ئەوەندەی دیکە هەراسانی دەکەن، بەڵام کوشندەتریش لەوە ئەو خەمەیە کە دەرگاکە بۆ هەمیشە بە دیوی ناوەوەدا دەکرێتەوە نەک دەرەوە، کرانەوەی دەرگا بە دیوی ناوەوە نەک دەرەوە واتا هەر میوانێک و کەسێک بێتە ناوی ئیدی ئەگەری ئەوە دوورە بەختی یار بێت و سەرفراز بێت و بگەڕێتەوە ناو ئاوەدانی، ئێمە مەزەندە دەکەین کە دەلوێت ئەو شوێنە زیندان بێت یان شێتخانە یان هەر جێگەیەک کە کۆمەڵێک کەس تیایدا گیرۆدە و بەندەوار بن. واتا لە دەستپێکەوە ئێمە گومان و دڵەڕاوکێی ئەوەمان هەیە کە درامایەک و مەینەتییەک چاوەڕێمان دەکات، سەرەتایەکی بەزەخم و غەمهێن کە هەر زوو هێدمەگرتیمان دەکات!
ماندوێتی ئەو زاتە کە هێشتا ناوی نازانین، تووڕەیی و هەراسانبوونی بە دەست دەنگە ناحەزەکانەوە، چ سەرچاوەکەی مەردمگەل بێت یان شتگەلە بێگیانەکان، کە بوون بە مایەی گوێداخستن، لە پەرەگرافی دواتردا تێدەگەین کە چاوەکانیشی دادەخات و ناخوازێت پەرەستارەکە/سستەرەکە ببینێت کە کارەکتەری دووەمە لە ڕیزی دەرکەوتووەکانەوە، کە دیسانەوە بەو سستەرەش ناحەزە کە بە شەیتانۆکەیەک دەیشوبهێنێت کە ئیدی چەندین خەسڵەت و سیفەتی ناحەزی دەخاتە پاڵ کە ئێمەش ناچار دەبین بە دەرکەوتنی قەڵس بین، ئاخر ئەم بەندەوارەمان بە بۆن و دەنگ و ڕەنگ و ئاکار و لەش و لار و هەڵسوکەوتی ئەو خانمە نیگەرانە و تەواو دەهری بووە و دەبێت، لە کاتێکدا کە پەرەستار بە فریشتەی سۆز و میهر ناسراوە، پەیدابوونی پەرستارێکی ناحەز و هەڵگری چەندین خەسڵەت و ئاوەڵناوی دژوار بۆ خۆی زەمینەسازییە بۆ بوونی درامایەک.. یان کوشندەتر بێژین: تراژیدیا، پەرستار ناساغڵەمی و مەرگەمووشمان وەبیر دێنێتەوە. تا کۆتایی ئەو دەنگ و زایەڵە ناحەزە لە ناو کاسەسەری ئێمەش دەنگ دەداتەوە کە خودی ڕەوت و ساختکاری گێڕانەوەکە ئێمە داگیر دەکات، هاوشانی هەقایەتبێژ هەراسان دەبین.
ئاخر ئێمە و ئەو پێکەوە هەر پێنچ هەستەکانمان بریندار دەبن: بینین، بیستن، تامکردن، بۆنکردن و بەرککەوتن /لەمس، سەرباری برینداربوونی هەستی شەشەم گەر بڕوا بەوە بێنین سەرچاوەکەی ئەندێشەمەندی و خەیاڵدانێکی مرۆڤانەیە کە لەژێر ئەو زەخمە کوشندەی ژیانێکی دۆزەخ ئاسای پاڵەوانەکەمان کە تەنیا گوناهی ئەوە بووە کە گەرەکی بووە وەک بنیادەمێکی سەربەست و ئازا و تەندرووست هەر هەموو هەستەکانی بخاتە گەڕ بۆ جیاکردنەوەی جوانی لە ناشیرینی!
لە میانەی قۆناغێکی دیکە هەقایەتبێژی بەندەوار خۆی ڕادەستی “سەیالی زیهن/ تەوژمی ئاگاهی” دەکات کە لە بنەڕەتدا تێکەڵە بە نائاگاهییەک کە دەمانباتەوە سەردەمێکی زووتر کە ئاشنامان دەکات بە کارەکتەرێکی دیکەی هەراسانکەر و ڕۆحکێشی پاڵەوانەکەمانە کە بە هەردوو باری دەروونی و هەم جەستەیی ئازاری دەدات کە وا دەردەکەوێت لە پشتییەوە جەردەیەک لە دەستەڵاتداری ستەمکار گڕی بدەن کە نەخشە ڕەشەکەی دژی ئەو زاتە سەربخات کە نووسەر درەنگتر وەک برای خۆی ناسنامەکەیمان دەداتێ، ئەم خۆشەویستی ئەم تیمەیە کە پێگەی باڵایان هەس لە کایەی دەوڵەتداری، ئەم کە هەڵگری ناوی “غوڵام”ە، کە هەر واشە و هەڵگری مانای ناوەکەیە کە کۆیلەبوون و نۆکەرییە، نرخی خۆشەویستی و پشتگیری ئەم لەلایەن پیاوانی پێگەدار و دەستەڵاتپەرست لە هەرزانفرۆشی خۆی و خەڵک و خاکەکەیەوە هاتووە، کە لە ئاکامدا نازناوی “سەردارودەلە”ی پێدەبەخشن، ئەوەی کە هاوبەشە لەنێوان پەرستاری دژوار و براکەی ئەو سیخورمە وەشاندنەیە کە ئاماژە و نیشانەیەکە کە ئەم چ لە زیندان بێت یان بیمارستان، بەشی ئەم ستەمدیدەیی دەستەڵاتێکی نابینا و دڵڕەقە، ئەم تلاوەی دەستی دوو زاتە کە یەکێکیان سستەرێکە کە بە فریشتەی خۆشەویستی ناسراوە کە وا نییە، لاولاوە براکەی کە هاوخوێنییەتی کە بە خوێنی سەری بەندەوارەکەمان تینووە. ئەویش تاکە میکانیزمی بەرگری لە خۆی خامۆشی و نەبینین و نەبیستنە و بەس وەک تاکتیکێک بۆ مانەوە!
دوا قسەیەک کە پەرەستارەکە دەیدا بە گوێیدا ئەوەیە کە میوانی هەیە و دێن بۆ سەردانی کە نازانین ئەمەیان دۆستە یان دوژمن؟ ئەمیش بە سەرسامییەوە زار دەکاتەوە: سەردان؟
تا هەنووکە کۆی چیرۆکەکەمان هێمابەخشە بەوەی کە هەقایەتبێژ کەوتۆتە ناو فەزایەک کە هەم لە بیمارستان دەچێت و هەم زیندان کە بەزۆردارەکی لەلایەن دوو سەربازەوە ڕاپێچکراوە، بە سواری لۆرییەکی خەڵووز، کە مامەڵەیەکی سووکی دەگەڵ دەکەن تا دەگاتە بەردەستی ‘دکتۆر ڕەزا قولی’، گەرچی تا ئێستاکێ تاوانەکەی بۆ ئێمە شاراوە و پەنهانە، یان نەخۆشییەکەی عەقڵێیە یان جەستەیی؟ کە وا دەردەکەوێت کە دکتۆرەکە هەست دەکات کە ئەم ساغڵەمە، نە وەک توانستی عەقڵی و نە بە جەستە دەردەدار نییە، جوامێرانە دەرمانەکانی لێدەبڕیت کە ئەمەیان پاڵەوانەکەمان شاد دەکات، هەنووکە کەوتووینەتە ناو تانوپۆ و گرێچن و نهێنی پشت ئەم چیرۆکە کە بە خۆیەوە هەڵماندەواسێت، بەڵام دکتۆر هەر ئەوەندەی دەستەڵات هەیە و ناتوانێت ببێت بە فریادرەس!
ئەوانەی کە وا دەوری هەقایەتبێژیان داوە لە پەرستار و سەربازەکان و کارمەندانی خزمەتگوزاری بێجگە لە ئامێرد و ڕۆبۆت و مەردمگەلی قورمیشکراو هیچی دیکە نین، ئەمی فامیدە و پەڕتووکخوێن خەونییەتی کە پەیامەکانی بە گوێی هەموواندا بدرکێنێت، بەڵام بێسوودە کە ئەم چارەنووسی هاوبەشییەک دەگەڵ کۆمەڵێک شێت کۆیان دەکاتەوە کە لە هەوای خۆیاندان و پتر بەم عەقڵەوە وەک گاڵتەجاڕێک چاوی لێدەکەن، گەرچی خەریکە ببەزێت، بەڵام ئومێدبڕاو نییە، دڵی بەوە خۆشە کە ئەگەر تەنیا دایکی مابێت کە گوێی بۆ دەگرێت، ئەوە دەهێنێت کە کۆڵ نەدات، ئاسان نەبوو ڕاهاتن و خۆگونجاندن لەتەک شێتەکاندا.
نەخشەی هەڵاتن دەبێت بە خولیا وکەڵکەڵەی، بەڵام دوای بڕینی چەندین دەرگا و دیواری تۆکمە و بڵند، تا دەگاتە دوا دیوار، لەنێوان شێتخانەکە و هەم دونیای دەرەوە ڕادەمینێت و ورد دەبێتەوە، ئیدی دەگاتە ئەو بڕوایەی کە هەردوو لایان بێجگە لە شیتخانە هیچی دیکە نین، ئیدی دەخوازێت تا کۆتایی ئەزموونی ناو شێتخانەکە هەڵبژێرێت. گەرچی کەس نییە گوێێ بۆ ڕادێرێت، بەڵام ورەی بەرزە بەوەی کە ئەو ڕۆژگارە دێت پەیامەکەی بگات.
خودی ئەم هۆشیاری و ژیری و شکۆمەندییە بووە بە مایەی ئەوەی کە “غولام”ی برای چیرۆکبێژەکەمان لەتەک دەستەڵاتدارانی شار کە نەخشە و پلان دابنێن بە سازکردنی سیناریۆیەک کە وەک شێتێکی هار و خوێناوی پیشانی دونیای بدەن، دیارە بۆ ئەوانی گەمژە کەسێکی هۆشیار و ڕۆشنفکر مایەی ترس و هەڕەشەیە، ئەوانێک کە کۆمەڵگەیەکی مێگەل ئاسایان گەرەکە تا لێیانبخوڕن، سیناریۆکە زێدە خوێناوییە کە لەسەر خوانی خۆشەویستی و پاکی پاڵەوانەکە و دایکی بێگوناهی گۆبەندێک و گیچەڵێک دەسازێنن و دڕندە ئاسا گوێی دایکە دەبڕن و دەیتەپێننە ناو دەمی بەندەوارەکەمان بۆ سەلماندنی بەڵگەی شێتبوونەکەی کە ئیدی بە درێژایی چیرۆکەکە و ژیانی چیرۆکبێژ ئەم دیمەنە لە خەیاڵیدا دووبارە دەبێتەوە، بە واتا دایکە و کوڕە دەبن بە قوربانی دەستەڵاتدارە خوێنخۆرەکان!
کۆی دەنگ و زایەڵە و گۆبەندی سازکراو و ئازار و ئەشکەنجەی بێکۆتایی دەبن بە مۆتەکە و ئیدی ژیانی ناو شێتخانەکە و دۆزەخ ئاسای دوچاری “تراوما”یەکی هەمیشەیی دەکەن، ئەم بەردەوام خەریکی ئەوەیە بە قامکەکانی گوێچکەکانی دابخات، لە ڕاستیدا خودی پیاوانی دەوڵەت و سیاسەت کە غولام خۆی پێفرۆشتوون خاوەنی ئەو سەرانەن کە لاسەنگن و هەرگیز هاوسەنگ نابنەوە. خودی گەمژەیی و هەم ڕۆحی شەڕانگێزانەیان لە باوک و باپیرانیان بە میرات بۆ ماوەتەوە. هەڵبەتە سەرباری پیاوانی دەوڵەت و ‘غولام’ی برای، ئەوانەی کە خیانەتیان لە چیرۆکبێژەکە کرد هاوڕێ هەرە نزیکەکانی خۆی بوون کە پەڕتووکی پیدەبەخشین، بەڵام ئەوانیش وان لە ناو خێڵی ناسراو بە “سەرە لاسەنگەکان”.
ئەوەی کە گرنگە چیرۆکبێژی بەندەوارمان هەموو وردەکاری ئەو دراما و تراژیدیایە تۆمار دەکات کە لەو حەوت ساڵەدا دۆزەخی بە چاوی خۆی بینی، دواتر دایکە هەموو هەوڵێک دەدات بۆ سەرفرازی کوڕەکەی، بەڵام نائومێدانە دایکی پێشبینی دەکات کە ئیدی تۆڵەی کوشندەتری لێدەکەنەوە کە ئەویشیان شآربەدەرکردنە وەک سزا و تۆڵە! [1]