ناونیشانی بابەت: بنەماڵە هاوبەرژەوەندییەکانی کوردستان بەتەمای چین؟
ئامادەکردن: #ئاراس مەسفی#

کێشەی ئابووری نێوان هەولێر و بەغدا لەوە گەورەترە لە چەند بەرمیلێکی نەوت و خاڵە سنوورییەکان بچوکبکرێتەوە. کێشەکان جگە لەوەی چڕبوونەوەی تێکهەڵکێشێکی ئاڵۆزی بەرژوەندییە ئابوورییەکانی لایەنە ناوخۆیی و دەرەکییەکانە کە لە ململانێیەکی سەختدان بۆ ڕاگرتن و زیادکردنی هەژمون و بەرژەوندی و دەستەڵات لە گۆڕەپانی سیاسیی ئێراق، ڕەهەندی ستراتیژی و سیاسیی ناوخۆیی و ناوچەیییان وەرگرتووە.
بۆیە پارتی ڕاستدەکات کە دەڵێت کێشەی ئابووری نێوان هەرێم و ئێراق بە سیاسی کراوە. خۆی ئابووری ناکرێت لە سیاسەت جیابکرێتەوە. ئابووریی سیاسی یەکێکە لە گرنگترین وانەکانی زانستی سیاسیی زانکۆکان، چونکە بێ تێگەیشتن لە تێکهەڵکێشە ئابوورییەکان، ئاسان نییە ڕەگی زۆربەی کێشە سیاسییەکانیش دەستنیشانبکرێن. لە کەس شاراوە نییە کە سێکوچکەی پارتی و یەکێتی و گۆڕان لە ئێستادا قەوارەی سیاسی و دەستووریی هەرێمی کوردستانیان بچوککردۆتەوە بۆ کۆمپانیایەکی بنەماڵەیی موفلیس و قەرزدار، خاڵی لە هەموو فەلسەفەیەکی حوکمڕانی سەردەم. لەوەش خراپتر ئەوەیە، کە کۆمپانیاکەیان نەک تەنیا توانای پێدانی مووچە و موستەمافاتی کارمەندەکانی خۆیشی نەماوە، بەڵکوو هىچ بەرهەمێکیشی خزمەتگوزاری بۆ کڕیارەکانی نەماوە، کە وڵاتییانی هەرێمی کوردستانن.
بێگومان حکومەتی ئێراقیش ئەمە دەزانێت و لە ئێستادا دەیەوێت کەڵک لە پێگەی لاوازی هەرێم وەربگرێت و کلکایەتیی هەرێم بۆ تورکیا لەژێر سەرکردایەتی بارزانی بەتەواوی ببرێت و پرسە سیاسی و ئابوورییەکان، کە ڕەهەندی سیادییان هەیە، بخاتەوە ژێر چاودێری و دەستەڵاتی بەغدا، کە گرنگترینیان پرسی سیاسەتی نەوت و خاڵە سنوورییەکانە. بۆ ئەمەش بەغدا پێناچێت بە تەنیا بێت، جگە لەلایەنی ناوخۆیی هەرێم، ئێران و ئەمریکاش بە شێوەیەک لە شێوەکان پشتیووانی بەغدان بەرانبەر هەرێم، چونکە ناچیتە عەقڵی هىچ کەسێک بەغدا چیتر بەوە ڕازی بێت هەرێمی کوردستان بە سوودوەرگرتن لە دەستوور و یاسای ئێراقی، خزمەتی بەرژەوندیی دەوڵەتانی دراوسێ، بە تایبەتی دەوڵەتی تورکیا بکات، کە جگە لە کێشەی مەزهەبی لەگەڵ بەشە زۆرەکەی وڵاتییانی ئێراق، چەندان پرسی چارەسەرنەکراوی لەگەڵ بەغدا هەیە، وەکوو کێشەکانی ئاو، پێشێلکردنی سنوورەکان و داڵدەدانی گرووپ و کەسایەتییە ڕاکردووەکانی عەرەبی سونی هتد. لەسەر ئاستی ناوخۆیی هەرێمیش، بەرهەم سالح و بەشێکی یەکێتی و ئەندامانی تری کوردی ناسراو بە گرووپی 15 لە پەڕڵەمانی ئێراق پشتیووانی بەغدان بەرانبەر بە دەستەڵاتی حکومەتی هەرێم بە ڕێبەرایەتیی پارتیی دیموکراتیی. خاڵی هاوبەشی لایەنە کوردییەکان لە قاڵبدانی هەژمون و شکاندنی هەیبەتی دەستەڵاتی بنەماڵەکانە لە پڕۆسەی سیاسیی هەرێم و ئێراق، هەروەها پاراستنی پێگەی ئێستا و دووبارە هەڵبژاردنەوەیانە، چ وەکوو سەرۆک کۆمار، چ وەکوو ئەندام پەڕڵەمانی ئێراق. لەسەر ئاستی ناوچەییش ئێران دەیەوێت هەژمونی تورکیا لە ئێراق لاواز بکات، وەک چۆن ئەمریکاش دەیەوێت پێگەی ڕووسیا لە ڕێگەی لەقاڵبدانی ڕۆزنەفت لە هاوکێشەی نەوتی ئێراق بێهێز بکات.
لەبەرانبەردا پارتی سەرکردایەتی بەرەی بنەماڵە دەستەڵاتدارەکانی هەرێم دەکات بەرانبەر بەغدا، چونکە لە ناوخۆی هەرێم زۆربەی سەرکردە کاریگەرەکانی گۆڕەپانی سیاسی هاوبەرژەوەندین لەگەڵ پارتی و نایانەوێت پارتی مەلەفی نەوت ڕادەستی بەغدا بکاتەوە. بنەماڵە دەستڕۆیشتوەکان وەکوو کورەکانی تالەبانی و کۆسرەت ڕەسوڵ و نەوشێروان مستەفا، هەرەوەها چەند ئەندامێکی تری کۆنی مەکتەب سیاسی یەکێتی و پارتی و بەرپرسی تری حزبەکانی تری خاوەن کاریگەریی لەسەر پڕۆسەی سیاسیی هەرێم، سێکتەرەکانی ئابووری و بازرگانییان لەنێوان خۆیان دابەشکردووە. لە ئێستادا کاربەدەستە باڵاکانی ناو پارتی، یەکێتی، گۆڕان و بەشێکی حزبەکانی تریش سەرەرای ترسی بەشێکیان لە لەدەستچونی پشکەکانیان لە بازرگانیی نەوت، بەشەکەی تریان ترسی ئەوەیان هەیە کە ئەوانەی ئێستا بە بازرگانیی نەوت و بردنی داهاتی خاڵە سنوورییەکان خەریکن، ئەگەر هاتو ئەم سەرچاوەیانەیان لە دەست دەربچێت، ناچار دەبن دووبارە دەست ببەنەوە بۆ بازرگانییەکانی تری وەکوو جگەرە، داوودەرمان و زەوی و خانوبەرەو نەخۆشخانە و ئۆتۆمۆبیل و چیمەنتۆ، و هتد، کە ئێستا لەژێر دەستی بەرپرسە پلە دوەکانی ئەم حزبانە دایە. بۆیە ئێستا بێدەنگییان لە پرسی نەوت هەڵبژاردوە و لە ڕێگەی کاراکتەرەکانی خۆیان لە ناو حکومەت و پەڕڵەمان وەکوو جێگری سەرۆکی حکومەت و سەرۆکی پەڕڵەمان و چەند ئەندام پەڕڵەمانێک و میدیاکارێک خەریکی پینەوپەڕۆکردنی دۆخەکەن و کار بۆ بەلاڕێدابردنی سەرنج لەسەر ڕەگی سەرەکیی کێشەکان دەکەن.
حکومەتی هەرێم تا ئێستا بە سیاسەتێکی دوفاقییانە ئەم هاوکێشەیان ڕاگرتبو، بەوەی پێیەکیان لە بەغدا بێت و پێیەکیان لە ئەنقەرە. بوونی قوباد تالەبانی لە بەغدا و مغازەلەی مەسرور بۆ تورکیا دەچێتە ئەم چوارچێوەیە، بەڵام بار و گوزەرانی خەڵک تا دێت خراپتر دەبێت، دەنگی نارەزایەتییەکان تا دێت بلندتر دەبێت و کردەی خەڵکی ناڕازی تا دێت توندوتیژتر و فراوانتر دەبێت. ئەمەش پانتایی مناوەرە و کات کوشتن بۆ پارتی و هاوپەیمانەکانی تا دێت، بەرتەسکتر دەکاتەوە.
پارتی و هاوپەیمانەکانی لە هەرێم لەوە تێگەیشتون کە بەردەوامییدان بەم دۆخە یاریکردنێکی ترسناکە بە چارەنووسی خۆیان و بەرژەوەندی دورمەودایان لە کۆی پڕۆسەی سیاسی هەرێم و ئێراق، بەڵام بژاردەکانیشیان لەنێوان خراپ و خراپترە. بەرەی بەرانبەر پارتی و هاوبەرژەوندییەکانی، هیچیان لە هەرێم نییە، تا لەدەستی بدەن، یان گەر هەشیان بێت، ئامادەن بیکەنە قوربانی و بەخشیشی داروخانی تەواوەتی سیستەمی پارتی و هاوپەیمانەکانی. بۆیە لەلایەک لە ڕێگەی بەغداەوە فشارەکان لەسەر پارتی و هاوپەیمانەکانی زیاتر دەکەن، لەلایەکی تریش وڵاتییانی هەرێم لە دژی دەستەڵاتی پارتی و یەکێتی زیاتر هاندەدەن.
لە ئێستادا ملدانی پارتی و بنەماڵە هاوبەرژەوندییەکان بۆ مەرجە سەختەکانی بەغدا ئاسان نییە و نرخەکەی زۆرە و پێناچێت بتوانن بچێتە ژێر باری، چونکە جگە لە تۆراندنی تورکیا و ڕووسیا، ئەگەری هەڵوەشانەوەی هاوپەیمانییەکانی ئێستا و ڕو وەرگێڕانی هاوپەیمانە ناوخۆیییەکانی پارتی بەرەو بەغدا زۆرتر دەکات و پارتی لە گۆڕەپانەکە تەنیاتر دەکات. دورکەوتنەوەی زیاتر لە بەغدا و ڕوکردنە ئەنقەرەش بژاردەیەکی تری پارتی و هاوبەرژەوەندییەکانییەتی، بەڵام نرخەکەی زۆر زیاترە، چونکە جگە لە شەڕفرۆشتن بە پەکەکە و بەردەوامبوون و زیادبوونی گەمارۆی ئابووری و سیاسی و یاسایی بەغداشی بەدواوەیە، دۆخی هەرێمیش بەتەواوی دەخاتە بەردەم حوکمی پۆلیسی و ترس و دڵەراوکێ، کە ئەمەش دژی سیاسەتی ئەمریکایە لە ئێراق، وەکوو لە تویتەکەی مایک پۆمپێیۆی وەزیری دەرەوەی ئەمریکا بەئاشکرا دەرکەوت.
لە ئێستادا پارتی و بنەماڵە هاوبەرژەوندییەکانی لە دۆخێکی هەتا بڵێی قوورس و ترسناکدان. پێدەچێت تاکە دەرەچەیان، تێکەڵکردنەوی کارتەکان بێت، لە ڕێگەی شەڕ فرۆشتن بە پەکەکە و بەردەوامیدان بەم دۆخەی ئێستا و سپاردنی ئەم قەیرانەش بە بە قەیرانێکی تر. ئەوەش بێئومێدی لای خەڵک زیاتر دەکات و ڕێگە بۆ تەقینەوەیەکی تری جەماوەریی خۆش دەکات، کە لە ئێستادا ئاسان نییە بتوانرێت پێشبینی بۆ ئاکامەکانی بکرێت. [1]