Bibliotek Bibliotek
Sök

Kurdipedia är de största källorna för kurdiska information!


Search Options





Avancerad sökning      Tangentbord


Sök
Avancerad sökning
Bibliotek
kurdiska namn
Händelseförlopp
Källor
Historia
Användarsamlingar
Aktiviteter
Sök Hjälp ?
Publikation
Video
Klassificeringar
Random objekt !
Skicka
Skicka artikel
Skicka bild
Survey
Din feedback
Kontakt
Vilken typ av information behöver vi !
Standarder
Användarvillkor
Produkt Kvalitet
Verktyg
Om
Kurdipedia Archivists
Artiklar om oss !
Lägg Kurdipedia till din webbplats
Lägg till / ta bort e-post
besöksstatistik
Föremål statistik
teckensnitt Converter
kalendrar Converter
Stavnings kontroll
språk och dialekter av sidorna
Tangentbord
Praktiska länkar
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Språk
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Mitt konto
Logga in
Medlemskap!
glömt ditt lösenord !
Sök Skicka Verktyg Språk Mitt konto
Avancerad sökning
Bibliotek
kurdiska namn
Händelseförlopp
Källor
Historia
Användarsamlingar
Aktiviteter
Sök Hjälp ?
Publikation
Video
Klassificeringar
Random objekt !
Skicka artikel
Skicka bild
Survey
Din feedback
Kontakt
Vilken typ av information behöver vi !
Standarder
Användarvillkor
Produkt Kvalitet
Om
Kurdipedia Archivists
Artiklar om oss !
Lägg Kurdipedia till din webbplats
Lägg till / ta bort e-post
besöksstatistik
Föremål statistik
teckensnitt Converter
kalendrar Converter
Stavnings kontroll
språk och dialekter av sidorna
Tangentbord
Praktiska länkar
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Logga in
Medlemskap!
glömt ditt lösenord !
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 Om
 Random objekt !
 Användarvillkor
 Kurdipedia Archivists
 Din feedback
 Användarsamlingar
 Händelseförlopp
 Aktiviteter - Kurdipedia
 Hjälp
Nytt objekt
Bibliotek
Öster om Eufrat: -i kurdernas land
25-05-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliotek
Kurdistan; ‏Rapport från SAC:s studieresa 1994
03-01-2022
ڕۆژگار کەرکووکی
Bibliotek
Den Kurdiska Fragen I Turkiet
23-06-2019
زریان سەرچناری
Biografi
Tara Twana
09-09-2018
هاوڕێ باخەوان
Bibliotek
Recueil de textes Kourmandji
24-10-2011
هاوڕێ باخەوان
Statistik
Artiklar 520,243
Bilder 105,264
Böcker 19,565
Relaterade filer 98,156
Video 1,414
Artiklar
En sorg att MP får bli till...
Bibliotek
Den sista flickan
Artiklar
Amineh Kakabaveh slår tillb...
Dokument
Tog ställning mot hedersvål...
Bibliotek
Öster om Eufrat: -i kurdern...
Pêşnîyar ji Kurdîyê Bedlîsî (Xelîl Xiyalî)
Grupp: Artiklar | Artiklarna språk: Kurmancî - Kurdîy Serû
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
Ranking objektet
Utmärkt
Mycket bra
Genomsnitt
Dåligt
Dålig
Lägg till i mina samlingar
Skriv din kommentar om den här artikeln !
objekt History
Metadata
RSS
Sök i Google efter bilder med anknytning till det valda objektet !
Sök i Google för valda objekt!
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

xelîl xeyalî

xelîl xeyalî
$Pêşnîyar ji Kurdîyê Bedlîsî (#Xelîl Xiyalî# )$
Siddik BOZARSLAN

Kurdîyê Bedlîsî, vê nivîsara xwe di 28ê adar a 1919an da nivîsîye û nûha di navberê da sedsal derbas bûye û îro jî jibo çareserkirina Zimanê Kurdî, li Bakurê Kurdistanê gengeşe tên kirin. Loma jibo girîngîya vî babetî ez dixwazim pêşnîyara vî gorbihiştê xoşevîst li jêr pêşkêş bikim. Digel wê ez dê pêşnîyara Seydayê M. Emîn Bozarslan jî pêşkêş bikim ku di Baxçê Ziman cildê ewil da hatîye nivîsîn. Wek xwendoxên hêja dizanin, Mamoste Bozarslan 57 sal e dinivîse û heta nuha bi 54 kitêban (ji 20 hezar rûpelî zêdetir) xizmeteka mezin ji Kitêbxaneya Kurdî ra kirîye û ev karî wî yê hêja didome. Bila xwendevanên hêja li min biborin jibo dirêjîya van du nivîsaran. Lê ji ber ku ev şola me kurdan e û şolekî gelek giring e; jibo pêşedemê em dikarin ji wan nivîsaran mefadar bibin. Pêşnîyara Kurdîyê Bedlîsî weha ye:
”Nuha êdî ez dikarim dîtinên xwe li ser çawayîya îstîfadekirina ji wan serçavîyên curecure raber bikim:
1.Pêwistî ji qomîteka daîmî ra heye ku li gora planeka kifşkirî, bi awayekî sereke li ser şola ziman bixebite. Divê ku ev qomîte bi awayekî tebîî, merkeza kargêrîya Komela Kurd jibo Belavkirina Zanînê û Weşanan (Kurd Tamim-i Maarif ve Neşriyat Cemiyeti) ji xwe ra bike xebatxane. Her weha, divê ku di lêgerîn û lêkolanên xwe da alîkarîyeka di dereca bilintirîn da ji komelê bibîne.
Ev qomîte dê bi navekî besît, wek navê ”Qomîta Ziman” (Dil Encumeni) bê naskirin; divê ku endamên wê, bi qasê ku îmkan hebe, ji kurdên xwenda yên wisa bên bijartin ku zarek, yan jî çend zar ji zarên kurdî yên cure-cure dizanin; her weha, divê ku çend kesên ku ji zimanên bîyanî haydar in jî, bi vê qomîtê ra hevkarî û hevalî bikin.
Divê ku qomîte awa û wextê xebata xwe bi xwe kifş bike; xasma ji ber ku endamên wê yên qedirbilind dê bilîyê karên xwe yên taybetî bin, yan jî bilîyê xwendina dersên xwe bin, divê ku xebata qomîtê di nava çenbereka taybetî da neyê sînorkirin; divê ku her endamek, bikare belge û ewraqên aîdê şaxa xebata xwe digel xwe bibe her cîyê ku dixwaze. Tenê dûwayîkên ku ji xebatê bên bi destxistin, divê ku di civînên giştî da bi dayîn-standina ramanan bên tespîtkirin û li ser wan biryar bê dayîn.
Divê ku wezîfa qomîtê ya pêşîn û giringtirîn, îbaretê ji berhevkirin û qeydkirina peyvikên ziman be:
A- Divê ku pirtûkeka ferhenga zimanek ji zimanan bingeh bê girtin û li gora wê, di beranberê her peyvikek da peyvikên ku di her zarekî Kurdî da hene, bên nivîsîn.
B- Di beranberê her peyvikek da çend peyvikên ku tên peydakirin, ji nava wan kîjan li gora lêkolanê li guh û bihîstinê xweş bê, divê ku ew wek peyvika Kurdî ya beranberê peyvika daxwazkirî bê qebûlkirin û di deftereka taybetî da bê qeydkirin. Paşê, peyvikên ku bi eynê maneyê tên, divê ku ew jî dîsa li gora xweşhatina wan a li guh û bihîstinê û li gora rêzeka kifşkirî, li pey peyvika pêşîn bên nivîsîn.
C- Ew peyvikên ku di zimanê Kurdî da hene, lê ferhenga ku me bingeh qebûl kirîye, di wê da beranberên wan tunin, divê ku ew jî di çarçova eynê mercan da û li gora rêza tîpên alfabê, di deftereka dî da bên qeydkirin.
D- Ferhenga ku me bingeh qebûl kirîye, peyvikên ku di wê da hene, lê beranberên wan di Kurdî da tunin, divê ku ew jî li gora rêza tîpên alfabê di deftereka sisîyan da bên qeydkirin; paşê, ew kok û serçavîyên ku em´ê di paragrafên hatî da îzah bikin, divê ku muraceetê wan bê kirin û bi wî awayî beranberên wan peyvikan bên kifşkirin û bên danîn.
Ew ferhenga ku li gora mercên raberkirî dê ji berhevkirina peyvikên ku di bîra endamên qomîtê yên qedirbilind da ne pêkbê, bi qasê ku mimkun be, dê peyvikên ku di hemî zarên Kurdî da hene di xwe da bigre; lê belê, ew herêmên ku ziman li wan tê peyivîn, tebîî ye ku di nava xelkê wan herêman da mirov rastê gelek peyvikan tê ku ew li derê meydana zanîna endamên qomîtê ne. Ji ber vê yekê, divê ku hin kes bên peydakirin ku karê wan, li herêmên cure-cure berhevkirina peyvikan be. Peydakirina kesên weha, yek ji karên giringtirîn e. Ji bil vîya, ev her sê maddên ha, di şola berhevkirina peyvikan da, bi alîyê hin serçavîyên mefadar û hêja ve îşaret dikin:
A- Berhevkirin û qeydkirina peyvên pêşîyan ên exlaqî û ne exlaqî.
B- Berhevkirina hemî çîrok û meselok û bawerîyên pûç ên exlaqî û ne exlaqî.
C- Beyt û helbestên Kurdî yên ku di nava kîtleyên nexwendî da li ser dev û zaran digerin, di heqê çi da dibin bila bibin, berhevkirina wan û lêkolana li ser wan.
Çi jibo berhevkirina van tiştan û çi jibo berhevkirina peyvikên ku di goşe û kuncan da mane, mirov dikare li ser havilna bifikire; tê aqilê mirov ku mirov vê wezîfê bide hin kesên rewşenbîr ên ji ziman haydar û wan bihinêre hêlên ku zarên cure-cure li wan tên peyivîn; lê belê ev, bi wesîteyên komelê yên îroyîn mimkun nayê dîtin. Ji ber vê yekê, jibo gîhana vê amancê mirov dikare xebateka weha sererast bike:
a-Ev ferhenga ku dê li gora mercên jorîn bê amadekirin, peyvikên ku tê da tunebin, lê di nava gel da bên bi karanîn, kesên ku wan peyvikan digel detayên manên wan û numûnên wan ên îzahkar bi qomîtê bidin zanîn, mirov serê peyvikê xelateka minasib bide wan.
b- Ew pirtûka peyvên pêşîyan a ku dê bê amadekirin û weşandin, peyvên pêşîyan ên ku di wê da cî negirin, kesên ku wan digel çîrokên bûyerên ku ew welidandine, bi qomîtê bidin zanîn, mirov xelateka diravî ya zêdetir bide wan.
c- Jibo çîrok û meselok û stranên gelî jî mirov bi awayê jorîn xebat bike; her weha, ew Kurdên ku li Stenbolê ne û jimara wan jî gelek pir e, divê ku mirov bi wan ra pêwendî dayne û mirov bi reqlamên daîmî ji xwendevanên dereke di vî babetî da alîkarî daxwaz bike.
6- Digel ku muraceetê van serçavîyan gişt bên kirin jî, dê kêmayîya gelek peyvik û terîmên ku jibo zimanekî zanyarî û teknîkî zarûrî ne, bi awayekî pêjnkirî bikeve ber çavan. Jibo temamkirina vê kêmayîyê çend havil hene ku mehzûrna jî didêrin.
Havila pêşîn ev e ku mirov muraceetê zimanê Farisî, yan jî zimanê erebî bike û îhtîyacê bi wan pêkbîne. Lê belê, ev havil dê ziman têxe binê fermanrewayîya zimanên cîran û di dûwayîyê da jî dê tiştekî ecêb ê wek ”zimanê rewşenbîran” û ”zimanê xelkê” biwelidîne. Ji ber vê yekê, ez heta axirê zeman li dijê bijartina vê hawilê me.
Havila diduyan jî ev e ku mirov hinek muraceetê zimanên wek Pehlewî, Zend û Farisîya berîn bike ku pêwendîya wan digel eslê zimanê me heye. Di vê havilê da bi qasê havila pêşîn mahzûr tune. Lê belê, ev zimanên ku bermayîya demên gelek kevn in, mirov gelek di şikê da ye ku dê besê îhtîyaca me bin. Digel vê şikê jî, divê ku mirov ji wan îstîfade bike.
Havila sisîyan û tebîîtirîn jî ev e ku, em jî wek Almanan, çend peyvikên ku pêwendîya wan a temam digel mana daxwazkirî heye, em wan bikin yek û ji wan peyvik û terîman saz bikin; yan jî edatên ku zerfan, deman, cî, lêker û wd. nîşan didin, ku di zimanê Kurdî da pir hene, em ji nava wan ên kêrhatî bibijêrin û bînin pêşîya peyvikan, yan jî paşîya peyvikan û bi wî awayî peyvik û terîman saz bikin.
Bi dîtina min eva wa hêgin e ku ziman li gora daxwaza me dewlemend bike. Ji bil vê yekê, peyvikên ku bi hevbendîyê tên sazkirin û peyvikên ku bi sifetan tên sazkirin, ku ev di zimanê me da hene, eger her yek ji wan navek bê qebûlkirin, ew jî dibin serçavîyeka gelek dewlemend.
7- Divê ku qomîte, peyvikên ku nû rastê wan tê, yan jî bi xwe çêdike û saz dike, di dûwayîya her salek da çap bike û biweşîne; bi kêmayî ji pênc salan carek jî ferhenga xwe ji nû ve çap bike. Her weha, divê ku bi awayê guhartî û rastkirî biweşîne.
8- Divê ku hatina qomîtê ya safî, ji endaman ra dîyarî bê kirin.
9- Di amadekirin û sererastkirina rêzimana ziman da, rîya kurtirîn û normaltirîn ew e ku malbata ziman a mezintirîn bingeh bê qebûlkirin. Di dema me da ev heq, heqê Kurdîya Jorîn e. Ji ber vê yekê ez dikarim tewsîye bikim ku, bi vê mexsedê devokê Hekarîyê û Botan bê tercîhkirin.
Di vê yekê da nîşandana xwexwazîyên ne pêwist, dibe cînayeteka di dereca sûîqesta li dijê heqê jîyana netewe. Ji ber vê yekê, her Kurdekî ku pêşketina neteweyî dixwaze, divê ku xwe, ji xwexwazîyên weha yên ku li pêşberê gewretîya îdeala wî pir biçûk dimînin, biparêze. Gerçî nabe, lê em ferz bikin ku hin muxalefet peyda bibin jî, divê ku ew kesên teşebuskar, ji pêşveçûna ber bi amanca xwe ya kifşkirî venekişin û bê dudilî pêşve biçin. Tenê sebat û înat û bê dudilî ajotina ramanê ye ku, di karên weha gewre da serketinê garantî dikin.
Madda giringtirîn a mayî ev e ku, ew dûwayîkên ku bi ew qas fîdakarî dê bi dest kevin, em wan bikin malê giştî. Wasîta ku ez jibo belavkirinê difikirim pir sade ye. Ew sererastkirina ku ez navê wê ”awayê weşanan” datînim, aha ev e. Weha:
Divê ku komele, ew rojnamên ku dê saz bike, di wan hemîyan da, zimanê ku qomîtê bijartîye, tenê wî zimanî bi kar bîne. Divê ku komele di vê yekê da bi înateka rastîn sebat bike û bi çi dibe mal bila bibe, ji bingehê kifşkirî bi qasê zerreyek jî avarê nebe; hela ew unsurên ku îtîrazên wan ne hêjayê guhdarîkirinê ne, qet li tewrê wan jî nenêre. Divê ku komele, ji alîyek ve pirtûkên biçûk ên li ser zanînên pêşîn bide nivîsîn û li her derê mift belav bike; ji alîyek ve jî, di tengeka bilintir da pirtûkên zanyarî û teknikî bide çapkirin û bi vî awayî, jibo berhevkirina tebeqa rewşenbîr a netewe li dora vê amancê hîmmet bike…” (Jîn, Cild III, jimare 15, r. 693-700, Wergêra wê, M. E. Bozarslan)
[1]
Denna post har skrivits in (Kurmancî - Kurdîy Serû) språk, klicka på ikonen för att öppna objektet på originalspråket!
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
Denna post har tittat 679 gånger
HashTag
Källor
[1] | Kurmancî - Kurdîy Serû | https://portal.netewe.com/ - 21-05-2023
Länkade objekt: 5
Grupp: Artiklar
Artiklarna språk: Kurmancî - Kurdîy Serû
Publication date: 17-10-2021 (3 År)
Bok: Poesi
Dokumenttyp: Språk
Provins: Kurdistan
Publication Type: Born-digital
Technical Metadata
Produkt Kvalitet: 99%
99%
Tillagt av ( ئاراس حسۆ ) på 21-05-2023
Den här artikeln har granskats och släppts av ( سارا ک ) på 23-05-2023
Denna post nyligen uppdaterats med ( سارا ک ) om : 23-05-2023
URL
Denna post enligt Kurdipedia s Standarder inte slutförts ännu !
Denna post har tittat 679 gånger
Kurdipedia är de största källorna för kurdiska information!
Bibliotek
Den Kurdiska Fragen I Turkiet
Bibliotek
Kurdistan; ‏Rapport från SAC:s studieresa 1994
Artiklar
En sorg att MP får bli tillhåll för islamister
Artiklar
Agera innan fler barn dör av äktenskap
Artiklar
Ni får en feministisk peshmerga i riksdagen
Artiklar
​SANNING! NÄR JAG FÅR HÖRA DET SÅ
Biografi
Tara Twana
Bibliotek
Öster om Eufrat: -i kurdernas land
Bibliotek
Svensk - Kurdisk ordlista
Artiklar
Amineh Kakabaveh slår tillbaka mot Vänsterpartiets ledning efter uteslutningen: ”Ljuger”
Bibliotek
Kurdfrågan En bakgrund

Actual
Artiklar
En sorg att MP får bli tillhåll för islamister
19-05-2018
هاوڕێ باخەوان
En sorg att MP får bli tillhåll för islamister
Bibliotek
Den sista flickan
07-10-2018
زریان سەرچناری
Den sista flickan
Artiklar
Amineh Kakabaveh slår tillbaka mot Vänsterpartiets ledning efter uteslutningen: ”Ljuger”
22-09-2019
نالیا ئیبراهیم
Amineh Kakabaveh slår tillbaka mot Vänsterpartiets ledning efter uteslutningen: ”Ljuger”
Dokument
Tog ställning mot hedersvåld i förorten – nu utesluts Amineh Kakabaveh ur Vänsterpartiet
22-09-2019
نالیا ئیبراهیم
Tog ställning mot hedersvåld i förorten – nu utesluts Amineh Kakabaveh ur Vänsterpartiet
Bibliotek
Öster om Eufrat: -i kurdernas land
25-05-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Öster om Eufrat: -i kurdernas land
Nytt objekt
Bibliotek
Öster om Eufrat: -i kurdernas land
25-05-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
Bibliotek
Kurdistan; ‏Rapport från SAC:s studieresa 1994
03-01-2022
ڕۆژگار کەرکووکی
Bibliotek
Den Kurdiska Fragen I Turkiet
23-06-2019
زریان سەرچناری
Biografi
Tara Twana
09-09-2018
هاوڕێ باخەوان
Bibliotek
Recueil de textes Kourmandji
24-10-2011
هاوڕێ باخەوان
Statistik
Artiklar 520,243
Bilder 105,264
Böcker 19,565
Relaterade filer 98,156
Video 1,414
Kurdipedia är de största källorna för kurdiska information!
Bibliotek
Den Kurdiska Fragen I Turkiet
Bibliotek
Kurdistan; ‏Rapport från SAC:s studieresa 1994
Artiklar
En sorg att MP får bli tillhåll för islamister
Artiklar
Agera innan fler barn dör av äktenskap
Artiklar
Ni får en feministisk peshmerga i riksdagen
Artiklar
​SANNING! NÄR JAG FÅR HÖRA DET SÅ
Biografi
Tara Twana
Bibliotek
Öster om Eufrat: -i kurdernas land
Bibliotek
Svensk - Kurdisk ordlista
Artiklar
Amineh Kakabaveh slår tillbaka mot Vänsterpartiets ledning efter uteslutningen: ”Ljuger”
Bibliotek
Kurdfrågan En bakgrund
Folders
Bibliotek - Bok - Poesi Bibliotek - Dialekt - Svenska Bibliotek - Provins - Utanför Bibliotek - PDF - Nej Artiklar - Dialekt - Svenska Artiklar - Provins - Utanför Artiklar - Dokumenttyp - Språk Artiklar - Bok - Religion och ateism Bibliotek - Bok - Kurdfrågan Bibliotek - PDF - Ja

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| Kontakt | CSS3 | HTML5

| Sida generation tid : 0.313 sekund(er)!