لە سەرەتای مانگی ڕەزبەری سالی 1933 دا لە شاری #هەولێر# لەدایک بووەوچاوی بە دیمەنی قەڵاو منارەو سەیرانگاکانی ئەو شارە مێژووییە ودێرینە کراونەتەوەو گوێچکەی بەئاوازی مقام و قۆریات و گۆرانی ڕەسەنی کوردی گۆش کراوە، هەرلەوشارە دێرینەشدا لەبنەماڵەیەکی تێکۆشەر و ئاینپەروەرو زانستی مەلای هەولێر (مەلا محەمەد مەلامستەفا)گەورەبووە، دایکی ناوی(مەڕال حاجی داود) ی دەباغچیە و لەبنەمالەیەکی کۆنی ناسراوی قەڵاتی شاری هەولێرن، (حاجی سەلیم مەلا مستەفا شێخ زادەمەلاحەسەن) ی مامی یەکێک بووە لە بازرگانە دیارەکانی شاری هەولێرو، مرۆڤێکی ئاینپەروەری ناسراوی ئازاو زیرەکی شاری هەولێر بوو، بەکەسایەتییەکی لێهاتووا و بوێر و قسەلەرووبوو، لەمنالیەوە لەگەڵ مەلامستەفای باوکی لەنێو هەولێرو ناوچەی خۆشناوەتی و دێهاتەناوچەشاخاویەکانی باشووری کوردستان خەریکی بازرگانی توتن وکوتاڵ بوون، جالەبەر ئەوەی لەمناڵیەوە کاری بازرگانی توتنی بەدەستەوە گرتبوو، شارەزاییەکی تەواوی لەپەروەردەو جۆرەکانی توتن پەیدا کردبوو، هەربۆیە نازناوی توتنچی پێوە لکابوو و بەپسپۆرێکی کارامە ناوی دەرکردبوو، حاجی سە لیم توتنچی لە ساڵی 1956 کۆچی دوایی دەکات، لەگۆڕستانی شێخەڵلا لەناوجەرگەی شاری هەولێر دەنێژرێت.
فەتحیە مەلا محەمەد مەلامستەفا خوێندنی سەرەتایی و ناوەندی و دواناوەندی لە هەولێر تەواوکردوەو دواتر لە یەکێک لە قوتابخانەکانی شاری هەولێر بە لێپرسراوی بەشی(خۆراک و تەندروستی) دامەزراوە، هەرلەسەرەتای پەنجاکاندا، لە کۆڕی خەبات و تێکۆشاندا بەگشتی وخەباتی بزووتنەوەی ئافرەتان بەتایبەتی هەمیشە ڕۆڵێکی گەڵێ دیار و مەزنی هەبووە، و لەم ڕووەوەش بە دەیان جار دووچاری ئازارو ئەشکەنجەو ڕاونان و برسیەتی بووە، هەمیشەش بێگوێدانە هیچ ترس و لەرزو هەڕەشەیەکی دوژمنانی، لەسەخترین ڕۆژگاردا، پەرەی بەخەبات و نەسرەوتن و تێکۆشانی خۆیداوە و بۆ ساتێکیش مانای ساردبوونەوە وبێزاری نەزانیوە، ئەم تێکۆشەرە یەکێک بووە لە دامەزرێنەرانی (کۆمەڵەی بەرگری لە مافی ئافرەتان - لقی هەولێر) لەتەک ئافرەتە تێکۆشەرەکانی ئەوسەردەمە، لەوکاتەی کە هەولێر ئەوڕۆشی لە گەڵدابێ بە ژیانێکی کۆمەڵایەتی سنووردار و پارێزراو ناسراووە، بەتایبەتی سەبارەت بە ژیانی کۆمەڵایەتی ئافرەتاندا، بەڵێ سەرەڕای ئەو دەستوورو نەریتە کۆمەڵایەتییە سەختە، دیارە دایک و خوشکانمان لەم ڕووەو هەنگاوی خۆیان هەرناوەو بە پێی توانا جێگای شایستەی خۆیانیان لەڕێزی تێکۆشاندا کردۆتەوە کەلێرەدا بەپێویستی دەزانم ناوی هەندێ لەو ئافرەتە دلسۆزانە بێنم، لەوانە :-(ساکینە سلێمان، سامیە شاکر چاوشلی، فەریدە و نەجیبە یونس خوشکی شەهیدی پارێزەر نافع یونس وخوشکانی شەهیدی سەرکردە جەمال حەیدەری) و چەندانی تر.
ئەوەی شایانی باسە هەرلەهەمان ساڵدا ئەم شێرەژنە چۆتەریزی حزبی شیوعی عیراق لەتەک عادل سەلیمی ئامۆزای درێژەی بە خەبات داوە، لەساڵی 1959 بەشداری لەیەکەمین کۆنگرەی ئافرەتانی عیراق کردوەو کەلە بەغدای پایتەخت بەستراو بەئامادەبوونی خوالێ خۆشبوو پێشەوا(عەبدولکەریم قاسم) ی سەرۆک کۆماری ئەوسای عیراق، لە هەرهەمان ساڵ ڕێک لە 6 \ 9 \ 1959 ژیانی هاوسەری لەگەڵ هاوڕێی خەباتی عادل حاجی سە لیم پێک دێنێ دەبێتە هاوبەشی ژیانی و پێکەوە وبەدڵسۆزییەوە لەماڵە حزبیەکاندا و لەگەڵ هاوڕێیانی دیکەدا دەژین ولەهەڵو مەرجی زۆردژوارو سەخت و نەبوونیدادرێژە بەخەبات سیاسی دەدەن بەهۆی ئەرکە حزبییەکانەوە ماوەیەک لە #کەرکووک# و #سلێمانی# موسڵ ژیان دەبەنە سەر. لەسەرەتای ژیانی هاوسەریاندا، فەتحیەی شێرەژن وەک پەیامبەری نێوان شارەکان و ڕێکخراوی لقی حزب لە هەرێمی کوردستان کاردەکات، هەروەها یەکێک بووە لەو ئافرەتانەی بوێرانە چەک و پێداویستییەکانی تری گەیاندۆتە هاوڕێیانی، بەتایبەتی لەنێوان شاری موسڵ و کەرکووک هەولێر و، بەردەوام ئەم کارەو چەندین کاری حزبی تری ئەنجام داوە، فەتحیەی تێکۆشەر لەچەندان چاڵاکی هەمەجۆر بۆ پشتیوانی شۆرشی 14 تەمموز بەرێکخستنی خۆپیشاندان و مانگرتن بەشداری بەرچاوی کردووەو ئەندامێکی چالاک و دیاری بەرگری میللی بووە، هەروەک لەسەرەوە ئاماژەمان بۆ کرد کە ئەم ئافرەتە لەرۆژانی ڕەش و مەینەتی و ڕاوەڕاو و بەیەک نەفەس لەسەر کاری حزبی و ڕێکخراوەی کاری کردوەو و تۆسقاڵێک ساردنەبۆتوە.
لە ڕاستەوە دانیشتوی یەکەم، فەتحیە مەلا محەمەد -یەکەمین کۆنگرەی ئافرتانی عێراق - بەغدا، 1959
کاتێک کەحکوومەتی عەبدولکەریم قاسم لە ڕێبازە دیموکراتییەکەی شۆرشی 14 تەمموز لا دەدات و دەست بە گرتن و لێدان و ڕاوەدوونانی ئەندامانی حزبی شیوعی دەکات، لەسەرەتای ساڵی 1963 دا هاوڕێ عادل سلیم لە یەکێک لە شەقامەکانی شاری کەرکووک لە لایەن دەورییەکی ئاسایشی عێراقی دەگیری تاکو ساڵی 1965 لە بەندیخانەکانی کەرکووک و حیللە و بەغدا دەمێنێتەوە، لەساڵی 1965 لە بەندیخانە ڕزگاری دەبێت و لەگەل هاوسەرو مناڵە وردیلەکانی خۆیان دەگەیننە پێشمەرگەکانی حزبەکەیان لە چیاکانی کوردستان و، ناوچەرزگارکراوەکانی داو، هەردەمە کاروباری حزبیان لە ناوچەیەک پێ دەسپێردرا، جێگای ئاماژە پێ دانە کە ئەم شێرە ژنە یەکێک بوو لەو ئافرەتە شیوعیانەی کە لەگەڵ مناڵ و هاوسەرەکەی چوونە پاڵ شۆڕشی ئەیلولی کوردستان و، وەک خێزانێکی تێکۆشەر درێژەیان بەخەبات داو لەژیانی سەختی پێشمەرگایەتی دا کۆلیان نەداو و لەئاستی بەرگەگرتنی ئەوهەموو نەهامەتیەو چەرمەسەریەدابوون.
دوای ڕێکەوتننامەی 11 ی ئاداری 1970، چاڵاکی یەکانی حزبی شیوعی لەکوردستاندا بەئاشکرا جێ بەجێ دەکران، هاوڕێ عادل سەلیم کرا بە نوێنەری حزب لەلێژنەی پەیوەندییە نیشتمانییەکان لەگەڵ هێزە نیشتمانییەکانی کوردستان و کاربەدەستانی حکوومەت و فەتحیەی هاوسەریشی ئەرکی لەماڵە حزبییە نهێنییەکان کۆتایی هات و بەشێوەیەکی ئاشکرا کەوتە بواری تێکۆشان شان بەشانی هاوڕێیانی، هاوڕێ فەتحیە نموونەی کادیرێکی بە جەرگی حزبی شیوعی و ڕوناکبیرێکی تێگەیشتوو بوو، لەڕەخنەگرتن دا قسە لەڕوو بووو، شێرەژنێکی ڕاستەقینەی تێکۆشەر بوو، ئازایەتی و پاڵەوانێتی ئەم شێرەژنە داستانێکی سەیرە، لێرەدا ڕووداوێکی کاتی ڕۆژەڕەشەکان باس دەکەین، ئەوکاتەی کە ئەم شێرەژنە لە ناوەڕاستی حەفتاکانی سەدەی ڕابردوودا ماڵی بوە بارەگای حزب و لەبارودۆخێکی زۆر نالەبارو ئاڵۆزدا لەگەڵ مندالەوردیلەکانی لەتەک کۆمەڵێک پێشمەرگە لەئازاترین کوڕانی دەشتی هەولێر لەگەڕەکی شۆرش ژیانیان دەگوزەراند و، خۆیشی چێشتی بۆ لێ دەنان خزمەتیانی دەکرد و زۆران کاری تری پێ سپێردرابوو کە بەئەو نەبوایە بە کەسی تر ئەنجام نەدەدرا، لێرەداجێگەی خۆیەتی ئاماژە بە خۆڕاگری و ماندوونەناسی ئەم شێرەژنە بکەین و بلێین کە بەهەقیقەت(دایکی شوان) پێشمەرگەێکی ڕاستەقینەی تێکۆشەر و قارەمان بوو، جانفیدای حزب و گەلەکەی بوو، ئەم شێرەژنە نەک تەنها قارەمانی ڕۆژانی سەخت و لێ قەومان بوو، بەلکو دایکێکی میهرەبان و دڵسۆزیش بوو، بەتایبەت لەدوای شەهیدکردنی عادل سەلیمی هاوسەری کەئەرکی بەخێوکردنی مناڵەکانی کەوتەئەستۆ و خۆشەویستی حزب و گەلی لەدلدا چاندن و هەردەم ڕێنیشاندەرو مامۆستا و هاوڕێیان بوو ه.
دەبێت لێرەوە وەکو وەفاو ئەرکی سەرشانم، باسی ئەم ئافرەتە مەزنە بکەم، بەتایبەتیش دوای شەهیدکردنی هاوسەرەکەی، کە لەساڵی 1978 بەدەستی فاشیستەکانی بەعس شەهیدکرا، فەتحیە مەزن لەهەولێر ژیا لەگەڵ مناڵەکانی و وەکو پێشمەرگەێکی بەجەرگیش هەمیشە دەرگای ماڵی بۆ هاوڕێیان و خانەوادەکانیان و هەتا پێشمەرگەکانی حزب لەسەر گازەرەی پشت بوو، لەهەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا چەندین پێشمەرگەی لەمالی خۆی حەواندبوەوەو ئەرکی گرنگ و گەورەی بۆ هاوڕێیان و ڕێکخراوە حزبییەکانی موسڵ و بەغداو سەرجەمی عیراق ڕادەپەڕاند.
لە(26-07-1985) فەتحیەی تێکۆشەروهەردوو جگەرگۆشەی (شەماڵ و هەڤاڵ) کەوتنە بەر شاڵاو و هێرشی فاشیستە بەعسیەکان و بەبڕیاری لێژنەی ئاسایشی شاری هەولێر شەماڵی کوری دەگرن و مالەکەشیان (حجز) دەکەن و لەسەر دارو دیوارو دەرگای مالەکەشیان دەنووسن ماڵی (تاوانباران و تێکدەران)، دوای دووساڵ لە گرتن وئازارو ئەشکەنجە و نەهامەتی، بەبێ دادگایی کردن و، بەبڕیاری ئاسایش بەعسیەکان شەماڵ عادل سەلیم ئازاد دەکەن و، بەڵام خانوەکەیان هەر حجز و، کەلوپەلەکانی ناومالیشیان هەر هەمووی تاڵان دەکرێت.
لە کۆتایی سالی (1987) فەتحیەی پێشمەرگەی دێرین جارێکی تر ڕێگای شاخ و پێشمەرگایەتی دەگرێتە بەر و پەیوەندی بە لقی کۆییەی حزبی شیوعی عێراق دەکات و لەناوچەی(کرۆژ و دواتر سماقولی) لەگەڵ هەردوو کوڕەکەی دەبێتە پێشمەرگەو شان بەشانی هاوڕێیانی بۆ نیشتمانێکی ئازادو گەلێکی بەختیار خەبات دەکات و هاوکاری جدی لەهەموو ڕوویەکەوە پێشکەش بە حزب دەکرد.
لەساڵی 1988 دا لەگەرمەی مەرگەساتی ژەهرباران و (الانفال (دا، فەتحیەی شێرەژن وەک هەزاران پێشمەرگەی تری وڵاتە سوتێنراوەکەی دووچاری ڕاوەدوونان دەبێتەوە و بەهەزار دەردەسەری شەونخونی دەگاتە سەر سنوور و لەوێش ژایانێکی کۆڵەمەرگی بەسەردەبات و دواتریش بەبریاری حزب ڕەوانەی هەندەران دەکرێت، لەساڵی 1992 دەگاتە وڵاتی سوێدو بۆیەکەم جار لە دوای چل و چار ساڵ لەژیانی ناسەقامگیری و کاری ژێرزەمینی و ڕاکە ڕاک و چاودێری پۆلیس ئەوماڵ و ئەوماڵی نهێنی وژیانی سەختی پێشمەرگایەتی کۆتایی پێ دێت.
\ 9 \ 1994 کرا بە نوێنەری کۆمەڵەی ئافرەتانی کوردستان- عێراق لە وڵاتی سوید و تادوا ڕۆژی ژیانی لەکاری حزبی و چالاکیەکانی کۆمەڵەی ئافرەتان دەورێکی دیاریبووە.
بەم جۆرە فەتحیەی شێرەژن بەدڵسۆزی دەوری خۆی لەسەر شانۆی ژیان و لەنێو بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی نیشتمانی و لەبزووتنەوەی ئافرەتان بینی و بەپەرێز پاکی ڕۆژی 08-05-2009 ماڵئاوایی لێ کردین بەرەو دنیای نەمری کەوتەڕێ.

تێبینی: ئەم بابەتە پێویستی بە بژارکردن هەیە!