دیدار، نیوار محەمەدسەلیم:
دەولەت دومان، بەرپرسا ناڤەندا خانکێ یا ئێکەتیا ئافرەتێن کوردستانێ، د دیدارەکێ دا بۆ ڕۆژناما ئەڤرۆ بەحس ل ڕەوشا ژنا ئێزدی دکەت و ئه و گۆڕانکاریێن ژ لایێ گوهۆڕینێن جڤاکی دا ب سەر دا هاتینە و ل هەمان دەم ژی بەحس ل وان ئالوزیان دکەت یێن دکەڤنە د ڕێیا وێ دا و ڕێژا ئازادی و شیانێن کارکرنێ یێن ل دەف ژنا ئێزدی و ددەتە دیارکرن کو پتریا ئه و ئاریشێن بۆ وان دچن ئەون یێن ژ لایێ هەڤژینان ڤە و ئاریشێن کچان هەکە هەبن ژی ناگەهنە وان، “د مال دا دهێنە چارەکرن”.
ئەڤرۆ: گرنگترین ئه و ئاریشێن بۆ هەوە دهێن چنە؟
دەولەت دەرمان: هەموو ئه و ئاریشێن بۆ مە دهێن ژ لایێ هەڤژینان ڤەنە، ئاریشێن کچان هەکە هەبن ژی ناگەهنە مە.
ئاریشێن ژنان زێدەتر ئاریشێن ئابووری نە، ژن داخوازا تشتێ زێدەتر ژ هەڤژینێن خوە دکەن وەکو چاڤلێکرن ل گەل دەوروبەرێن خوە و ئەڤێ چەندێ ژی هەتا ڕادەکی کارتێکرنێن ل سەر خێزانێ کریە و دبیت ئەڤ ئاریشە نە ب تنێ یا جڤاکێ ئێزدی بیت، بەلێ ل گەلەک جڤاکێن دژی ب هەمان ڕەنگە.
جاران ژی حالەتێن نەبوونا باوەریێ د ناڤبەرا هەڤژینان دا هەنە، بەلێ ب ڕەنگەکێ بەری ئاریشە مەزن بیت دهێتە چارەکرن. هەکە ڕێژا بەردانێ د ماوێ سالەکێ بەرچاڤ کەین دبیت نەبنە سێ حالەت.
ئەڤرۆ: ڕەوشا ژنا ئێزدی ژ لایێ جڤاکی ڤە یا چاوایە؟
دەولەت دومان: ب ڕەنگەکێ گەلەک باش ڕەوشا ژنێ یا بەر ب پێش ڤە چوویی و د ڤێ پێشڤەچوونێ دایک و بابان ڕۆلەکێ مەزن یێ هەیی. هەر ژ یانا ڕێکخستنا ناڤ مالێ و قوتابخانە و جڤاکی و هەر ژی هەتا ژیانا هەڤژینیێ. کارتێکرنا گرێیێن جڤاکی ل سەر ژنێ ب ڕەنگەکێ گەلەک باش بەر ب کێمبوونێ ڤە چووینە، ب تنێ هندەک ڕێکارێن گرێدایی ئاینی نەبن کو د ناڤ جڤاکا ئێزدی دا بوویە نەریت.
ئەڤرۆ: پترترین ئه و ڕێگریێن د کەڤنە بەر سینگێ ژنێ د ناڤ جڤاکی دا؟
دەولەت دەرمان: گۆتنێن ناڤا جڤاکی چو ژ چاڤ پێنەرابوون یان ژی هەر ئەگەرەکێ دی بیت، گەلەک جاران بوویە ئەگەرێ وێ چەندێ کو کچ یان ژن خوە ژ کارەکی ڤەکێشیت یان ژی هەر ژ دەستپێکێ بەر ب وی کاری ڤە نەچیت. زێدەتر کچ ب خوە ژ ڤی بابەتەکی هەتا ڕادەکی نەیا ئارامە چونکو دبیت ئەڤە د ناڤ جڤاکی ئێزدی دا ببیتە ئەگەرەکێ ڕێگریێ ل هەمبەر ڕزقێ وێ د پێکئینانا خێزانێ دا و ژ بەر کو بەحسا وی ژ لایێ هندەک کەسێن بەتال یان ژ چاڤ پێ ڕانەبوون ڤە هاتینە کرن، ل دووماهیێ ژی ببیتە ئەگەر نەشێت ژیانا هەڤژینیێ پێک بینیت.
هەڤدژی ڤێ چەندێ گەلەک خێزان هەنە کو ب چو ڕەنگان ڕێگریێ ل کچ و ژنان ناکەن و گۆهداریا گۆتنێن جاددێ ناکەن کا چ دهێتە گۆتن ب تایبەت ئەڤێن باوەری ب کچ و ژنێن خوە هەین و دزانن کارەکێ وەسان ناکەن مالا خوە پێ کێم بکەن.
ب دیتنا من؛ هەکە کچ یان ژن یا ئازاد بیت و ڕێگری لێ نەهێتە کرن دێ پتر یا پاراستی بیت ژ وێ کچێ یان ژنا د خانی ڤە و بێهنا وێ هاتیە تەنگکرن و گەلەک نموونە ژی یێن ل سەر ڤێ چەندێ ئازادیا کچەکێ یان ژنەکێ هاتیە بن پێکرن وەکو ڕەنگڤەدان ل هەمبەر وێ زۆریا لێ هاتیە کرن کارەکێ شاش کریە کو بۆ مالا وێ ب خرابی ڤەگەریایە. گەهشتیە وی ڕادەیی ژی حالەتێن دەروونی ژی بۆ گەلەک کەسان دروست بووینە و گەهشتیە وی ڕادەیی هندەکان خوە کوشتیە ژی.
ئەڤرۆ: ڕەوشا ژنا ئێزدی ژ لایێ کارگێری ڤە؟
دەولەت دومان: ڕەوشا ژنا ئێزدی ژ لایێ کارگێری ڤە هەتا ڕادەکی یا باشە، بەلێ وەکو پۆست و پلە هێژ ژنەکا ئێزدی پلە و پۆستەکێ ل پلەکا بلند وەرنەگرتیە، ب تنێ بۆ خوە بەربژێرکرنێ نەبیت. هەلبژارتنا پلە و پۆستان گەلەک جاران بوویە ڕێگر ل هەمبەر ژنا ئێزدی ب ڕەنگەکێ تایبەت و هەتا زەلامان ژی بۆ نموونە دێ کەسەک ل دهۆکێ پۆستەکێ مەزن وەرگریت ئێزدی بیت، هەکە کەسەکێ دی چەند یێ ب شیان بیت نەشێت پۆستەکێ دی یێ وەکو وی وەرگریت، هەروەکو بەرهرا وان یا دەست نیشانکریە.
ئەڤرۆ: کچا ئێزدی چەند شیایە خوە ل گەل نووخوازی و تەکنولوجیایێ ب گۆنجینیت؟
دەولەت دەرمان: ل گەل هاتنا پێلا نوو یا تەکنۆلۆژیایێ کچا ئێزدی ژی وەکو پتریا دەڤەرێن کوردستانێ و دەڤەرێن دەوروبەری تووشی شیاشیا بکارئینانا وێ بوو، گەلەک ئاریشێن مەزن بۆ دروست بوون، هەتا گەهشتیە حالەتێن دەروونی و خوەکوشتنێ، ب تایبەت ل دەستپێکێ کو د ترسیان مە وەکو ئافرەتان و ڕێڤەبەریا دووڤچوونا دژاتیا تۆندۆتیژیا دژی ژنان ژ ترسا وێ چەندێ کو کەسەک ژ مالا وان یان دەوروبەرێن وان بزانیت. بەلێ نها و ب تایبەت ژی پشتا هاتنا هەژمارا گەرم یا دووڤچوونا دژاتیا تۆندۆتیژیێ دژی ژنان و ئەکتیفکرنا پشکا تاوانێن ئەلکترۆنی ل ڕێڤەبەریا پۆلیسان و دەرکەفتنا قانوونا خراب ب کارئینانا مۆبایلێ ئەڤ حالەتە گەلەک کێم بووینە، بەلێ نەگەهشتیە وی ڕادەیی ژی کو بێژین نەماینە.
ل ڤێرە داخوازێ ژ هەموو کچ و ژنان دکەم د هشیار بن و نەکەڤنە چو خەلەتیێن وەسان و هەکە هات و کەفتنێ یان ژی پێشتر کەفت بنێ پەیوەندیێ ب هەژمارا گەرم یا ڕێڤەبەریا دووڤچوونا دژاتیا تۆندۆتیژیێ (119)062 بکەت و دێ کێشا وان ب نهێنی هێتە چارە کرن بێی کو کەسەک ژ دەوروبەران یان خێزانا وان بزانیت.
ئەڤرۆ: زێدەتر ئه و ئەگەرێن دبنە ڕێگر ل هەمبەر پێشکەفتنا ژنێ چنە؟
دەولەت دەرمان: ب ڕەنگەکێ گشتی ڕێگریێن ل هەمبەر ژنێ وەکو بەرێ نەماینە، بەلێ هەر هندەک حالەت ژی یێن هەین، بۆ نموونە هەکە ژنەکێ پەیوەندیێن ب هێز ل گەل کەسەکی نەبن، دبیت پۆستەکێ باش پێ نەهێتە دان یان ژی گەلەک جاران دێ بێژنێ سیڤیێی خوە ل ڤێرێ بدانە دێ پەیوەندیێ ب تە کەین و پاشان پەیوەندیێ پێ دکەن و تشتێ کەساتی بەرامبەر وەرگرتنا کاری ژێ داخواز دکەن. واسەتە و واستەکاری ژی د ڤی بابەتی دا ڕۆلێ خوە بینیت.
ئەڤرۆ: دێ چ کەین ئەڤ ڕێگریە ل هەمبەر ژنێ نەمینن؟
دەولەت دەرمان: کار کرن ل سەر ئاستێ شیانان و هەلبژارتنا سیڤی ب ڕێیا لژنێن تایبەتمەند پتر ژ کەسەکی. هندەک ڕێکارێن ڕێکخستنێ بهێتە بکارئینان کو ب ڕەنگەکێ قانوونی بیت. کەس ل سەر ئاستێ شارەزایێ و بسپۆریێ بهێنە هەلبژارتن. ڕێ ژی ب کەسێ نەهێتە دان کەسوکارێن خوە ل دەف خوە دامەزرینیت.
ئەڤرۆ: کچا ئێزدی ب چو تشتی ژ کچێن دی جوداترە؟
دەولەت دەرمان: کچا ئێزدی ب ڕەنگەکێ گشتی حەز دکەت پشت بەستنێ ل سەر خوە بکەت و داهاتێ ژیانا خوە دابین کەت، ڕۆژانە ژمارەکا گەلەک زۆر ژ کچ و ژنێن ئێزدی کارێ پرۆژێن مریشکان یان پاقژکرنێ ل جهێن گشتی و هەتا ناڤ مالان ژی دکەن و هندەک ژی ل مۆلان کار بکەن، ب ڕەنگێ دی ئەم بێژین گەلەک ژ وان کارێن کچا ئیزدی دکەت دبیت ئێکا دی نەکەت، ئەڤە ژی بۆ وێ باوەریێ و ئازادیێ دزڤریت یا خێزانێن وان دایی.
ئەڤرۆ: ل دووماهیێ تە چ هەیە بێژی؟
دەولەت دەرمان: داخوازێ ژ هەموو دایک و بابان دکەم کو نەبنە ڕێگر ل هەمبەر هیڤێن زارۆیێن خوە چ کچ یان ژی کوڕ چونکو گەلەک جاران شیانێن کچان گەلەک بەرچاڤترن ژ کوڕان و هەردو ژ لایێ خودایی ڤە یێن هاتینە دان، ل وی دەمی ژی نەهاتیە نڤیسین کو دڤێت ئەڤ قەید و زنجیرە ل سەر کچێ هەبن.
داخوازێ ژ هەموو پلەدار و خودان پۆست و کار ب دەستان ژی دکەم دەما ڕەفتارێ یان کاری ل گەل کچەکێ دکەن، هزر کەن کچا وایە، دا باوەریا کەسوکارێن وان ژی ب وان نەشکێت.[1]