این موزه در اواسط دهه 1960 در یک ساختمان ساده در محله منارە در نزدیکی ساختمان فعلی مجلس تأسیس شدە بود، کە گشایش این موزە در همچین مکانی، بخشی از بپروژەی بررسی باستان شناسی در اربیل بود که به اندازه اکنون گسترده نبود.
پس از ان، موزه تاریخ تمدن #اربیل# به داخل قلعه اربیل منتقل شد (در داخل خانه احمد چلبی، پس از خرید دولتی مسکن و خانه های فرهنگی در قلعه و بازسازی انها). این خانه به طور رسمی به موزه اربیل تبدیل شد و بسیاری از قطعات باستان شناسی از بغداد فرستاده شد که شامل بیشتر مراحل بود.
موزه اربیل گنجینه ویژه ای برای نمایش قطعات #تپەی قالینج اغا# داشت، زیرا طبق قانون در ان زمان، موزه می تواند یک قطعه باستان شناسی را در هنگام پیدا کردن قطعات مشابه حفظ کند، اما قطعاتی که شبیه به هم نبودند در بغداد نگهداری شدند و نسخه هایی از این قطعات به موزه های دیگر فرستاده شد.
سرانجام، در سال 1985، یک موزه جدید در محل تپەی باستانی قالینج اغا ساخته شد، سپس توسط یک کمیته داخلی حفاری شد و هنگامی که انها به اخرین طبقه رسیدند، مکان های مناسب برای انها را اماده کردند. در سال 1989 ساخت این ساختمان به پایان رسید و موزه تاریخ تمدن اربیل رسما تکمیل و گشودە شد.
$در مورد موزه:$
موزه تاریخ تمدن اربیل شامل عصور پایین میشود:
$عصر حجر:$
این عصر، شامل بسیاری از بقایای انسانی است که در بخش های شمالی دره رافدین زندگی می کردند و غارها در این مناطق به عنوان مناطق مسکونی مورد استفاده قرار گرفته اند. مهمترین این مصنوعات یک کپی کچی از سر انسان نئاندرتال است که تصویر اصلی ان به 60 تا 45 هزار سال پیش برمیگردد، همچنین ابزارهای سنگی که شامل چاقو، اسیابهای دستی و ابزار سنگی هستند کە تاریخچه انها به 10،000 سال پیش باز می گردد.
$عصر چرمو:$
روستای چرمو، در یک منطقه مرتفع در شهر #چمچمال# از توابع استان #کرکوک# میباشد و یکی از مهم ترین و قدیمی ترین روستای کشاورزی (پس از بیسان سور) محسوب می شود. مهمترین نمونەهای باستان شناسی ان زمان شامل نمونه هایی از سفال های ساخته شده در روستای بردحوشتر است که قدمت ان به 6200 تا 6000 سال قبل از میلاد برمی گردد.
$عصر حسونە:$
این روستا در سمت راست رودخانه دجله با فاصله 65 کیلومتر و 35 کیلومتری موصل واقع شده است. بقایای باستانی این محل، اسکلت های ساده شلدرا هستند که با خطوط هندسی پوشیده شده و رنگ شده اند و مهمترین نمایشگاه این زمان یک کوزه سفال است که در منطقه سورداش #سلیمانیه# یافت می شود که قدمت ان به 5800-5100 سال قبل از میلاد برمی گردد.
$عصر سامرا:$
واقع در رودخانه دجله، 120 کیلومتری شمال بغداد، در زیر ساختمان های دوران اسلامی عباسی، نوعی سفال به نام سسفال سامارا پیدا شده است. این سفالها بە رنگ ابی روشن، هندسی شکل و خط متقاطع بود و مهمترین نمایشگاه های این دوره شامل مجموعه ای از اشیاء سنگی در تپه سوان است که قدمت ان به 5000 سال قبل از میلاد می رسد.
$عصر حلف:$
تپەی حلف، (کوزانای قدیمی) در شمال سوریه، در 5 کیلومتری جنوب راس عین واقع شده است، این نوع دره در بالای رودخانه فرات در نزدیکی مرز سوریه در رودخانه خابور یافت شد. تاریخ ان به 4900-4300 سال قبل از میلاد برمی گردد.
$عصر اریدویان:$
شهر اریدو، یک دوره طولانی از تمدن است کە در 40 کیلومتری غرب ناصیریه واقع شدەاست و اداره باستان شناسی عراق این سایت را برای سه فصل از 1946 تا 1947-1948 حفاری کرد.
$عصر جمدت نصر:$
این یک سایت باستان شناسی کوچک در 42 کیلومتری شمال شرقی کیشە است، سایت ان زمان به شکل، بافت و رنگ، بیشتر سفال های بزرگ ساخته شده از نقاشی های هندسی و طبیعی اختصاص داده شده است.
$عصر نینوا:$
این نوع یافتەی باستانی در تپەی نینوا چین پنجم، کشف شدەاست و برای همین بە سفال عصر نینوا-چین پنجم، شهرت یافتە است. کار حفاری این سایت باستانی بە رهبری کمپبل تامپسون در سالهای 1929-1931 برمیگردد.[1]