Biblioteca Biblioteca
Ricerca

Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!


Search Options





Ricerca Avanzata      Keyboard


Ricerca
Ricerca Avanzata
Biblioteca
nomi curdi
Cronologia degli eventi
Fonti
Storia
collezioni degli utenti
Attività
Cerca Aiuto?
pubblicazione
Video
Classifiche
Voce a caso !
Invia
Invia l'articolo
Invia immagine
Survey
tuo feedback
Contatto
Che tipo di informazioni abbiamo bisogno !
Standards
Condizioni di utilizzo
Qualità Voce
Strumenti
A proposito
Kurdipedia Archivists
Articoli su di noi !
Kurdipedia Aggiungi al tuo sito web
Aggiungi / Elimina e-mail
Statistiche di accesso
Statistiche voce
Convertitore di font
Calendari Converter
Lingue e dialetti delle pagine
Keyboard
Link a portata di mano
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Lingue
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Il mio conto
Entra
appartenenza !
dimenticato la password !
Ricerca Invia Strumenti Lingue Il mio conto
Ricerca Avanzata
Biblioteca
nomi curdi
Cronologia degli eventi
Fonti
Storia
collezioni degli utenti
Attività
Cerca Aiuto?
pubblicazione
Video
Classifiche
Voce a caso !
Invia l'articolo
Invia immagine
Survey
tuo feedback
Contatto
Che tipo di informazioni abbiamo bisogno !
Standards
Condizioni di utilizzo
Qualità Voce
A proposito
Kurdipedia Archivists
Articoli su di noi !
Kurdipedia Aggiungi al tuo sito web
Aggiungi / Elimina e-mail
Statistiche di accesso
Statistiche voce
Convertitore di font
Calendari Converter
Lingue e dialetti delle pagine
Keyboard
Link a portata di mano
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Entra
appartenenza !
dimenticato la password !
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 A proposito
 Voce a caso !
 Condizioni di utilizzo
 Kurdipedia Archivists
 tuo feedback
 collezioni degli utenti
 Cronologia degli eventi
 Attività - Kurdipedia
 Aiuto
Nuovo elemento
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
07-02-2019
زریان سەرچناری
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
I Curdi nella storia
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
Guerra e Pace in Kurdistan
11-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
GRAMMATICA E VOCABULARIO DELLA LINGUA KURDA
16-10-2011
هاوڕێ باخەوان
Statistiche
Articoli 518,393
Immagini 105,184
Libri 19,478
File correlati 97,479
Video 1,394
Biblioteca
Kurdistan. Cucina e Tradizi...
Biblioteca
I curdi / Viaggio in un pae...
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio pos...
Biblioteca
Memorandum sulla situazione...
Biblioteca
Un destino in versi, lirici...
کۆماری باشکوردستان
Gruppo: Articoli | linguaggio articoli: کوردیی ناوەڕاست
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
voce Classifica
Eccellente
Molto buono
media
Povero
Bad
Aggiungi alle mie collezioni
Scrivi il tuo commento su questo articolo!
elementi della cronologia
Metadata
RSS
ricerca in Google per le immagini relative alla voce selezionata !
ricerca in Google per la voce selezionata !
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0
کۆماری باشکوردستان
Articoli

کۆماری باشکوردستان
Articoli

دکتۆر جەبار قادر
بەر لە چەند ساڵێک برادەریکی کوردی ڕووسیا زۆر بە گەرمی باسی لە کۆمارێک بە نێوی باشکوردستان دەکرد لە ڕووسیای فیدیرالی. کەس لە ئێمە، ئەوانەی گوێمان لێدەگرت، شتێکی لەو ‌بارەوە نەژنەوتبوو. پێم سەیر بوو کۆمارێکی وا هەبێ و ئێمە ئەوەندە لێی بێ ئاگا بین، بە تایبەتی ئەوانەی ساڵانێکیان لە یەکێتی سۆڤیەتی جاران و ڕووسیای دوای پیریسترۆیکا و گڵاسنەست بەسەر بردووە. ئەو برادەرە، کە ناوەکەیم لە بیر کردووه،‌ دەیوت لە گەڵ هەندێ لە کەسانی شارەزای ئەو کۆمارە قسەی کردووە و ئەوان پێیان وتووە کە ناوی وڵاتەکەیان باشکوردستانە، بەڵام کراوە بە باشکۆرتۆستان. بە بۆچوونی ئەو برادەرە بێت دەبێ‌ ئەوە لە ژێر فشاری تورکیادا کرابێت‌. هەر ئەو کاتە هەندێک گەڕام بە دوای زانیاریدا لەو بارەی باشکوردستانەوە و لە یەک دوو کوردناسی دیاری ڕووسیا وەکو ڵازەرێف و هەسراتیانم پرسی، وەڵامەکەیان ئەوە بوو کە شتی وا نیە. ئەو ڕۆژانە گەڕان بەدوای زانیاریدا کارێکی ئاسان نەبوو وەکو ئێستا.
مەسەلەکەم لە بیر کرد و لە دڵی خۆمدا وتم وادیارە ئەمەش خەیاڵێکی خۆشی کوردانه بوو، کە زۆر دەوڵەمەندە بۆ چیرۆکی سەیر و سەمەرە. ساڵانێک بەسەر ئەو چیرۆکەدا‌ تێپەڕین بێ ئەوەی شتێکی نوێ لە بارەی باشکوردستانەوە بژنەوین. لەم ڕۆژانەدا ئەو برادەرەم لە ڕیپۆرتاژێکدا لە یەکێ لە کەناڵە ڕووسییەکان بەرچاو کەوت. خوا هەڵناگرێ بەهەمان هەستی گەرمی کوردانەوە قسەی دەکرد. ئەم جارەیان دەیویست ڕووسەکان بەوە قایل بکات کە هاوکاری کورد بکەن و هەقیان بەسەر هیچەوە نەبێ. زوو زوو دەیوت " با دونیا بەس یارمەتی کوردان بدات و ئیتر هەقێ نەبێ، بزانە ئەوان چۆن ئاسایش و سەقامگیری بۆ هەموو ڕۆژهەڵات دەگێڕنەوه"‌. دەرکەوتنی لە ناکاوی ئەو برادەرە باس وخواسی کۆماری لە بیرکراوی باشکوردستانی وەبیر هێنامەوه. لە ئەنجامی گەڕانێکی کەمدا ئەم زانیارییانەم لە لا گەڵاڵە بوون، پێمخۆشە بیخەمە بەر دیدی ئێوەی بەڕێزیش.
کۆمارەکە ناوی" باشکۆرتۆستانە"، کۆمارێکی ئۆتۆنۆمییە لە ڕووسیای فیدیرالی، دەکەوێتە هەرێمی ئۆراڵ، پایتەختەکەی شاری ئوفایه و بە گەلی بەشکیرەوە ناو نراوە. بەڵام ئەم ناوە نوێیە و ناوی ئەم کۆمارە چەند جارێک گۆڕانی بەسەردا هاتووە. بۆ یەکەمین جار لە نۆڤەمبەری 1917، واتا چەند ڕۆژێک دوای شۆڕشی ئوکتۆبەر، بە نێوی "دەڤەری ئۆتۆنۆمی نەتەوەیی باشکوردستان" ڕاگەیاندرا. واتا قسەی برادەرەکەمان بنەمایەکی هەبوو، چونکە ناوەکە باشکوردستانە نەک باشکۆرتۆستان. نازانرێ ئەم ناوی باشکوردستانە لە کوێوە هاتووە و چۆن لەو کۆمارە ئۆتۆنۆمییە نراوە. ئایە لە پەلە پەلی بەلشەڤییەکاندا تێکەڵی و پێکەڵی دروست بووە لە گەڵ کوردستانی ئازەربایجاندا؟. ئەوەی ئازەربایجان قەزایەک بوو بە ناوی کوردستان و پایتەختەکەی لاچین بوو و لە ساڵانی 1923 – 1929 لە ئارادا بوو و لە ساڵی 1929 لە ژێر پەردەی گۆڕانکاری و سەرلەنوێ ڕێکخستنەوەی سیستەمی کارگێڕی لە بەین برا. هەرێمی کوردستانی ئازربایجان زۆر جار لە سەرچاوەکاندا بە کوردستانی سور ناوی دەبرێت. بەڵام ئەمەیان لە کەفکاز (قەوقاز) بوو و باشکوردستان‌ لە هەرێمی ئۆڕاڵ و ڤۆڵگا بوو‌. کوردستانی سور دەڤەری نەگۆڕنە - قەرەباخی لە ئەرمەنستان جودا دەکردەوە. لە ساڵانی 1988 – 1994 ئەرمەن و ئازەری شەڕیان بوو لە سەر ئەم هەرێمه. ئێستاش کێشەکە هەر بە هەڵواسراوی ماوەتەوە. نەگۆڕنە - قەرەباخ لە ژێر دەستی ئەرمەنەکانە، هەرچەندە دەکەوێتە نێو خاکی ئازەربایجانەوە. ئێستا کەس باسی کورد ناکات وەکو ئەوەی لەوێ هەر نەبووبێ.
لە 20 مارتی 1919 لە ئەنجامی ڕێکەوتننامەیەکدا لە نێوان دەسەڵاتی سۆڤیەتی و حکومەتی خۆجێی بەشکیریا ناو‌ی باشکوردستان کرا بە کۆماری ئۆتۆنۆمی سۆڤیەتی سۆسیالیستی بەشکیریا. بەشکیریا بە یەکەمین دەڤەری جوگرافی ئۆتۆنۆمی لە نێو ڕووسیای فیدیرالیدا دەژمێردرێت. لە 11 ئوکتۆبەری 1990 ناوی ئەو کۆمارە ئۆتۆنۆمییە سۆڤیەتییە گۆڕا و بوو بە کۆماری سۆسیالیستی باشکۆرتۆستان و لە 22 شوباتی 1992 بە کۆماری باشکۆرتۆستان.
ژمارەی دانیشتوانی زیاتر لە چوار ملیۆنە. پانتایی جوگرافی باشکۆرتۆستان 142،947 کم. زمانی ڕەسمی بەشکیری و ڕووسییە. سەرۆکی کۆمار: ڕۆستەم خامیتۆف (دەتوانێ حامیدۆف یا حەمیدۆف بێت)، سەرۆک وەزیرانیشی ڕۆستەم مەردانۆفە. ئالا و مارشی نەتەوەیی خۆی هەیه.
لە سەرچاوە مێژووییە کۆنەکاندا، کە بە زمانی عەرەبی و فارسین، باشکۆرتۆستان بە باشگورد، باشگیردیا، باسکاردیا، باشگیرد و هەندێ ناوی تری لەم جۆرە نێوی هاتووە. مێژوونووسانی وەک فەزڵەڵا ڕەشیدەدین، ئەحمەد ئیبن فەزڵان، ئەلبەلخی و هەندێ گەڕیدە و نووسەری ئەوروپاییش باسیان لە وڵاتی بەشکیرەکان کردووە. لە سەدەکانی شازدە و حەڤدە بووە بە بەشێک لە ڕووسیا. بەر لەوەش شەڕی زۆری لە دژی مەگۆلەکان کردووە.
دانیشتوانی ئەم کۆمارە ئۆتۆنۆمییە لەم گەلانە پێهاتوون: ڕووس 36،1%، بەشکیر 29،5%، تەتار 25،4%، چوڤاش 2،7%، ماریتس 2،6% و ئۆکراینی 1% و 2،7% دانیشتوانی دیکەی سەر بە نەتەوەی جیاواز. لەو دەڤەرەی کە کۆماری باشکۆرتۆستانی تێدا هەڵکەوتووە نوێنەرانی زیاتر لە 120 نەتەوە و گروپی ئەتنیکی جیاواز دەژێن. باشکۆرتۆستان سروشتێکی جوان و دڵرفێنی هەیە و زۆر جار لە ڕووسیا بە سویسرای دووەم نێوی دەبەن و گەلێ گەشتیار ڕووی تێدەکەن، بەڵام گەشتیاریی نەبووە بە پیشەسازییەکی پێشکەوتوو، بۆیە لە دەرەوەی ڕووسیا نێوبانگی نیە‌. 67% دانیشتوان باشکۆرتۆستان موسوڵمانی سوننە مەزهەبن و 22% کرستیانی پراڤەسڵا‌ڤیانن (ئەرتەدۆکسن)، زیاتر لە هەزار مزگەوت و 200 کلیسا لەو وڵاتە هەن.
زمانی بەشکیری سەر بە گروپی زمانە تورکییەکانی ئۆڕاڵە و لە سێ دیالێکتی سەرەکی پێکهاتووە: دیالێکتی ڕۆژهەڵاتی، باکوری ڕژئاوایی و باشوری. زمانی بەشکیری لە ساڵی 1920 هاوشانی زمانی ڕووسی زمانی دەوڵەتە لەم وڵاتە.
پێویستە لێرەدا‌ ئاماژە بەو ڕاستییە بکەین، کە لە نێو دانیشتوانی ئەم کۆمارەدا باسی لە کورد نەکراوە. ئەوانەشی شارەزاییەکی کەمیان لە بارەی یەکێتی سۆڤیەتی جاران و ڕووسیای ئەوڕۆەوە هەیە دەزانن کە کوردەکانی ئەوێ لە کۆمارەکانی ئەرمەنستان، گورجستان، ئازەربایجان، کازاخستان، تورکمەنستان، کیرگیزیا دەژێن. لە دوای هەڵوەشاندنەوەی یەکێتی سۆڤیەت و پەرەسەندنی کێشە و ململانێی نەتەوەیی و باری سەختی ئابوری کۆمارەکانی کەفکاز، ژمارەیەکی زۆر لە کوردانی ئەو وڵاتانە ڕوویان لە دەڤەر و شارە گەورەکانی ڕووسیا و ئۆکراینا کردووە.
Questo articolo è stato scritto in (کوردیی ناوەڕاست) lingua, fare clic sull'icona per aprire l'articolo in lingua originale!
ئەم بابەتە بەزمانی (کوردیی ناوەڕاست) نووسراوە، کلیک لە ئایکۆنی بکە بۆ کردنەوەی بابەتەکە بەو زمانەی کە پێی نووسراوە!
Questo oggetto è stato visto volte 6,976
HashTag
Fonti
Articoli collegati: 2
Gruppo: Articoli
linguaggio articoli: کوردیی ناوەڕاست
Dialetto: Curdo - Sorani
Libro: Storia
Tipo di documento: Lingua originale
Technical Metadata
Il copyright di questo elemento è stato rilasciato a Kurdipedia dal proprietario della voce !
Qualità Voce: 76%
76%
Aggiunto da ( هاوڕێ باخەوان ) su 15-03-2016
Questa voce recentemente aggiornato da ( هاوڕێ باخەوان ) in: 15-03-2016
URL
Questa voce secondo Kurdipedia di Standards è non ancora esauriti !
Questo oggetto è stato visto volte 6,976
Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!
Biblioteca
La questione curda
Biblioteca
Kurdistan iraqeno: un caso di passaggio alla democrazia?
Articoli
Storia dei curdi
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi

Actual
Biblioteca
Kurdistan. Cucina e Tradizioni Del Popolo Curdo
21-11-2013
بەناز جۆڵا
Kurdistan. Cucina e Tradizioni Del Popolo Curdo
Biblioteca
I curdi / Viaggio in un paese che non c\'è
17-09-2013
هاوڕێ باخەوان
I curdi / Viaggio in un paese che non c\'è
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
Biblioteca
Un destino in versi, lirici curdi
28-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Un destino in versi, lirici curdi
Nuovo elemento
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
07-02-2019
زریان سەرچناری
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
I Curdi nella storia
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
Guerra e Pace in Kurdistan
11-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
GRAMMATICA E VOCABULARIO DELLA LINGUA KURDA
16-10-2011
هاوڕێ باخەوان
Statistiche
Articoli 518,393
Immagini 105,184
Libri 19,478
File correlati 97,479
Video 1,394
Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!
Biblioteca
La questione curda
Biblioteca
Kurdistan iraqeno: un caso di passaggio alla democrazia?
Articoli
Storia dei curdi
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
Folders
Articoli - Libro - Curdo emissione Articoli - Libro - Storia Articoli - Tipo di documento - Lingua originale Articoli - Dialetto - Italiano Articoli - Provincia - Italy Biblioteca - Libro - Curdo emissione Biblioteca - Tipo di documento - Lingua originale Biblioteca - Dialetto - Italiano Biblioteca - PDF - Biblioteca - Provincia - Fuori

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| Contatto | CSS3 | HTML5

| Pagina tempo di generazione: 0.797 secondo (s)!