Biblioteca Biblioteca
Ricerca

Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!


Search Options





Ricerca Avanzata      Keyboard


Ricerca
Ricerca Avanzata
Biblioteca
nomi curdi
Cronologia degli eventi
Fonti
Storia
collezioni degli utenti
Attività
Cerca Aiuto?
pubblicazione
Video
Classifiche
Voce a caso !
Invia
Invia l'articolo
Invia immagine
Survey
tuo feedback
Contatto
Che tipo di informazioni abbiamo bisogno !
Standards
Condizioni di utilizzo
Qualità Voce
Strumenti
A proposito
Kurdipedia Archivists
Articoli su di noi !
Kurdipedia Aggiungi al tuo sito web
Aggiungi / Elimina e-mail
Statistiche di accesso
Statistiche voce
Convertitore di font
Calendari Converter
Lingue e dialetti delle pagine
Keyboard
Link a portata di mano
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Lingue
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Il mio conto
Entra
appartenenza !
dimenticato la password !
Ricerca Invia Strumenti Lingue Il mio conto
Ricerca Avanzata
Biblioteca
nomi curdi
Cronologia degli eventi
Fonti
Storia
collezioni degli utenti
Attività
Cerca Aiuto?
pubblicazione
Video
Classifiche
Voce a caso !
Invia l'articolo
Invia immagine
Survey
tuo feedback
Contatto
Che tipo di informazioni abbiamo bisogno !
Standards
Condizioni di utilizzo
Qualità Voce
A proposito
Kurdipedia Archivists
Articoli su di noi !
Kurdipedia Aggiungi al tuo sito web
Aggiungi / Elimina e-mail
Statistiche di accesso
Statistiche voce
Convertitore di font
Calendari Converter
Lingue e dialetti delle pagine
Keyboard
Link a portata di mano
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Entra
appartenenza !
dimenticato la password !
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 A proposito
 Voce a caso !
 Condizioni di utilizzo
 Kurdipedia Archivists
 tuo feedback
 collezioni degli utenti
 Cronologia degli eventi
 Attività - Kurdipedia
 Aiuto
Nuovo elemento
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
07-02-2019
زریان سەرچناری
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
I Curdi nella storia
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
Guerra e Pace in Kurdistan
11-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
GRAMMATICA E VOCABULARIO DELLA LINGUA KURDA
16-10-2011
هاوڕێ باخەوان
Statistiche
Articoli 518,508
Immagini 104,721
Libri 19,273
File correlati 97,553
Video 1,398
Biblioteca
Kurdistan. Cucina e Tradizi...
Biblioteca
I curdi / Viaggio in un pae...
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio pos...
Biblioteca
Memorandum sulla situazione...
Biblioteca
Un destino in versi, lirici...
QESASÊ KURÊ XWE, WETÊ: DESTANA “MEMÊ Û ‘EYŞÊ”
Gruppo: Articoli | linguaggio articoli: Kurmancî - Kurdîy Serû
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
voce Classifica
Eccellente
Molto buono
media
Povero
Bad
Aggiungi alle mie collezioni
Scrivi il tuo commento su questo articolo!
elementi della cronologia
Metadata
RSS
ricerca in Google per le immagini relative alla voce selezionata !
ricerca in Google per la voce selezionata !
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

QESASÊ KURÊ XWE, WETÊ: DESTANA “MEMÊ Û ‘EYŞÊ”

QESASÊ KURÊ XWE, WETÊ: DESTANA “MEMÊ Û ‘EYŞÊ”
QESASÊ KURÊ XWE, WETÊ: DESTANA “MEMÊ Û ‘EYŞÊ”
Kerem bikin, lêkolîneke delal derheqa çend şaxên destana Memê û Eyşê da, ku nivîskarê me bi teybet ji bo malpera me nivîsîye. Beşa duduyan emê sibê çap bikin.
Şemoyê Memê, lêkolîner

Destana Memê û Eyşê di nav nimûneyên zargotina Kurdî de cihekî taybet digire. Mijar balkêş e û rûdaneke dilsoj û xembar e; dê kurê xwe yê tayê tenê dikuje. Ji ber ku bûyerekî trajedîk e bala çend nîvîskarên kurd kişandiye, heta bigrê bala nivîskarekî Ermen jî kişandiye û bûye pîyes û hatiye pêşandan. Rûdaneke wisa ku dê kurê xwe dikuje, qasî ku ez dizanim, bi tenê ev nimûneya kurdî ye. Ger ev çîrok destê Shakespeare de hebûya ew ê trajediyeke pir baş jê derxista û hemû dinya yê pê bihesanda. Trajediya ku tê serê Memê û diya wî, pakiya bûkê ku heft sala benda mêrê xwe maye û rû nedaye axayê êlê, hebandina bûkê û xwasiyê û hev rêbirina wan ya heft sala, mêvanhezî û mêvanhebandina jina kurd, şîngerandina jina kurd bi şêweyeke hostatî hatiye honandin.
Destana Memê û Eyşê gelek deverên Kurdîstanê tê zanîn û bi dilşewat tê stran. Bûyera ku bûye mijara destanê kengî boriye nayê zanîn, lê meriv dikare bibêje ku tarîxa bûyerê herî kêm çend sedsalan şunda diçe. Destan cara ewil di pirtûka Folklora Kurmanca de hatiye weşandin. Pênc guhartoyên stranê hatine tomarkirin. Ev beşên Eyşê û Memê di nav salên 1932-1933an de li navçeyên Êrîvanê, ku derê ku milete kurd dijîn, hatine nivîsandin. Di nav yek jî ji çîrokan de navê Memê wekî Îbrahîm derbas dibe. Ev guhartoyeke cuda ye û dibe ku guhartoya ji hêla Kurdistana Başûr be, çimkî zimanê vî beşî zêdetir devoka Behdînanî ye. Dîsa vê guhartoyê de tê behs kirin ku piştî jinanîna Îbrahîm re zarokekî wî tê dinê û Îbrahîm bona ebura mala xwe diçe cem mîrê Ereban bixebite. Di guhartoyekê de Memê bi dilê xwe diçe cem paşayê Şamê heft sala jê re qulixiyê dike. Guhartoyên din de Memê piştî zewacê, bi destê qewazên Romê diçe eskeriya dewletê. Guhartoyekê de cihê ku Mem çûye eskeriyê pişt çiyayê Cûdê ye, lê Weta dê nameyekê kurê xwe re dişîne û cihê ku destûra Memê derdikeve dewleta Misrê ye. Memê piştî destûrê li ser pişta hespê xwe yê kihêl di heft roja de, derengê şevê digihîje mala xwe.
Çîroka Memê û Eyşê bandoreke mezin li ser çend nivîskaran hîştiye, lema ev çîroka ne tenê wekî berhevokeke zargotinî her wiha wekî pîyes û çîrok û poêm nivîsandine. Ya herî balkêş jî eve ku ev çîroka cimaeta kurda ya dilsoj cara ewil bala nivîskarekî Ermen, Hmayag Sahagî Vosganyan, ango navê xwe yê eyan Sîras kişandiye û bi kurmanciyeke pak û zelal û folklorîk wekî çîrok di sala 1934an de li Êrîvanê weşandiye. Zaroktiya wî di gundekî kurda de girêdaya Qerekîlîseyê derbas dibe, xên jî Memê û Eyşê bi navê Letîfe pirtûkeke wî ya Kurmancî dîsa heye. Ev pirtûk bi destê zargotinzanê eyan yê kurd Hecîyê Cindî bi latînî (latînîya kurdên Sovyet, ya ku Erebê Şemo amade kiribû) hatiye wergerandin û sala 1935an de dîsa hatiye çapkirin.
Destana Memê û Eyşê û trajediya wan zêdetir bala nivîskarên kurd yên Ermenîstanê û Gurcîstanê kişandiye. Li Gurcîstanê û Ermenîstanê cihên ku kurd lê diman hêj salên 60an û 70an de şanoyên kurdî hatibûn saz kirin û ev pîyesên hatine nivîsin dihatin pêşandan. Yek jî van nivîskaran Taharê Biro ye. Taharê Biro çîroka Memê û Eyşê wekî şanoyekî di sala 1967an de nivîsiye û sala 1991ê de Enstituya Kurdî ya Brukselê ev wekî pirtûk çap kiriye. Şano pênc perdeyan pêk tê. Di beşa yekem de behsa dewata Memê û Eyşê tê kirin. Dewat bi kêf û şayî dibore. Di beşa duyem de zabitên Romê davêjin ser gund û dawa cahilên gund dikin ku bila tivdarekên xwe bikin ku wextekî zûtir wan bibin ekseriya dewletê. Beşa sêyem di mala Wetê de derbas dibe û jihevbûna Wetê-Eyşê û Memê, çavnebariya axayê gund Casim Beg tê raber kirin. Beşa çaran dîsa di mala Wetê de derbas dibe û jina parsek Şemê giliya davêje ber Eyşê ku axayê gund, Casim Axa dawa zewacê ji Eyşê dike. Eyşa pak li ser van gotinên beredayî, Şemê ji mala xwe diqewirîne û Wetê re behsa nêta Casim Beg dike. Beşa pêncan ya dawî hema heman şevê destpê dike û vegera Memê ya piştî heft salan, hevşabûna Memê û Eyşê û bi sibetirê re kuştina kur bi destê Weta reben ve şano diqede. Taharê Biro şano bi gelek gotinên pêşiyan, mesele û metelokan dagirtiye ku resenî û dewlemendiya zimanê kurdî bi şêweyekî baş hatiye bikar anîn. Memê û Eyşe ya zargotinî de qet behsa axayê êlê nayê kirin ku di van berheman de ew kes heye û merivek dilxirab e û çav berdaye Eyşê.
Yek jî kurdên Ermenîstanê, nivîskar, rojnamevan û serokê beşa kurdî ya radyoya Êrîvanê, Xelîlê Çaçan jî destana Memê û Eyşê car din berhev kiriye û wek şano û poêm (destan) weşandiye. Xelîlê Çaçan poêma xwe cara ewil di sala 1965an li Êrîvanê çap kiriye. Poêm neh beşan pêk hatiye. Di beşa yekê de behsa kuştina bavê Memê, Qereman (Qero) tê kirin. Di beşa duyem û sêyem de behsa Wetê ya bî tê kirinê çawa piştî mêrê xwe car din mêr nekir û Memê xwe nekire destê zirbavêkî û çawa Memê xwe yê tayê tenê xwey kir, mezin kir. Beşa çaran û pêncan de behsa xwestina Eyşê û dewata wan tê kirin. Di beşa şeşan de tê behskirin ku çawa qewazên dewletê hatin, destê Memê zavayê nû girtin birin ekseriya heft salan. Beşa heftan de melûliya Eyşê û Wetê û nameya wan ji bo Memê şandinê û vegera Memê wextekê şeva dereng tê behs kirin. Beşa heyştan de, sibetirê re ji xew rabûna Wetê û bi nezanî kuştina Memê bi destê Weta dê û beşa dawî de jî xwe kuştina Eyşê û dîn bûna Weta reben tê honandin. Xelîlê Çaçan her wiha piyesa xwe ya bi navê Memê û Eyşê jî di sala 1978an de li Êrîvanê wekî pênc perde nivîsîye û wekî pirtûk di sala 1978an de çap kiriye.

Zaroka xwe Kuştin an jî Qurbanîkirin
Bêhemdê xwe kurê xwe kuştin, anjî bi nezanî bavê xwe kuştin ji mêj ve bûye mijara gelek efsane, mît, destan û çîrokan. Lê tiştekî din jî heye ku bihemdê xwe zarokên xwe qurbanî kirin e. Di çîrokên herî kevnar de behsa zarok qurbanîkirina bihemd tê kirin. Çend derûnnas li ser vê mijarê serê xwe êşandine û gihîştine çend encamên cûda. Tê tespît kirin ku kujer piştî van bûyerên xemsar tûşî têkçûnên derûnî dibin û heta hetayê jî di bin bandora kiryara xwe de dimînin. Di dîroka desthilatdariyê de bavê xwe kuştin an jî kurê xwe kuştin ji bo desthilatiyê bûye bûyereke asayî. Di dewrên qedîm de qurbanîkirina zarokan bo xwedayan ne tiştekî ecêb bû, ji bo aşkirina agirê dilê xwedayan tiştekî pêwist bû. Di xetên pîroz de jî behsa qurbanîkirina zarokan tê kirin û di pirtûka pîroz Tewratê de çîroka Hz. Brahîm û kurê wî Îshaq derbas dibe. Çîrok di beşa Destpêbûn; 21-22an de derbas dibe; Pey van yekara Xwedaê Brahîm cêr’iband û got “Brahîmo!” Brahîm got: “Lebê ezî va me.” Xwedê gotê: “Niha r’abe, kur’ê xwe yê tayê t’enêyî delal hilde û her’e welatê Morîyayê, li wê derê li serê çîyakî kîjanî ezê tera bêjim bike dîyarîya t’evayîşewatê.”( Pênc Kitêbêd Mûsa; 2010,46) Lê Xwedê rastgotiniya Brahîm ceribandiye û rê nedayê ku kurê xwe bike qurbanî û dewsa wî beranekî jor de dişîne ku wî têke qurban.
Kurê xwe kuştin an jî bavê xwe kuştin di nav mitolojiyên gelek miletan de eşkere ye. Ev yeka bi xwe re encamên gelekî bi bandor û xirab anîne. Kujerê ku kurê xwe an jî bavê xwe kuştiye an jî wekî çîroka Memê û Eyşê, kujerê kur dê ye, êdî ser vê yeka sosret, dîn dibe û çola dikeve. Rostemê Zal jî bêhemdê xwe û bi kemina neyaran kurê xwe Sohrab bi xençereke tûj dikuje. Neyarên Rostem Sohrab dişînin ser wî ji bo şer. Sohrab herçiqasî zora wî dibe ji ber wî dilê wî dikele dibê qey ev Rostemê bavê min be. Lê dipirse, lê bextê xirab, ji ber ku Rostem li ber zarokekî ketibû tengasiyê nexwastiye navê Rostem xirab bike û gotiye “Rostem pelewanekî mezin e û ez merivekî piçûk im.” Hêviya Sohrab ditemire. Şerê wan bi rojan didome û roja dudan Sohrab, Rostem davêje erdê lê nakuje. Roja sisêyan Rostem zora Sohrab dibe û wî dikuje. Sohrab li ber sekaretê heyfa xwe tîne ku negihîştibû mirazê xwe ku dixwast bavê xwe Rostem bidîta. Bi nezanî Rostem re dibêje ku “Niha tu her çiqasî di behran de mesî bî, tariya şevê bî, li ezmên bibî stêrk û rojê bigirê bavêjî derekî û rûerdê bikî şevereş jî bavê min wexta ku bizanibe balgiya min kils û kevir e dê heyfa min ji te hilde, ew Rostemê Zal e.” Wexta ku Rostem ev gotinan dibihîze, wekî birûsk lê kevê bêhiş dibe, şevereş dadikeve ber çavê wî. Ji canê wî taqet nema û xwe çû. Paşê hat ser xwe û zend û bendên Sohrab bada û bazbenda ku dabû Tehmîneyê di milê wî de dît û porê xwe rûçikand, xalî li ser serê xwe de kir û bi kelegirî domand. “Xalî li serê min be, ew Rostemê malhedimî ez im.” (Şemoyê Memê, 65) Di mîtolojiya yewnanan de jî Oîdîpûs bêhemdê xwe bavê xwe dikuje û dîsa bêhemdê xwe diya xwe re dizewice. Wexta ku pê dihese ku bavê xwe kuştiye û diya xwe re zewiciye, xwe dikuje û diya wî jî çavê xwe bi derziyekî qul dike û dirijîne. Dîsa li gor mîtolojiya yewnanan bavê hemû xwedawendan Zeûs , evdê xwe (wek kurê xwe) Prometeus li ser çiyayê Qaf dest û pîyê wî dike qeyd û zincîrê û dil-cêgerê wî dike xurê teyrokan û bi vê şêweyê dixwaze bikuje.
Mîtolojî û zargotina milletên mayîn de bav û kur her tim dibin dijminên hev an jî bi nezanî bi hevre dikevin qal û cengê, lê qasî ku ez dizanim motifa dê kurê xwe dikuje xên ji destana Memê û Eyşê, bi tu zargotin û mîtolojiyan de nîne. Kur parçeyekî goşt û xwîna dê ye, dê can dide kurê xwe ne canê wî distîne. Ji ber vê yekê be ku ev dijberî, bi nezanî be jî zêde nehatiye honandin.
Ev trajedîyeke ku di nava zargotina kurdî de cihekî mehkem girtiye û wek duayeke dayikan “Bila dûrî deriyan be” ne bi ziman tê gotinê ne jî di dil de tê hebandinê. Ev trajediya dayika Memê ya reben Wetê ye. Bêbextiya ‘Eyşê ye. Malweraniya saziya eskeri ya Romê ye ku heft sala Memê ji ‘Eyşa rûbixêlî û Weta bî ya reben dûrxistibûye. Ev çîroka Memê bejn bilind û simbêl zirav e. Ev çîroka kurda ye ku bi hezaran nimûneyên zargotinî di zêna xwe de dihewîne ye.[1]
Questo articolo è stato scritto in (Kurmancî - Kurdîy Serû) lingua, fare clic sull'icona per aprire l'articolo in lingua originale!
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
Questo oggetto è stato visto volte 760
HashTag
Fonti
[1] | Kurmancî - Kurdîy Serû | krd.riataza.com
File correlati: 1
Articoli collegati: 3
Gruppo: Articoli
linguaggio articoli: Kurmancî - Kurdîy Serû
Publication date: 06-03-2019 (5 Anno)
Città: Yerevan
Provincia: Armenia
Provincia: Kurdistan
Tipo di documento: Lingua originale
Technical Metadata
Qualità Voce: 99%
99%
Aggiunto da ( ڕاپەر عوسمان عوزێری ) su 22-02-2022
Questo articolo è stato esaminato e rilasciato da ( هاوڕێ باخەوان ) su 23-02-2022
Questa voce recentemente aggiornato da ( ڕۆژگار کەرکووکی ) in: 14-06-2024
URL
Questa voce secondo Kurdipedia di Standards è non ancora esauriti !
Questo oggetto è stato visto volte 760
Attached files - Version
Tipo Version Nome Editor
file di foto 1.0.144 KB 22-02-2022 ڕاپەر عوسمان عوزێریڕ.ع.ع.
Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
Biblioteca
La questione curda
Biblioteca
Kurdistan iraqeno: un caso di passaggio alla democrazia?
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Articoli
Storia dei curdi

Actual
Biblioteca
Kurdistan. Cucina e Tradizioni Del Popolo Curdo
21-11-2013
بەناز جۆڵا
Kurdistan. Cucina e Tradizioni Del Popolo Curdo
Biblioteca
I curdi / Viaggio in un paese che non c\'è
17-09-2013
هاوڕێ باخەوان
I curdi / Viaggio in un paese che non c\'è
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
Biblioteca
Un destino in versi, lirici curdi
28-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Un destino in versi, lirici curdi
Nuovo elemento
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
07-02-2019
زریان سەرچناری
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
I Curdi nella storia
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
Guerra e Pace in Kurdistan
11-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
GRAMMATICA E VOCABULARIO DELLA LINGUA KURDA
16-10-2011
هاوڕێ باخەوان
Statistiche
Articoli 518,508
Immagini 104,721
Libri 19,273
File correlati 97,553
Video 1,398
Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
Biblioteca
La questione curda
Biblioteca
Kurdistan iraqeno: un caso di passaggio alla democrazia?
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Articoli
Storia dei curdi
Folders
Biblioteca - Provincia - Fuori Articoli - Provincia - Italy Biblioteca - Tipo di documento - Lingua originale Articoli - Tipo di documento - Lingua originale Articoli - Libro - Storia Biblioteca - Libro - Linguistica Biblioteca - Libro - Varie Biblioteca - Libro - Curdo emissione Articoli - Libro - Curdo emissione Biblioteca - Dialetto - Italiano

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| Contatto | CSS3 | HTML5

| Pagina tempo di generazione: 0.469 secondo (s)!