سایکۆلۆجیای تاوانکاری (کوشتنی زنجیرەیی)
ئامادەکردن: #ناوەندی لێکۆڵینەوەی کوردی CKI#
مێژووی کوشتنی زنجیرەیی: بەپێی سەرچاوەی بریتانیکا یەکەمین کەس کە کوشتنی زنجیرەیی ئەنجامداوە کەسێک بووە بەناوی هێرمان لە مانگی 5 ی ساڵی 1861 لەدایکبووە و پاشانیش لە 7 ی 5 ساڵی 1896 دا کۆچی دوایی کردووە بەو کوشتنە دەگوترێت کوشتنی زنجیرەیی کە شێوازی کوشتنەکانی یەک لە دوای یەک بێت نەوەک ساڵی یەک کەس بکوژرێت بە نمونە. کوشتنی زنجیرەیی دەکرێت چەند ڕۆژێکی جیاوازی بێت نمونە (2) ڕۆژ هەروەها شێوازی کوشتنی زنجیرەیی دەکەوێتە سەر ئارەزوو و سایکۆلۆجی کەسی ئەنجامدەر وەکو (ژن، منداڵ، پیاو) هەر وەکو نمونەیەک یەکێک لە بکوژە زنجیرەییەکانی کۆریای باشوور 14 ژنی کوشتبوو و وتبووی سەیرم لێ دێ دوای 30 ساڵ ئینجا دەستگیرکرام ! وە مەبەستی قسەکەی لاوازی هێزی ئەمنی کۆریای باشور بوو بە دەزگا و هەواڵگریە تایبەتەکانیەوە کە دوای 30 ساڵ ئینجا توانیویانە کەسی تاوانبار بگرن دەتوانن لە وێب سایتی فەرمی خەندان بە کوردیی زانیاری زیاتری لەسەر بخوێننەوە کە لەو کاتەی بکوژ دەستگیراوە تەمەنی 57 ساڵە ! بەستەری بابەت.
$کوشتنی زنجیرەیی و سایکۆلۆژیای تاوانبار:$
بکوژ دەکرێت چەندین هۆکاری هەبێت بۆ ئەوەی هەڵبستێت بە ئەنجامدانی ئەم جۆرە کردارە (کوشتنی زنجیرەیی) هۆکارەکانیش دەکرێت (بۆماوەیی، دەروونی، ڕابردوو) بێت یانیش گاڵتەکردن و هەستی خۆ بەکەم زانین بێت یانیش دەکرێت حەسوودی بێت بۆ کەسی بەرانبەر کە بۆچی ئەو بەو چاوە سەیر ناکرێت وەک لەوەی سەیری دۆستەکانی یان کەس و نزیکەکانی دەکەن دیارە حەتمەن ئەو کەمێکی هەیە لە کەسایەتی و دەروون یان جەستەیی دا ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی کەسی بکوژ بڕوا بەخۆی بهێنێت کە ئیدی ئەو کەسێتێکی کەمی هەیە و لەسەری پێویستە بە شێوازێکی دیکە پڕی بکاتەوە بۆ ئەوەی خەڵک پێی سەرسام بێت و ئەویش ناو و دەنگی بوونی هەبێت لە هزری خەڵکیدا ! بیرکردنەوەی بەم شێوازە خۆی لە خۆیدا دیاریکەری بوونی نەخۆشیەکی دەروونیە لەو کەسەدا وەک پرسیارم لە دکتۆرێکی هاوڕێم کرد پێی وتم ئەمە جۆرە نەخۆشیەکە کە کەسی توشبوو حەزدەکات ببێت بە سەرکردە و ناوی هەبێت و خەڵک پێی سەرسام بێت بەمەش هەڵدەستێت بە ئەنجامدانی ئەم جۆرە تاوانەنە تەنها بۆ ئەوەی هەواڵی کەناڵە تەلەڤیزیۆنیەکان پێی گەرم بێت و ناوی دەربچێت و ئەویش چێژ و لەزەت ببینێ لەم کارەی کە دەیکات.
د$ەورووبەری هۆکارن بۆ دروستکردنی بکوژی زنجیرەیی:$
کەسانی دەورووبەر و ژینگە تەنانەت کۆمەڵگا زیاتر هۆکار دەبن بۆ دروستبوونی بکوژی زنجیرەیی وەک لەوەی کە خوودی کەسەکە ویستی لەسەربێت یان بە شێوەیەکی بۆماوەیی توڕەیی و کەلەڕەقی بۆ مابێتەوە دەکرێت بەهۆی لاوازی یانیش بوونی جۆرە نەخۆشیەکی تایبەت کەسێکی ئاسایی تووشی نەخۆشیەکی وەک بوون بە بکوژی زنجیرەیی و بکوژی خوێن سارد بکرێت لە دوای باسکردنێکی تەواو و ڕێک لەسەر ئەم تەوەرە سیناریۆی یەکێک لە فیلمە باشەکانی ئەو بوارەتان بۆ دەکەم کە ڕاستەوخۆ پەیوەستە بەم بابەتەی کە ئێستا لێرەدا بەندە لەسەری دەنوسێت پاشانیش لەلایەن ناوەندەکەوە پێشکەشی ئێوە دەکرێت. گاڵتەپێکردن بە ڕوخسار یانیش نەخۆشیەک کە کەسی بەرانبەر هەیەتی دەکرێت کاردانەوەیەکی هەبێت بۆ هەمیشە ڕق دابگرێ لەخۆی تەنانەت بێزی نەیەت لە ئاوێنەش سەیری خۆی بکات ئەم بابەتە وەک ئەوە وایە تۆ باڵی پەپولەیەک بە ئەنقەست ببڕیت و ئەویش هەتاوەکوو ماوە بە ئاواتی فڕینەوە هەموو ڕۆژێ بمرێت! زۆرجار ژینگە و دەورووبەر و کۆمەڵگا دەکرێت شێتت بکەن ! لە پەرتووکی چێژ و تام لە ژیانی خۆت وەرگرە دەگێڕێتەوە نووسەر کە کۆمەڵە بازرگانێک هەبوون بەیەکەوە هاوڕێ بوون یەکێکیان لە هەموویان باشتر و زیاتر سامانی بەدەست دەهێنا ئیدی سێ هاوڕێکەی دیکە ویستیان شێتی بکەن چۆن ؟! ئەو عەگالەیەکی سپی لەسەر کرد هاوڕێی یەکەم وتی ها فڵانە کەس ئەو عەگالە سوورە بوا جوانە ! ئەوەی دیکە وتی ئەو سەوزە زۆرت لێهاتووە ئەوەی دیکە وتی ئۆو چی دەبینم ئەم ڕەنگە شینەت زۆر لێ دێ ! ئیدی ئەو هەر توڕە دەبێت و ڕەد فعلی دەبێ هەتا پێدەکەنێ و ئیدی شێت دەبێ هەر لەو پەرتووکەدا نووسەر باس لەوەدەکات کە ئێستا ئەو بازرگانە کەوتۆتە سەر جادە و شێت بووە وە دەرئەنجامی ئەو کارەش هاوڕێکانی بوون (دەورووبەر) دەمەوێ دانی پێدابنێم کە هەر کاتێک ئەو بابەتە دەخوێنمەوە یانی توڕەیمم دەگاتە ئاستێک کە پێویستە ئەو کەسانە بە توندترین شێوە یاسا سزایان بدات چونکوم بوونە هۆی شێت بوونی کەسێکی بێ تاوان.

$بڕوانە:$
ناوەندی سی کەی ئای تەنها مەبەستەکەی گەیاندووە دەگونجێت هەندێک شتم بیرچووبێت لە گێڕانەوەی بەهۆی ئەوەی دەمێکە کتێبەکەم نەخوێندۆتەوە بەڵام شێوازی مەبەستی نووسەر و قسەکەی نووسەری گەیاندووە.
$کوشتنی زنجیرەیی و هەڵەی میدیاکان:$
وەک ئاماژەم دا بەوەی دەکرێت ئەو کەسەی بکوژی زنجیرەیی ئەنجام دەدات هۆکارێکی سایکۆلۆجی و هەروەها دەروونی هەبێت بۆ ئەنجام دانی کارێکی هاوشێوە دەکرێت کەسی بکوژی زنجیرەیی ویستی بەناوبانگ بوون و ترس خستنە نێو دڵی خەڵکی هەبێت ! یانیش کەسی بکوژی زنجیرەیی ویستی ئەوەی هەبێت کەناڵەکان و میدیاکان گرنگی پێبدەن بۆ ئەوەی وا هەست بکات کە کەسێکی مێژوویە و حکومەت و دەزگاکانی ڕاگەیاندن و هەواڵگریەکان گرنگی پێدەدەن وە بەداخەوە دەڵێم میدیا جیهانی و کوردیەکانیش بەژدارن لە کارێکی لەم جۆرە کاتێک ڕووداوێکی لەم شێوەیە ڕوودەدات ئەوا ڕاستەوخۆ میدیاکان و پەیجەکانی ئینتەرنێت دەستدەکەن بە شەیرکردن و بڵاوەپێکردنی هەواڵێکی لەو شێوەیە سەرەنجام بکوژی زنجیرەیی بەردەوام دەبێت لە ئەنجامدانی کارێکی لەو شێوەیە بۆ ئەوەی حکومەت و میدیاکان زیاتر و زیاتر گرنگی بە کارەکانی بدەن بەمەش ڕێژەی کوشتنەکان ڕوو لە هەڵکشان دەکات، لەسەر هەر حکومەتێک و میدیایەک پێویستە لە کاتی ڕوودانی کارێکی لەو شێوەیە کارەکە بە بێدەنگی بهێڵدرێتەوە و ڕێگە نەدرێت پەیج و میدیاکان دەستبکەن بە بڵاوکردنەوەی بۆ دەستکەوتنی زیاتری ڵایک و کۆمێنتی زیاتر بەم شێوەیە کەسی دەروون نەخۆش و بکوژی زنجیرەیی وردە وردە کارەکانی کەمدەکاتەوە و تاوەکوو هەڵەیەک دەکات و دەستگیردەکرێت لەلایەن پۆلیس، ئاسایش و هاوشێوەکانی.
$ئیمزای بکوژی زنجیرەیی (ناسینەوە):$
وەک چۆن هەر کەسێک کە لە دایک دەبێت پەنجە مۆرێکی تایبەت بەخۆی هەیە بەهەمان شێوە بکوژە زنجیرەییکان ئیمزایەکی تایبەتی خوودیان هەیە بۆ ئەوەی بناسرێنەوە کە لێرەدا چەند نمونەیەکی باس دەکەم بکوژی زنجیرەیی هەیە کە بوتڵی بیرە دەکات بە ئیمزایەک ! بکوژی زنجیرەیی هەیە کە لە پشتی کەسی کوژراو سیمبوڵێک دەکێشێت ! یانیش کاڵایەکی هاوشێوە بەجێ دەهێڵێت بۆ ئەوەی پەیامێک یانیش ناسینەوەیەک بکرێت بۆ کەسی بکوژی زنجیرەیی. دەکرێت هەندێکیان هێمای شەیتانی بکەن یانیش چەند جۆرە نوسینێکی تایبەتی کە ماناکەی نزیکە یانیش پێدەچێت مانای کوشتاری یانیش شەیتانی بێت لە سیناریۆی ئەو فیلمەی کە باسم لێوەکرد بکوژی زنجیرەیی بوکە شوشەیەک دادەنێت لە کاتی ڕفاندنی کەسی بە ئامانجگیراو تەنها سەری بوکەشوشەکە دادەنێت و هەندێک خەتی بەسەر دەموچاوی دەردەهێنێت واتا ئەو شوێنانەی ئازار دەدات و وێرانی دەکات.
$تاوانبار زیرەکترە یان پۆلیس:$
هەر چەندێک کە حکومەت و پۆلیس باشترین ئامێرەکانی هەواڵگری و دیاریکەری لۆکەیشن هتد... هەبێت ئەوا دەکرێت کە کەسی بکوژی زنجیرەیی زیرەکتر و وریاتر بێت لە دەزگا و لایەنە ئەمنیەکان وەک ئەوەی نمونەی بکوژێکی کۆریای باشوورم باسکرد کە 14 کەسی کوشتبوو دوای 30 ساڵ ئینجا پۆلیس و هەواڵگرەکانی ئەو وڵاتە توانیان دەستگیری بکەن ! لە خوارەوەی ئەم بابەتە ناوی چەند بکوژێکی زنجیرەییتان پێ دەڵێم کە تاوەکوو ئێستا دەسەڵات و لایەنی ئەمنی نەیتوانیوە دەستگیریان بکات یان ئەوەتان مردوون یانیش دەستگیرنەکراون.
- ئەتلانا ڕیپەر
- جاک ذە ستریپەر
- ذە فانتۆم کیڵەر
- ئۆکلاد کاونتی چایڵد کیڵەر
- ذە زۆدیک کیڵەر
سەرچاوەی بابەتی پەیوەست: لوتکەی 10 بکوژی زنجیرەیی کە تاوەکوو ئێستا دەستگیرنەکراون
$نەخۆشیە دەروونیەکانی بکوژەکانی زنجیرەیی:$
کۆمەڵە نەخۆشیەک هەن کە ئەو کەسانەی کوشتنی زنجیرەیی ئەنجامی دەدەن هەیانە پاشانیش دەیانکات بەو کەسەی کە مێشکیان بیری لێدەکاتەوە.
- تێکچوونی کەسایەتی دژە کۆمەڵایەتی
تێکچوونی کەسایەتی نەرگسی
- نەخۆشی دەروونی و نەخۆشی کۆمەڵایەتی
- شیزۆفرینیا
- تێکچوونی کەسایەتی سنووری
سەرچاوەکانی بابەت لە وێب سایتەکانی یەکەم و دووەم وەرگیراوە بە زوبانی کوردی بابەتی شیزۆفرینیا بەردەستە و دەتوانن بە شێوەیەکی تەواو لەسەری ورد ببنەوە یەکێک لەو حاڵەت و نەخۆشیە گرنگانەی کە پێویستە ئاماژەی پێبدەم و لە نەخۆشیەکانی سەرەوە ئاماژەم پێی نەداوە بریتیە لە بیپۆلەر (دوو جەمسەری) دەتوانن لەم وێب سایتە زانیاری زیاتری لەسەر بخوێننەوە بە زوبانی کوردیی نەخۆشی دوو جەسمەری گەر پێناسەیەکی کورت و پوخت بۆ ئەم جۆرە نەخۆشیە بکەم ناوەکەی بەخۆیەوە دیارە کەسێکە دوو کەسایەتی هەیە یانیش کۆمەڵە کەسایەتیەک لە یەک کەسایەتیدا لە گروپە دەروونیەکانی فەیسبوک کە بە زووبانی کوردیی بەردەست دەتوانن زانیاری زیاتری لەسەر بخوێننەوە بۆ دەوڵەمەندکردنی خۆتان.
سیناریۆی فیلمەکە: لە یەکێک لە شارەکانی وڵاتی هیندستان لە بەرەبەیانیەکی زوودا کاتێک کەسێک وەرزشی ڕاکردنی بەیانیان دەکات و ئاژەڵێکی لەگەڵ خۆی پێیە کە بریتیە لە سەگ وە وەک دەزانین و لامان ئاشکرایە سەگ بۆنکەرێکی زۆرباشە و زۆرینەی دەزگا و لایەنە تایبەتەکان بەکاریدەهێنن نمونە کەی ناین (K9) یانیش دەتوانین بڵێین سەگی پۆلیسی زۆر لەلایەن ئەمنیەکانەوە بەکاردێت بەهەرحاڵ سەگەکە بۆنێک دەکات و وردە وردە خەریکە ڕادەکات لە دەستی خاوەنەکەی و دەیبنێت کچێکی قوتابی بە جل و بەرگی خوێندنگەوە فڕێندراوە و بە کوژراوی لەنێو لایلۆنێک پێچراوە دواتریش ئەم هەواڵە بە هەموو هیندستان بڵاودەبێتەوە و میدیا و دەزگا ئەمینیەکان دەهەژێنێ وە هێشتا بکوژیش نادیارە و هیچ لێکۆڵینەوەیەک نەکراوە سەبارەت بەم بابەتە قێزەونە لە پڕدا دەرهێنەرێکی فیلمی تاوانی بکوژی زنجیرەیی بەدیار دەکەوێت و زانیاری لە پۆلیسەکان و حکومەتیش دەتوانم بڵێم زیاترە چونکوم 7 ساڵ بە تایبەت خەریکی دەرهێنانی یەک فیلم و خوێندنەوەی بایۆگرافی چەندین کەسایەتی گەورە و بکوژە زنجیرەییەکان بووە ئیدی دوای ئەوەی کە دەگەڕێت و کۆمپانیا بە کۆمپانیا دەگەڕێ هیچ کەسێک ئامادە نییە ئەو سیناریۆیە بکات بە فیلم و بڵاویبکاتەوە ئیدی کوڕەکە بەهۆی ئەوەی باوکی پێشوو تر پۆلیس بووە و ئەزموونی هەبووە کوڕەکەی وەک لێکۆڵەر وەردەگرن و لە کۆتایدا کەیسەکە چارەسەر دەکات نامەوێ تەواوی فیلمەکە باس بکەم ویستمە خۆتان بینەری بن و زانیاری زیاتریان دەستبکەوێت. [1]