ناڤ: محەممەد سلێمان
ناسناڤ: سەیدێ هەورامی
ناڤێ بابێ: حاجی سەید مەحموود
ساڵا ژ دایکبوونێ: 1189 – 1271
ساڵا مرنێ: 1846
جهێ ژ دایکبوونێ: خانەگا - #کرماشان#
جهێ مرنێ: گوندێ سەرووپیر - #هەورامان#
$ژیاننامە$
سەیدی یان سەیدیێ هەورامی، هەلبەستڤانەک ناڤدارێ هەورامییە، ناڤێ وی یێ درست «مەلا سەید محەممەد سلێمان کوڕێ حاجی سەید مەحموود»ە. ل ناڤبەرا ساڵێن 1189 – 1271ێ ل گوندێ خانەگا یا سەر ب پاوەیا پارێزگەها کرماشانێ ژدایکبوویە. ناسناڤێن وی ل ناڤ خەلکی و د ناڤ وێژەیا کوردیدا «سەید» و «سەیدیێ هەورامی»یە. (پەیڤا «سەید» ژ «صید»ا عەرەبیێ تێت کو ب ڕامانا نێچیرکرنێ هاتییە و گرێدایی ب «السیدا» عەرەبی ڤە نینە).
سەیدی سەبارەت ب ناڤێ خوە ل هەلبەستێکدا دبێژیت:
عەرزە داشت بەندەی دڵ مەند و ڕەنجوور (صیدی)ی دامی عەشق بە (صيدی) مەشھوور
ماوەیەکێ درێژ لدەف مەلا جەلال خورماڵی مایە و هەر لدەف وی ژی ئیجازەیا مەلاتیێ وەرگرتییە. پاشێ ڤەگەڕیایە ناڤچەیا خوە و مژیلی وانە گۆتن و کارێ جۆتیاریێ بوویە و هەر ب وی هندێ ژیانا خوە مەشاندییە. ژ بەر ژێهاتی و زیرەکاتیا سەیدی، ل گەلەک ناڤچە و باژاران ژ بۆ دەرس خواندێ سەردانا وی کرینە. ئێک ژ قوتابیێن سەیدیێ هەورامی «شێخ عوسمانێ سیراجەدین» بوویە کو پاشێ سەیدیێ هەورامی بوویە خەلیفەیێ وی. سەیدیێ هەورامی ئێک ژ وان هەلبەستڤانێن ناڤدار و بەهرەمەند بوو کو شیایە ب هەردوو شێوەزارێن هەورامی (هەورامیا نوی و هەورامیا کەڤن(ئاڤێستا) هەلبەستێ بنڤێسیت. بەشەک هەری زێدە ژ هەلبەستێن سەیدی باسا جوانی و سروشتێ کوردستانێ و ئەڤینیێ دکەن. سەیدی شارەزایێ زمانێن عەرەبی و فارسیێ بوویە و دەستەک باڵا هەبوویە ل هەردوو زماناندا و ب وان زمانان هەلبەست ژیک نڤێسینە.
ئەڤ هەلبەستڤانێ ناڤدار لگەل زانایێن مەزن وەک «مەلا ئەحمەدێ نۆدشی» هەڤ سەردەم و هەڤاڵ بوویە. سەیدیێ هەورامی ل ساڵا 1846ێ کۆچا داوی کرییە و ل گوندێ سەرووپیر یا سەر ب ناڤچەیا هەورامانێ هاتییە ڤەشارتن.
$نموونەیەک ژ هەلبەستا وی$
ل سەردەمێ خوە هندەک سۆفی لدەف شێخ عوسمانێ تەوێڵە باسا سەیدیێ هەورامی دکەن و دبێژن تەنێ مژیلێ مێبازیێیە و هەلبەستێ بۆ ژنا دنڤێسیت، ژ بەر هندێ نەگونجاوە ببیتە موریدێ تەریقەتێ. سەیدی ل بەرسڤا وان سۆفیا وی هەلبەستێ بۆ شێخ عوسمانی فرێدکەت:
یا شێخ سەنعانم، یا شێخ سەنعانم عاشق پەی تەرسا، من چوون سەنعانم
بێ باک جە تانەی مەناو مەنعانم چوون «یەعقوب» داغدار پەی مای «کەنعان»م
وامق پەی عوزار زوڵف عەنبەرینم فەرھاد جە حەسرەت خاڵی شیرینم
جە بەھرام بەدتەر من نمەد پۆشم گوڵ ئەندام سەندەن فام چەنی ھۆشم
مەجنوونی لەیلم، بیابان گێڵم عالەم مەزانان پەی لەیلێ وێڵم
زەدەی گوڵ جەمین وەنەوشە خاڵم ھا جەلاش ھۆشم، فیکرم، خەیاڵم
من چوون سالکان ڕای عەشقم دایم یا شێخ لاقەیدم جە لۆمەی لایم
نەواچان پی دەرد ھەر من موبتەلام سەد کەس ھا چوون من بە ئایەی کەلام
ھەزار کەس وەی تەور شێوەش ئی بازین نیم بە حەقیقەت، نیم بە مەجازین
تا مەجاز نەبۆ حەقیق نمەبۆ حەقیق بێ مەجاز تەحقیق نمەبۆ
ئەر حەقیقەتەن، ئەر مەجازییەن دڵو من بە ئەو بەخوا ڕازییەن
گشت جە من فێشتەر حاڵشان فەنان داخم ھەر ئێدەن، ھەر پەی من مەنان
گرد جە ھام دەردی من حاشا کەران سا خەڵقان بەیان تەماشا کەران
ئەر عاشق نەبان یەکسەر مەڵڵاو شێخ فتوا بۆ سەیدی سەربڕان بە تێخ
ڕامانا هەلبەستێ ب سۆرانی:
یا شێخ من سەنعانم، یا شێخ من سەنعانم
عاشقی تارسا، من وەک سەنعانم
بێ باکم لە تانە و لۆمەی خەڵکی
وەکو یەعقووب داغدارم لە گۆشەی کەنعان
وەکو وامیق عەوداڵی زولفی عەنبەرینم
وەکو فەرھاد بۆ خاڵی شیرین دەناڵم
لە بارام بەدتر لباد دەپۆشم
گوڵەنام فام و ھۆشی بردووم
شێتی لەیلام، وێڵی بیابانم
ھەموو کەس دەزانێ من بەدوای لەیلا وێڵم
ئەو یارەی ڕوومەت گوڵە و وەنەوشە خاڵە
ھۆش و فیکر و خەیاڵمی بردووە
من وەک دەروێشان ھەمیشە لە ڕێگەی عەشقدام
یا شێخ دەربەستی لۆمەی ئەو کەسەی لۆمەم دەکا نیم
دەڵێن گوایە تەنیا من تووشی ئەو دەردە بووم
بە قورئان سەدان کەسی وەک من تووش بوون
ھەزار کەس بەم شێوەیە خەریکی ئەم گەمەیەن
نیوەیان حەقیقییە نیوەیان مەجازییە
تا مەجاز لە ناوەوە نەبێ حەقیقی پەیدا نابێ
حەقیقی بێ مەجازی دروست نابێ
ھەرچی حەقیقییە و ھەرچی مەجازییە
بە خودا دڵی من ھەر بەو ڕازییە
ھەموویان لە من زیاتر حاڵیان پەرێشانە
داخم ئەوەیە تەنیا لۆمەی من دەکەن
ھەموویان حاشا لە ھاودەردی من دەکەن
سا خەڵکینە وەرن تەماشاکەن
ھەموو مەلا و شێخەکان ئەگەر عاشق نەبن
با بڕیار دەرکەن سەری سەیدی بە چەقۆ ببڕن
[1]