Biblioteca Biblioteca
Ricerca

Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!


Search Options





Ricerca Avanzata      Keyboard


Ricerca
Ricerca Avanzata
Biblioteca
nomi curdi
Cronologia degli eventi
Fonti
Storia
collezioni degli utenti
Attività
Cerca Aiuto?
pubblicazione
Video
Classifiche
Voce a caso !
Invia
Invia l'articolo
Invia immagine
Survey
tuo feedback
Contatto
Che tipo di informazioni abbiamo bisogno !
Standards
Condizioni di utilizzo
Qualità Voce
Strumenti
A proposito
Kurdipedia Archivists
Articoli su di noi !
Kurdipedia Aggiungi al tuo sito web
Aggiungi / Elimina e-mail
Statistiche di accesso
Statistiche voce
Convertitore di font
Calendari Converter
Lingue e dialetti delle pagine
Keyboard
Link a portata di mano
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Lingue
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Il mio conto
Entra
appartenenza !
dimenticato la password !
Ricerca Invia Strumenti Lingue Il mio conto
Ricerca Avanzata
Biblioteca
nomi curdi
Cronologia degli eventi
Fonti
Storia
collezioni degli utenti
Attività
Cerca Aiuto?
pubblicazione
Video
Classifiche
Voce a caso !
Invia l'articolo
Invia immagine
Survey
tuo feedback
Contatto
Che tipo di informazioni abbiamo bisogno !
Standards
Condizioni di utilizzo
Qualità Voce
A proposito
Kurdipedia Archivists
Articoli su di noi !
Kurdipedia Aggiungi al tuo sito web
Aggiungi / Elimina e-mail
Statistiche di accesso
Statistiche voce
Convertitore di font
Calendari Converter
Lingue e dialetti delle pagine
Keyboard
Link a portata di mano
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Entra
appartenenza !
dimenticato la password !
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 A proposito
 Voce a caso !
 Condizioni di utilizzo
 Kurdipedia Archivists
 tuo feedback
 collezioni degli utenti
 Cronologia degli eventi
 Attività - Kurdipedia
 Aiuto
Nuovo elemento
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
07-02-2019
زریان سەرچناری
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
I Curdi nella storia
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
Guerra e Pace in Kurdistan
11-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
GRAMMATICA E VOCABULARIO DELLA LINGUA KURDA
16-10-2011
هاوڕێ باخەوان
Statistiche
Articoli 518,448
Immagini 105,226
Libri 19,478
File correlati 97,493
Video 1,394
Biblioteca
Kurdistan. Cucina e Tradizi...
Biblioteca
I curdi / Viaggio in un pae...
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio pos...
Biblioteca
Memorandum sulla situazione...
Biblioteca
Un destino in versi, lirici...
GUNCAV KİRİNA “SÊ TARZÊ SÎYASETÊ” Û ROLA KURDAN
Gruppo: Articoli | linguaggio articoli: Kurmancî - Kurdîy Serû
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
voce Classifica
Eccellente
Molto buono
media
Povero
Bad
Aggiungi alle mie collezioni
Scrivi il tuo commento su questo articolo!
elementi della cronologia
Metadata
RSS
ricerca in Google per le immagini relative alla voce selezionata !
ricerca in Google per la voce selezionata !
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

GUNCAV KİRİNA “SÊ TARZÊ SÎYASETÊ” Û ROLA KURDAN

GUNCAV KİRİNA “SÊ TARZÊ SÎYASETÊ” Û ROLA KURDAN
=KTML_Bold=GUNCAV KİRİNA “SÊ TARZÊ SÎYASETÊ” Û ROLA KURDAN=KTML_End=
Cano AMEDÎ

Ji demen têkçûna împaratorîya Osmanî vir de, kadroyên İttihat Terakki bi destê Teşkilat-ı Mahsusa bingeha cîhwarên xwe li ser jenosayda gelan û olên cuda avakirîye. Gelê Kurd, Ermen, Suryanî Keldanî û Rûm di heman deman de bi jenosayd û kirkirên mezin ve rûbirû bûne.
Bi taybetî jî gelê Kurd, di pêvajoyên giran de derbas bûye, li hemberî stratejîyên kûr, dirêj û hovane de berxwedanek domdarî nîşandaye. Lê mixabin li gor şert û mercên wan deman û ji ber ku gelê Kurd pêvajoya netewbûnê ji paşve şopandîye, li hemberî êrîşên hovane û polîtîkayên asîmîlasyonê bi ser neketîye.
Dewleta Tirk, hebûna xwe, li ser tunebûna netewên din ava kirîye. Rûpelên dîrokê, bi mînak û belgeyên cuda xwedî dewlemendîyek balkêş e. Encamên trawmayên dîrokî ku ji nifşan derbasî nifşan dibe, îro jî li ser civatê xwedî bandorek giran e.
Erdnîgarîya Kurdistanê, di heman deman de bûye qada şer, talan û dagirkerîyê. Gelê Kurd û netewên din, bi jenosayd û qetlîamên domdar re rûbirû mane. (Kurdên Ezdî, Ermen, Suryan, Keldan û Rûm)
Talat Paşa û hevalên wî (Enver, Cemal û hwd), xwedî fikir û projeyên tawanbarîyê ne. Kadroyên duyem, aqil û staratejîya wan, di warê pratîkî de bi cîh anîn û komara Tirk damezrandin. Ew kadroyên bi projeyên jenosayd û nefîkirinê li ser xwîna gelan, dewleta Tirk ava kirine, mîratek tawanbarî radestî nifşên pey xwe kirine, li ser wê bingehê îro nebîyên wan desthilatdarin.
Dewleta Tirk, bi formulasîyona “sê tarzê sîyasetê” hatîye dizayn kirin. Ev formulasîyon, ji alîyên kesên ne Tirk yên mîna: Yusuf Akçura (Tatar), Hüseyinzade Ali (Azeri), Ahmet Agoyef (Azeri), Ziya Gökalp (Kürd), Mois Kohen (Cûhî) Ömer Seyfettin (Çerkez), Dr Nazim (Selanik), Dr Bahtin Şakir (çerkez) û hwd ve hatîye amde kirin. Felsefa dewletbûna tirkan, li ser sê lingên esasî formüle kirine, bi destxistana axê/erdnîgarîyekî, avakira neteweyek û bi afirandina zimanekî fermî dewleta tirk damezrandine.
Damezrandina Tirkîyê, li ser felsefe û polîtîkayên dewletbûnek yekrêz û avakirina neteweyekê hat meşandin. Ev polîta, di warê astengkirin û tunekiran ziman de rolekî girîng bi cîh anî. Perwerdeya mecbûrî ya yek zimanî, rê li ber sîyaseta pişaftinê (asîmlasyonê) hêsan kirîye.
Dewleta tirk, alfabeyên cuda qedexe kir, alfaba Osmanî, di şevekê de ji holê rakir û mêjîyê civatê paqij kir (reset kir), di şevekê de bîrdanka civatê, wek kadîna qayê wala kirin. Zana û nezan, xwendevan û kesên ne xwendevan, di şevekê de bûn wek hev û li ser rûpelek nuh, dest bi perwerdeya Kemalîzmê kirin. Alfabeya latînî, di hemû qadên jiyanê kirin desthilatdar. Kilîd li derîyên medresan xistin û hemû beşên civatê kişandin asta zaroktîyê. Perwerdeya zarokan gelek hêsan e, fêrbûna alfabeyek nuh, hevokên nuh, zimanekî nuh, hişmendîyek û dîrokek nuh, bi xwe re civaknasîyek nuh derxist holê…
Bi avakirina dewletek nijadperest û mîlîtarîst, bingeha “yek dîn, yek mezheb, yek îdeolojî(Kemalîzm), yek al, yek ziman û yek welat” danî û bi hêsanî dan meşandin. Ev sîyaseta hanê, li ser kêm netewan bê êş û bê problem, bi hêsanî hat meşandin.
Hinek jê, di destpêkê de nasnama Tirk û zimanê tirkî bi şêweyek xwebexş bijartin. Netewên din û gelên bi qetlîam, jenosayd û bi pergala zilmê rûbirû bûn. Di destpêkê de gêlê laz, çerkez, cuhî, pomak, tatar û kêm netewên din ala sipî hildan. Gelê Kurd, ji qirkirina Koçgirî bigire heta jenosayda Dersimê di hemû deman de û li hemû hereman, di nav hewldan û berxwedanan de bû. Dewleta dagirker, hemû amûrên zilmê bi kar anî; lê gelê Kurd ala dîlbûnê hilneda û di berxwe da.
Dewleta tirk bi jenasoydek sipî ya domdar, polîtîkayên pişaftinê (asîmlasyonê) didomîne û ev sed sal zêdetire dixwaze erdnîgarî, demografî û civaknasîya gelê Kurd biguherîne. Bi şêweyek sistematik û mobîlîze ji Balkanan, ji Kafkasya û welatên din komên netewê din li bajar û wargehên Kurdistanê bi cîh dikin. Niha jî kom bi kom cîhadistên tundrew, ereb û tirkmanên li Surî û İraqê li seranserê Kurdistanê kom bi kom bi cîh dikin. Dîsa bi milyonan gelê Kurd ji ber zilim û qetlîamên hovane, dev ji gund û bajarên xwe berdan, li bajarên tirkan yên mezin bi cîh bûne.
Ev aqilê jenosaydê, îro bi şêweyek zîndî desthilatdar e û di nav hewldanên bicîhanîna xwen û xeyalên bapîrên xwe de dimeşe. Hebûna xwe, li ser tunebûna neteweyên din didomînin. Ji bo têkoşîna rizgarîya Kurdistanê bi ser nekeve şûrê xwe tûj kirine û gefan dixwin. Bi piştgirîya xwefiroş û bê eslan dixwazin civata Kurd ji nîrx û hêjayên xwe dûr bixin. Nakokîyên civakî, sîyasî kûr dikin û dixwazin sûdê ji wan bigirin.
Em şahidin ku îro jî xewn û xeyalên panturkîzmê û panîslamîzmê li ser bingeh û rêgeha narkotîzmê dimeşe. Desthilatdarîya îroyin, bi tundî vê şopê di şopîne û dixwaze pergalên “sê tarz sîyasetê” bi cîh bîne. Bawerîya şopînerên panturkîzmê ew e ku “demek dirêj tirk ketine xizmeta islamê, divê îslam jî xizmeta tirkan bike”. Lê belê em baş dizanin ku di warê îlmî, fikrî û bawerîyê de tu rolek û kedek tirkan, di pêşketina ola îslamê de tuneye. Lê belê piştî nakokîyên xalîfetîyê û pêvajoya “fetîhê” de, tirkan ji bo talan û “ganîmetan” bidest bixin, bûn suwar û êrîşkarên “ummetê”!
Ji bo civat û gelê xwe dibêjin: “pişaftin tawanekî mirovahîyê ye!” lê gava dor tê ser gelê Kurd û netewên din, polîtîkayên pişaftinê dibe “hewldanên demokrasîyê(!)”. Çi heyf e ku hinek şagirt û şopînerên Îttîhat-Terakî bi versiyonek “tirkmencî” dixwazin kirasê kemalîzmê cardin bi xwîna xort û keçên Kurd guncav bikin.
Di destpêka belavbûna fikren Îttîhat-Terakkî de, hinek “zana û sîyasetmedar”ên esil Kurd, bi kelecanîyek germ fikir û ramanên Osmanîperestî, îslamperestî û tirkperestîyê munaqaşe kirin û parastin. Xuya ye ku di pêvajoya têkçûnê de jî dîsa hinek alîyên sîyasî dixwazin xwîneke germ bidin civata tirk. Eger gelê Kurd, li ser hişmendîyek netewî, bi hest û vînek kurdewarî bingeha aqûbet û îtîfaqa navxwoyî durust bike û bi dilsozîyek netewî tevbigere, ez bawerim demsalên têkçûnê û zivistanên xedar, wê konê xwe li ber derîyê dagirkeran deynin.
Lêgeranîna çareserîya pirsgirekên Kurdistanê, encax bi aqilekî hevbeş û bi stratejîyek netewî pêk tê. Bi seknekî niştîmanî, sîyasetek cûdaxwaz, zimanekî cudaxwaz û bi hewldan û armancên xwedîtîya erdnîgarîyê gelê Kurd dikare xewn û xeyalên şopgerên Îttîhat-Terakkî`yan hilweşîne.
Tekbirina sîyaseta derew û benîştên xav ku weke “netewa demokratik” tê pênasekirin, girêdayî têkoşîn û xurtbûna hêza netewî ye.
Hêvî dikim ku nifşê nuh, dîroka gelê Kurd ya dûr û nêzîk baş fêrbibin. Dîsa bi qasî dîroka xwe jî divê dîroka dagirkeran baş zanibin, di derheqê fen û fût, dek û dolabên wan de xwedî nêrînek rasteqîn û dewlemend bin.
[1]
Questo articolo è stato scritto in (Kurmancî - Kurdîy Serû) lingua, fare clic sull'icona per aprire l'articolo in lingua originale!
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
Questo oggetto è stato visto volte 447
HashTag
Fonti
[1] | Kurmancî - Kurdîy Serû | https://portal.netewe.com/ - 19-05-2023
Articoli collegati: 3
Gruppo: Articoli
linguaggio articoli: Kurmancî - Kurdîy Serû
Publication date: 03-01-2022 (2 Anno)
Libro: Sociale
Libro: Politic
Provincia: Kurdistan
Publication Type: Born-digital
Tipo di documento: Lingua originale
Technical Metadata
Qualità Voce: 96%
96%
Aggiunto da ( ئاراس حسۆ ) su 19-05-2023
Questo articolo è stato esaminato e rilasciato da ( سارا ک ) su 20-05-2023
Questa voce recentemente aggiornato da ( سارا ک ) in: 20-05-2023
URL
Questa voce secondo Kurdipedia di Standards è non ancora esauriti !
Questo oggetto è stato visto volte 447
Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Articoli
Storia dei curdi
Biblioteca
La questione curda
Biblioteca
Kurdistan iraqeno: un caso di passaggio alla democrazia?
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi

Actual
Biblioteca
Kurdistan. Cucina e Tradizioni Del Popolo Curdo
21-11-2013
بەناز جۆڵا
Kurdistan. Cucina e Tradizioni Del Popolo Curdo
Biblioteca
I curdi / Viaggio in un paese che non c\'è
17-09-2013
هاوڕێ باخەوان
I curdi / Viaggio in un paese che non c\'è
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
Biblioteca
Un destino in versi, lirici curdi
28-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Un destino in versi, lirici curdi
Nuovo elemento
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
07-02-2019
زریان سەرچناری
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
I Curdi nella storia
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
Guerra e Pace in Kurdistan
11-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
GRAMMATICA E VOCABULARIO DELLA LINGUA KURDA
16-10-2011
هاوڕێ باخەوان
Statistiche
Articoli 518,448
Immagini 105,226
Libri 19,478
File correlati 97,493
Video 1,394
Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Articoli
Storia dei curdi
Biblioteca
La questione curda
Biblioteca
Kurdistan iraqeno: un caso di passaggio alla democrazia?
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
Folders
Biblioteca - Provincia - Fuori Biblioteca - Libro - Varie Biblioteca - Dialetto - Italiano Biblioteca - Publication Type - Biblioteca - PDF - Biblioteca - Libro - Curdo emissione Biblioteca - Libro - Rapporto Biblioteca - PDF - Biblioteca - Tipo di documento - Lingua originale Articoli - Libro - Curdo emissione

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| Contatto | CSS3 | HTML5

| Pagina tempo di generazione: 1 secondo (s)!