پەرستگای #لالش#: شوێنێکی پیرۆزە بۆ ئایینی ئێزیدی.
پێشەکی:
پەرستگای لالش دەکەوێتە شاری شێخان، بە گرنگترین شوێنی ئایینی دادەنرێت بۆ کۆمەڵگەی ئێزیدی. ئەم پەرستگایە دێرینە گرنگییەکی ڕۆحی قووڵی هەیە، زیارەتکاران و سەردانکەرانی ناوچە جیاوازەکانی جیهان بۆ لای خۆی ڕادەکێشێت. پەرستگای لالیش بە تەلارسازی ناوازە و مێژووی دەوڵەمەند و پراکتیزە ئایینییە بەناوبانگەکانی، بەڵگەی ئیمانی ئێزیدییەکانە بە خۆڕاگرییەکی بەهێزەوە.
مێژوو و تەلارسازی:
پەرستگای لالش کە بە لالش ناسراوە، مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی دووری پێش مێژوو و شوێنی پەرستن بووە. بەدرێژایی سەدەکان چەندین جار درووستکردن و نۆژەنکردنەوەی بەسەردا هاتووە. شێوازی تەلارسازی بە تێکەڵەیەک لە هونەری ڕەسەنی ئێزیدی و کاریگەرییەکانی کە لە کولتوورە دراوسێکانەوە وەرگیراون تایبەتمەندە، ئەمەش وایکردووە ببێتە شوێنێکی کولتووری کە گرنگییەکی بەرچاوی هەبێت. کۆمپلێکسەکە پێکهاتووە لە چەندین مەزارگە و قوربانگا کە ڕۆڵێکی گرنگ لە بیروباوەڕی ئێزیدیەکاندا دەگێڕێت.
گرنگی ڕۆحی:
پەرستگای لالش بە پیرۆزترین پەرستگای ئایینی ئێزیدی دادەنرێت. ئەم پەرستگایە گرنگییەکی زۆری هەیە چونکە پێدەچێت ئەو شوێنە بێت کە پاشا هاتۆتە سەر زەوی. ئێزدییەکان باوەڕیان بە ڕێزگرتن لە فریشتەکان هەیە کە زۆرجار بە تاووسێک نوێنەرایەتی دەکرێت و بە پەیوەندی نێوان مرۆڤ و خودا دادەنرێت. پراکتیزە ڕۆحییەکانی پەرستگای لالشا بریتین لە زیارەت و ڕێوڕەسمی پیرۆز و ڕێوڕەسمی دوعاکردن کە لەلایەن سەرکردە ڕۆحییە ناسراوەکانەوە ئەنجام دەدرێن
زیارەت:
بە سەرنجدان بە ڕێوڕەسمی ساڵانە، هەزاران حاجی ئێزدی دەچنە پەرستگای لالش و بەشداری لە پراکتیزە ڕۆحییەکان دەکەن بۆ ئەوەی بەدوای نیعمەت و پاککردنەوەدا بگەڕێن. ئەمەش بریتییە لە بەشداریکردن لە ڕێوڕەسمە ئایینییەکانی وەک شەوی سەری ساڵ، هەروەها دابەشکردنی ئاوی پیرۆزی زمزم کە پێدەچێت تایبەتمەندی چاککەرەوەی هەبێت.
پاراستن و ئاستەنگەکان:
پەرستگای لالیش بەدرێژایی تەمەنەکان ڕووبەڕووی چەندین تەحەدا بووەتەوە، لەوانە گۆشەگیری، بەتایبەتی لە قۆناغەکانی ململانێدا. کۆمەڵگەی پەرستگاکە زیانێکی زۆری بەرکەوتووە بەڵام هەوڵەکان دراوە بۆ ئاوەدانکردنەوە و پاراستنی پەرستگای لالیش و ناوچەکانی دەوروبەری، ئەمەش جەخت لەسەر گرنگی ئەم شوێنە کولتووری و مێژوویی و ئایینییە دەکاتەوە.
ئەنجام:
پەرستگای لالش شایەتحاڵی ئیمانی پتەوی ئێزیدییەکانە و وەک حەرەمێکی ڕۆحی و ڕەمزی میراتی کولتووری ئەوان کاردەکات. ئەم شوێنە پیرۆزە ئەو نەریت و ڕێوڕەسمە سەدان ساڵەیانەی کە بە چەندین نەوە دەگوازرێنەوە دەپارێزێت. لالیش موگناتیسیەکە بۆ ئەو حاجیانەی کە لە پاشخانی جۆراوجۆرەوە هاتوون و بەدوای بەدیهێنانی ڕۆحی و تێگەیشتنێکی قووڵ لە ئایینی ئێزیدیدا دەگەڕێن. سەرەڕای ئەو تەحەددایانەی کە ڕووبەڕووی بووەتەوە، پەرستگای لالش بەردەوامە لە بوون بەهێمای خۆڕاگری و هیوا بۆ کۆمەڵگەی ئێزیدییەکان.[1]