Biblioteca Biblioteca
Ricerca

Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!


Search Options





Ricerca Avanzata      Keyboard


Ricerca
Ricerca Avanzata
Biblioteca
nomi curdi
Cronologia degli eventi
Fonti
Storia
collezioni degli utenti
Attività
Cerca Aiuto?
pubblicazione
Video
Classifiche
Voce a caso !
Invia
Invia l'articolo
Invia immagine
Survey
tuo feedback
Contatto
Che tipo di informazioni abbiamo bisogno !
Standards
Condizioni di utilizzo
Qualità Voce
Strumenti
A proposito
Kurdipedia Archivists
Articoli su di noi !
Kurdipedia Aggiungi al tuo sito web
Aggiungi / Elimina e-mail
Statistiche di accesso
Statistiche voce
Convertitore di font
Calendari Converter
Lingue e dialetti delle pagine
Keyboard
Link a portata di mano
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Lingue
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Il mio conto
Entra
appartenenza !
dimenticato la password !
Ricerca Invia Strumenti Lingue Il mio conto
Ricerca Avanzata
Biblioteca
nomi curdi
Cronologia degli eventi
Fonti
Storia
collezioni degli utenti
Attività
Cerca Aiuto?
pubblicazione
Video
Classifiche
Voce a caso !
Invia l'articolo
Invia immagine
Survey
tuo feedback
Contatto
Che tipo di informazioni abbiamo bisogno !
Standards
Condizioni di utilizzo
Qualità Voce
A proposito
Kurdipedia Archivists
Articoli su di noi !
Kurdipedia Aggiungi al tuo sito web
Aggiungi / Elimina e-mail
Statistiche di accesso
Statistiche voce
Convertitore di font
Calendari Converter
Lingue e dialetti delle pagine
Keyboard
Link a portata di mano
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Entra
appartenenza !
dimenticato la password !
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 A proposito
 Voce a caso !
 Condizioni di utilizzo
 Kurdipedia Archivists
 tuo feedback
 collezioni degli utenti
 Cronologia degli eventi
 Attività - Kurdipedia
 Aiuto
Nuovo elemento
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
07-02-2019
زریان سەرچناری
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
I Curdi nella storia
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
Guerra e Pace in Kurdistan
11-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
GRAMMATICA E VOCABULARIO DELLA LINGUA KURDA
16-10-2011
هاوڕێ باخەوان
Statistiche
Articoli 518,615
Immagini 105,234
Libri 19,488
File correlati 97,516
Video 1,394
Biblioteca
Kurdistan. Cucina e Tradizi...
Biblioteca
I curdi / Viaggio in un pae...
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio pos...
Biblioteca
Memorandum sulla situazione...
Biblioteca
Un destino in versi, lirici...
Serpêhatiya Şêx Seîdê Pîran
Gruppo: Articoli | linguaggio articoli: Kurmancî - Kurdîy Serû
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
voce Classifica
Eccellente
Molto buono
media
Povero
Bad
Aggiungi alle mie collezioni
Scrivi il tuo commento su questo articolo!
elementi della cronologia
Metadata
RSS
ricerca in Google per le immagini relative alla voce selezionata !
ricerca in Google per la voce selezionata !
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0
Serpêhatiya Şêx Seîdê Pîran
Articoli

Serpêhatiya Şêx Seîdê Pîran
Articoli

=KTML_Bold=Serpêhatiya Şêx Seîdê Pîran=KTML_End=
Solîn Urmiye

#Şêx Seîd# kesekî nîştimanperwer bû wî ji netewa Kurd re mîrateke gelek serbilind û dîrokî hiştiye. Şêx Seîd li Mûş û Melezgîrtê dest bi xwendinê kiriye.
Kurdshop - #Şêx Seîdê Pîranî# kesayetiyek bû ku di dîroka netewa Kurd û Kurdistanê de gelek bi navûdeng e. Ji destpêka sedsala 20an heta îro navekî zindî ye.
Wî li Bakurê Kurdistanê, serokatiya serîhildana herî mezin a netewî kiriye. Wî siyaseta dagîrkeran ya înkarkirina Kurdan nepejirandiye.
Dagîrkerên Kurdistanê ji wî û serhildana wî ditirsiyan û dizanîn ku serhildana wî berfireh bibe dê Kurdistana mezin ava bike û dujminan zanîbû ku Kurd dê wî bişopînin û dê di rêya wî de mafê xwe yê çarenivîsê bixwazin. Lewma dujminan bi hemû hêza xwe ve serhildana wî temirandin û bi awayekî nemirovane ew bi darve kirin.
Şêx Seîd di nav Kurdan de Palûyî û hem Xinisî û hem jî Pîranî tê naskirin. Malbata Şêx Seîd li Kurdistanê xwedanê bandoreke mezin a civakî, olî û netewî ye. Şêx Seîd di sala 1865an de li Palûyê ji dayîk dibe. Navê bavê wî “Şêx Mehmûd Fewzî Efendî” û dayîka wî jî Merve Xan e.
Şêx Seîd kesekî nîştimanperwer bû wî ji netewa Kurd re mîrateke gelek serbilind û dîrokî hiştiye. Şêx Seîd li Mûş û Melezgîrtê dest bi xwendinê kiriye. Piştî ku bavê wî li Xinisê niştecîh dibe li vir zanista Qurana pîroz û fiqihê dixwîne. Bavê wî şêxê dergeha naqşîbendî bûye û di heman demê de seydayê Şêx Seîd bû.
Şêx Seîd li Palûyê jiyana xwe ya zarotiyê derbas kiriye. Di dema şerê yekem ê cîhanê de Rûsyayê Kurdistan dagîr kir; ji ber wê jî, ew koçber dibin li Pîranê nîştecih dibin. Piştî şerê cîhanî jî, li gel bavê xwe ber bi Xinisê ve diçin û li vir dimînin. Li Xinisê fêrî perwerdeya olî dibe. Lewma bavê wî, wê demê li bajarên Palû, Xinis û Pîranê xwediyê mektebên olî bûye. Şêx Seîd perwerdeya xwe di wan mekteban de li gel seydayên gelek bi navûdeng qedandiye.
Piştî ku bavê Şêx Seîd diçe ser rehma Xwedê, navborî xizmeta mekteban dimeşîne û li gor agahiyan, malbata Şêx Seîd 400 mektebên olî hebûne û Şêx Seîd serpereştiya wan kiriye. Şêx Seîd xwediyê pirtûkxaneyeke gelek mezin bûye. Hatiye zanîn ku di pirtûkxaneya wî de nêzî 20 heza pirtûk hebûne. Şêx Seîd erdnîgariya Kurdistanê bi başî nas kiriye. li Kurdistanê bi piraniya şêx, serokeşîret, mîr û axayên Kurdistanê re pêwendiyekî xurt hebûye.
Şêx Seîd bi zanista xwe û bi seydatiya xwe û bi xêrxwaziya xwe ve jî di nav xelkê de dihate naskirin; şêx û zanayekî xwediyê rûmeteke mezin bûye. Xelkê wekî rêberekî oldar, civakî, karsazî gelek ji wî hez dikirin.
Şêx Seîd kesekî bi rehm bûye û rêz ji mafê tak, netewên din û kêmaniyên deverê girtiye. Dema ku qirkirina Ermeniyan ji aliyê dagîrker ve tê kirin, li dijî komkujîkirina Ermeniyan derdikeve holê û li hember wê qirkirinê banghêjiyê dike û dibêje: “Qirkirina Ermenan ne wîjdanî û îmanî ye. Li dijî mirovatî, li dijî îslamiyetiyê ye. Ew li dijî mafên her neteweyekê ye jî.”
ŞÊX SEÎD ÇEND ZIMAN DIZANÎN?
Şêx Seîd Efendî, Tirkî, Ermenî, Farsî, Erebî bi başî dizanî û bi wan zimanan hem dipeyivî û hem jî dinivîsî. Ew zimanzaniye ji bo Şêx Seîd Efendî derfetek çê kiribû ku li gelek welatan û zanayên cîhanê re danûstandinê bike. Ew diçe welatên Ereban, Îranê, Hindistanê, Ozbekistanê û gelek welatên din yên Rojhelata Navîn û Qafqasyayê.
DESTPÊKIRINA XEBATA ŞÊX SEÎD
Serîhildana netewî ya Kurdistanê ya sala 1925an di bin serokatiya Komîteya Serxwebûna Kurdistanê de hate destpêkirin. Ev tevgera netewa Kurd bû û ew xebate di bin pêşengiya Komîteya Serxwebûna Kurdistanê û serokatiya Şêx Seîd Efendî de hatibû meşandin.
Xebata gelê Kurd piştî peymana Lozanê bi dawî hatibû û piştî wê peymanê jî, çendîn serhildanên berfireh yên Kurdan li Îran, Tirkiye û Iraqê hatine rêkxistinkirin.
Pir dem ser de derbas nebû ku Kemalîstan hemû ew soz ji bîra xwe birin ku li “Peymannameya Nîştimanî” a Çileya Paşîn a sala 1920î de dabûne Kurdan, ku tê de daxwaza rêzgirtin ji mafên kêmaniyan hatibû kirin. Kemalîstan çiqas pêgeha xwe bihêztir dikirin, ewqas jî êrîşî mafên hemwelatiyan û bi taybetî mafên neteweyî yên gelê Kurd û Ermeniyan binpê dikirin. Tevî wê jî hikûmeta Tirkiyê siyaseta şovenîstî ya helandin û asmîlekirin û bişavtina Kurdan girte ber xwe.
Rêxistina Azadiyê, partiya siyasî ya yekemîn ya Kurdistanê bû. Rêxistinek gelek modern, civakî, netewî û rewşenbîr bû.
Tevgera 1925an bi beşdariya gel pêkhat û hate meşandin. Tevgerek gelek medenî bû. Serokatiya tevgerê bi serpereştiya kesayetiyên olî û civakî bû û serokê tevgerê jî Şêx Seîdê Pîranî bû. Lewma jî dewletê nedixwest ku tevgera netewî ya 1925an ku wekî tevgerek netewî û rêkxistinkirî bê naskirin. Di sala 1921î de dewleta Tirkiyê dest avêt bi binçavkirina hemwelatiyan di Kurdistanê de. Siyasetmedar û rewşenbîrên Kurd di heman salê de hewla damezrandina rêxistineke nû didin. Li gor hin çavkaniyên dîrokî “Rêxistina Azadî” yan jî “Komîteya Serxwebûna Kurdistanê” di sala 1921an û li gor hin çavkaniyên din jî, di sala 1922an de û li gor hinekan jî di sala 1923an de hatiye avakirin. Piraniya dîrokzan li ser sala 1921an hevnerîn in
Komîteya Serxwebûna Kurdistanê, ji rêxistinên Kurdistanê yên dema Osmaniyan cudatir bû; Rêxistinek serbixwe bû. Ew Komîte di bin serokatiya Xalid Begê Cibrî yê bûrayê Şêx Seîd Efendî, serokeşîr, şêx, axa, mîr, mamosteyên olî yên Kurdistanê yên bi navûdeng de hate avakirin. Di nav Komîteya Serxwebûna Kurdistanê de leşkerên bi navûdeng jî hebûn. Kesên wek “Mebûsê Bedlîsê û Yûsif Ziya Beg” hebû.
Beşek damezrênerên wê komîtê ev in: “Dr. Fuad, Ekrem Cemîlpaşa, Hecî Mûsa, Husên Paşa, Îhsan Nûrî Paşa, Şêx Tahir, Seyîd Ebdulqadir, Hecî Axdî naskirî bi (Bavê Tûjo), Hecî Mûsa Beg, Yûsif Ziya, Xalidê Cibrî û Xalidê Hesenan”.
Navenda rêxistinê, Erzêrom bû. Lê Rêxistina Azadiyê di demeke kurt de li gelek bajar û bajarokên Kurdistanê bi awayekî veşartî xebata xwe berfireh dike. Xelk piştevaniyeke mezin jê re nîşan dide û li derdora serokên wê rêxistinê kom dibin.
Xalid Beg û Yûsif Ziya Beg li pey Şêx Seîd Efendî digerin ji bo ku ew xwediyê pêgehek civakî û olî bûye; Ew navborî peyda dikin û diçin cem wî. Li gel Şêx Seîd çendîn demjimêran diaxivin û wî dikin endamê Komîteya Serxwebûna Kurdistanê û serokê Komîteyê.
Piştî ku Xalid Beg û Yûsif Ziya Beg li Bedlîsê dîl têne girtin. Dewlet û Dîwana Bilind ya Bedlîsê daxwaz binçavkirina Şêx Seîd Efendî dikin û biryara girtina wî derdikin. Ew naçe dadgehê û ji Xinisê derdikeve û ber bi Pîranê ve bi rê dikeve. Şêx Seîd Efendî beriya despêkirina serîhildana 1925an tevlî xelkê dibe û bi wan re diaxive; Beşek ji axavtinên wî wiha ye: ‘’Tirkan em xapandin. Tirkan di destpêkê de digotin ku meclîs û hikûmet hevpar e. Kurd û Tirk birayê hev in û wekhev in. Lê belê niha ew Kurdan înkar dikin. Ew dibêjin ku Kurd nînin û hemû Tirk in. Wan zimanê Kurdî û navê welatê Kurdan wate Kurdistan qedexe kirine. Her aliyeke Kurdistanê dagîr kirin. Ji bo ku li Kurdistanê desthilatdariyê bikin, li her devereke Kurdistanê binkeyên leşkerî ava dikin. Li ser dewlemendiya welatê me mafê me yê ku em biaxivin, nîne. Di dibistanan de zimanê perwerdehiya Kurdî hebû û wir derheq dîroka me, çand û wêjeya me perwerdeyî dihate kirin. Niha dibistan qedexe bûne û hatine daxistin. Di dibistanan de jî Kurdî qedexe ye. Bi zimanê Tirkî zarokên Kurdan perwerde dibin. Di navbera me û Tirkan de dezgeha Xalifetî hebû, lê niha ew jî, ji holê rabûye. Lewma jî di navbera me de ti hêjayiyeke ku me bi hev re girêbide nîne. Êdî avakirina dewleta me wate Kurdistan, li me bûye ferz. Divê em Tirkan ji axa xwe derxînin. Em bibin xwediyê axa xwe. Ji bo wê jî cîhad ferz e”.
Sala 1925an raperîna Kurdistana Tirkiyê bi rêveberiya Şêx Seîd Pîran hate destpêkirin. Ew serhildan di mideheke kin de xurt û berfireh bû. Tevgera 1925an di demeke kurt de gelek serkeftin bi dest xist û bû tevgerek cemawerî. Tevgerê gelek bajarên Kurdistanê xistin bin desthilatdariya xwe. Hêzên Şêx Saîd di demeke kurt de Darahên, Maden, Sîwêreg û Erxaniye bi dest xistin û ber bi Amedê ve meşiyan. Ji aliyekî din ve jî Gimgim bi dest xistin û berê xwe dane bajarê Mûşê.
Hikûmetê di 21 Şibatê de li bajarên Kurdan rewşa awarte û mîlîtarîzekirina bajaran ragihand. Lê yekîneyên artêşa Tirkiyê di 23yê Şibatê de li hemberî serhildana Kurdan bo paş ve kişiya Amedê. Hêzên Kurdan serhildana xwe xurtir kirin û Elezîz ket destê hêzên Kurdan.
Hêzên Şêx Saîd di 7ê Adara heman salê de Amed dorpêç kirin. Lê belê bê ku dest bi ser bajar de bigirin, naçar man ku paş ve bikişin. Artêşa Tirkiyê di 26ê Adarê de ji rêya bejayî û hewayî ve êrîşên xwe destpê kir. Hêdî hêdî şervanên Kurdan lawaz dibûn û şer bi qazancê artêşa Tirkiyê diçû pêş.
Piştî çend meh şerkirin, dîsan gelek bajarên Kurdistanê hatine dagîrkirin. Di naverasta meha Nîsana 1925an de Şêx Saîd li nêzî Gimgimê û yek ji pêşengên din ê Serhildanê Şêx Şerîf jî, li bajarê Palûyê xwe radestê hêzên dujmin kirin.
Mixabin ew serhildan jî temirî û Şêx Seîd, Dr. Fuad û serokên din radestî dadgehê hatine kirin û piştre hatin darvekirin. Ew serdozgerê ku hikmê îdama 53 kes ji rêberên serhildanê wajo kiribû, roja 28ê Hezîrana 1925an di nav dadgehê de got: “Hin kes ji we, reftar û kiryarên xirab li dijî hikûmetê kirine û we xelîfet kiriye hêncet ji bo ku berevaniyê ji serhildana xwe bikin. Lê hûn hemû li ser avakirina Kurdistanek serbixwe hevdeng û hemnerîn bûn”.
Serhildana 1925an derbeyek mezin li hikûmeta Tirkiyê xist. Her eva mezintirîn belge ye ku Tirkiyê bona jinavbirina wê serhildanê, hewcehî bi 35 hezar leşker û 12 balafiran hebû. Ew serhildane ewqas girîng bû ku hebûna Tirkiyê wekî dewlet dixiste metirsiyê. Lewma Tirkiye neçar bû ku 80 hezar leşkeran di Kurdistanê de cihgir bike. Hêzên Tirkiyê dest avêtin bi kawilkirina Kurdistanê, bi hezaran welatiyên bêguneh hatin kuştin ku gelek ji wan jin û zarok bûn. 206 gund hatine kawilkirin, 8,758 mal hatin şewitandin û 15,200 kes jî hatine kuştin, wê serhildanê 20 milyon lîre zirar gihande Tirkiyê.
Wê demê hovîtiya dujmin gihabû astekê ku rojnameya “Weqt” a ser bi hikûmetê bi bê şermî ve nivîsîbû: “Li her cihekê ku zergê sernêzeya Tirk hebe, meseleya Kurd tine”.
Dema ku Şêx Seîd û hevalên wî birine ber darê îdamê wî got: “Ez gihîştime dawiya jiyana xwe ya dinyayê. Ne poşman im ku min xwe bo netewa xwe kir qurbanî. Lê bila neviyên me, tola me hildin û li hember neyaran, me şermezar nekin”.
Piştî Serîhildana netewî ya Kurdistanê ya sala 1925an, Şêx Seîdê Pîran û hevalên wî yên pêşeng û şervan di 29ê Hezîrana 1925an de li Diyarbekirê hatin darvekirin. Piraniya wan pêşengên olî û şêxên Kurdistanê bûn ku tenê daxwaza wan bidesxistina mafê rewa yê gelê Kurd û serxwebûna Kurdistanê bû.
[1]
Questo articolo è stato scritto in (Kurmancî - Kurdîy Serû) lingua, fare clic sull'icona per aprire l'articolo in lingua originale!
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
Questo oggetto è stato visto volte 292
HashTag
Fonti
[1] | Kurmancî - Kurdîy Serû | https://kurdshop.net/- 03-01-2024
Articoli collegati: 5
Gruppo: Articoli
linguaggio articoli: Kurmancî - Kurdîy Serû
Publication date: 22-07-2023 (1 Anno)
Libro: Sociale
Libro: Storia
Provincia: Kurdistan
Publication Type: Born-digital
Tipo di documento: Lingua originale
Technical Metadata
Qualità Voce: 99%
99%
Aggiunto da ( ئاراس حسۆ ) su 03-01-2024
Questo articolo è stato esaminato e rilasciato da ( سارا ک ) su 03-01-2024
Questa voce recentemente aggiornato da ( سارا ک ) in: 03-01-2024
URL
Questa voce secondo Kurdipedia di Standards è non ancora esauriti !
Questo oggetto è stato visto volte 292
Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
Biblioteca
Kurdistan iraqeno: un caso di passaggio alla democrazia?
Biblioteca
La questione curda
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
Articoli
Storia dei curdi

Actual
Biblioteca
Kurdistan. Cucina e Tradizioni Del Popolo Curdo
21-11-2013
بەناز جۆڵا
Kurdistan. Cucina e Tradizioni Del Popolo Curdo
Biblioteca
I curdi / Viaggio in un paese che non c\'è
17-09-2013
هاوڕێ باخەوان
I curdi / Viaggio in un paese che non c\'è
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
Biblioteca
Un destino in versi, lirici curdi
28-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Un destino in versi, lirici curdi
Nuovo elemento
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
07-02-2019
زریان سەرچناری
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
I Curdi nella storia
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
Guerra e Pace in Kurdistan
11-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
GRAMMATICA E VOCABULARIO DELLA LINGUA KURDA
16-10-2011
هاوڕێ باخەوان
Statistiche
Articoli 518,615
Immagini 105,234
Libri 19,488
File correlati 97,516
Video 1,394
Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
Biblioteca
Kurdistan iraqeno: un caso di passaggio alla democrazia?
Biblioteca
La questione curda
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
Articoli
Storia dei curdi
Folders
Biblioteca - Libro - Varie Biblioteca - Dialetto - Italiano Biblioteca - Provincia - Fuori Biblioteca - PDF - Biblioteca - Libro - Linguistica Biblioteca - Publication Type - Biblioteca - Libro - Curdo emissione Biblioteca - PDF - Articoli - Libro - Curdo emissione Articoli - Libro - Storia

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| Contatto | CSS3 | HTML5

| Pagina tempo di generazione: 0.312 secondo (s)!