هرموتە، یک روستای باستانی مسیحی است که در غرب #کویە# واقع شده است، این روستا شخصیت های بزرگ و ستارگان درخشان بسیاری در تاریخ #کردستان# به وجود آورده است. روستای هرموتە، (3 کیلومتر) از شهر کویە دور است، اگرچه اکنون به دلیل گسترش شهر، نهری مرزها را جدا میکند. مسیحیان هرموتە از قدیمی ترین مسیحیان کردستان هستند، آنها بهترین و مشهورترین شخصیت های تاریخ کردستان را به وجود آورده اند. منابع تاریخی می گویند که وجود مسیحیت در این روستا به قرون اولیه ظهور مسیحیت و قبل از ورود اسلام به کردستان برمی گردد. در مراحل مختلف، برخی از جمعیت مسیحی هرموتەبه دلایل مختلف به #سلیمانیە#، #اربیل#، #کرکوک#، بغداد و موصل مهاجرت کردند و این شهرها محل زندگی شخصیت های مشهور نیز هستند. بر اساس سرشماری جمعیت روستای هرموتە که هشت سال پیش انجام شد، این روستا متشکل از (99) خانوار مسیحی و (27) خانوار مسلمان است، تعداد مسیحیان (437) است و تعداد مسلمان(127) است، میانگین جمعیت روستای هرموتە 564 مسیحی و مسلمان است. میانگین تعداد خانوارها در هرموتە 126 خانوار است و مسیحیان در کنار مسلمانان با خوشی زندگی می کنند. مسیحیان هرموتە کلدانی و کاتولیک هستند، این مسیحیان در حالی که به زبان سریانی صحبت می کنند، نیز مانند کردها به زبان کردی صحبت می کنند و لباس کردها را می پوشند. از نظر فرهنگ و آداب و رسوم، مسیحیان هرموتە با فرهنگ کردی آمیخته بودند، همه چیز از مراسم ازدواج گرفته تا تشییع جنازه و بسیاری از سنت های مشترک هستند. رابطه مسیحیان هرموتە و مسلمانان کرد به قدری هماهنگ بود که مسیحیان در تمام انقلاب های کردستان شرکت کردند و شهید دادند. از سوی دیگر، کردها همواره با احترام و محبت با آنها رفتار می‌کردند و هرگز به اختلافات مذهبی اهمیت نمی‌دادند و در مناسبت‌های مذهبی به دیدار مسیحیان می‌رفتند و آنها در مراسم مذهبی و اجتماعی کردها شرکت کرده اند. حتی زیارتگاهی در هرموتە وجود دارد که برای مسلمانان و مسیحیان مقدس است، این زیارتگاه ماربین قدیشه است که در نزد مسلمانان به شیخ محمد معروف است. مسیحیان و مسلمانان به عنوان زیارتگاه مقدس از آن بازدید می کنند و هنوز هم نمادی از همزیستی مشترک آنهاست. جذاب ترین جنبه هرموتە، مکان بسیاری از چهره های فرهنگی، سیاسی و هنری درخشان است که زادگاه زادگاهشان یا اجدادشان است. مثل سیوە هنرمند، که کشیش کلیسا بود و مواضع زیبای خود را با محتوایی زیبا و احساسی والا بیان می کرد و همچنین توانسته است از موسیقی کلیسایی استفاده کند و آن را با آهنگ های خود ترکیب کند. اگرچه سیوە به کلیسا و مسیحیت نیز وابسته بود، اما او و ملا اسد به هم آواز می خواندند و به یکدیگر احترام زیادی می گذاشتند. یکی دیگر از چهره های برجسته اندراوس خمو #باکوری# است که در سال 1957 #گروه موسیقی باواجی کویە# را در کویە تأسیس و توسعه داد و دارای آهنگ های کردی بسیار زیبا است. پدر یوسف پری که کشیش کلیسای کلدانی سلیمانیە بود، پس از سرکوب رژیم بعث به فعالیت‌های سیاسی و کردی پرداخت و به فرانسه مهاجرت کرد، او به عنوان یک دیپلمات به مبارزات خود ادامه داد و پس از قیام به عنوان نماینده دولت اقلیم کردستان در واتیکان مشغول به کار شد. شخصیت بزرگ دیگر کریم علکە است که در دولت مرحوم شیخ محمود وزیر بود و در امور خیریه نقش بسیار خوبی داشت و حتی حقوق وزیر را هم نگرفت و داوطلبانه کار می کرد، کریم علکە که نمونه ای از شجاعت و نیکی بود، زادگاه اصلی خانواده اش در هرموتە بود.[1]