Biblioteca Biblioteca
Ricerca

Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!


Search Options





Ricerca Avanzata      Keyboard


Ricerca
Ricerca Avanzata
Biblioteca
nomi curdi
Cronologia degli eventi
Fonti
Storia
collezioni degli utenti
Attività
Cerca Aiuto?
pubblicazione
Video
Classifiche
Voce a caso !
Invia
Invia l'articolo
Invia immagine
Survey
tuo feedback
Contatto
Che tipo di informazioni abbiamo bisogno !
Standards
Condizioni di utilizzo
Qualità Voce
Strumenti
A proposito
Kurdipedia Archivists
Articoli su di noi !
Kurdipedia Aggiungi al tuo sito web
Aggiungi / Elimina e-mail
Statistiche di accesso
Statistiche voce
Convertitore di font
Calendari Converter
Lingue e dialetti delle pagine
Keyboard
Link a portata di mano
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
Lingue
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Il mio conto
Entra
appartenenza !
dimenticato la password !
Ricerca Invia Strumenti Lingue Il mio conto
Ricerca Avanzata
Biblioteca
nomi curdi
Cronologia degli eventi
Fonti
Storia
collezioni degli utenti
Attività
Cerca Aiuto?
pubblicazione
Video
Classifiche
Voce a caso !
Invia l'articolo
Invia immagine
Survey
tuo feedback
Contatto
Che tipo di informazioni abbiamo bisogno !
Standards
Condizioni di utilizzo
Qualità Voce
A proposito
Kurdipedia Archivists
Articoli su di noi !
Kurdipedia Aggiungi al tuo sito web
Aggiungi / Elimina e-mail
Statistiche di accesso
Statistiche voce
Convertitore di font
Calendari Converter
Lingue e dialetti delle pagine
Keyboard
Link a portata di mano
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
Entra
appartenenza !
dimenticato la password !
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 A proposito
 Voce a caso !
 Condizioni di utilizzo
 Kurdipedia Archivists
 tuo feedback
 collezioni degli utenti
 Cronologia degli eventi
 Attività - Kurdipedia
 Aiuto
Nuovo elemento
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
07-02-2019
زریان سەرچناری
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
I Curdi nella storia
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
Guerra e Pace in Kurdistan
11-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
GRAMMATICA E VOCABULARIO DELLA LINGUA KURDA
16-10-2011
هاوڕێ باخەوان
Statistiche
Articoli 518,450
Immagini 105,226
Libri 19,478
File correlati 97,493
Video 1,394
Biblioteca
Kurdistan. Cucina e Tradizi...
Biblioteca
I curdi / Viaggio in un pae...
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio pos...
Biblioteca
Memorandum sulla situazione...
Biblioteca
Un destino in versi, lirici...
Alayên Hemîdî pêşverûbûn
Gruppo: Articoli | linguaggio articoli: Kurmancî - Kurdîy Serû
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
voce Classifica
Eccellente
Molto buono
media
Povero
Bad
Aggiungi alle mie collezioni
Scrivi il tuo commento su questo articolo!
elementi della cronologia
Metadata
RSS
ricerca in Google per le immagini relative alla voce selezionata !
ricerca in Google per la voce selezionata !
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Mûrad Ciwan

Mûrad Ciwan
Alayên Hemîdî pêşverûbûn

Entelektuelên kurd berdewam dikin, tarîxa xwe ya ku ji devê xêrnexwazên kurdan ezber kirine ”dicûn”. Ew gelek buyerên dîroka xwe, xêrnexwazan çawa bi wan dane nasandin hê bi wî awayî tekrar dikin û tên. Mexsedeka dijminane ya berovacakir a xêrnexwazan li pey nasandinê hebûye û gelek caran entelektuelên kurd ketine dafika wê. Ew heta îro jî bêyî ku hay ji xwe hebin di wê ”dafikê” de diperpitin. Tezên li ser ”kevneperestî û hovîtiya Alayên Hemîdî” yên ku ji bal entelektuelên kurd bêyî minaqeşe û nihêrtineka nuh tên tekrarkirin nimûneyeka ji van perpitiyanan e.
Alayên Hemîdî cara pêşîn ji bal teorisyenên Îttîhat û Terakîyê ve wek ” rêxistinên eşîrên hov û kevneperest” hatin nasandin. Kemalîstan ev tez berdewam kirin, ew kirin ”hêzên murtecî yên îslamîst” ên piştgirên Sultan Abdulhemîd. Pişt re komunîstên tirk, lêkolêr û entelektuelên kampa sosyalîst ew wek hêzên kevneperest ên li hember bizava modernkirin û reformasyonên osmanî, îslamîst, li dijî Rûsyayê û li dijî ermeniyan nîşan dan.
Mixabin ev tez bi wî awayî derbasî kurdan jî bûn. Îro jî bi her minasebeta ku behsa ”Cerdevanên Gundan” (Köy Koruculari) tê kirin, Alayên Hemîdî wek wan tên dîtin, wek wan tên pîvan. Bi minasebeta qetlîama Zanqirtê li vir û li wir careka din behsa wekheviya cerdevanan û Alayên Hemîdî tê kirin.
Ez bi xwe di encama lêkolîn û lêgerînên xwe de ne ji nuha ve gîhaştime wê qenaetê ku nasandina ”Alayên Hemîdî” bi kevneperestî û hovîtiyê û wekhevnîşandana wan li gel ”cerdevanên” îro kare neheqiyeka mezin û berovacîkirina rastiyan be. Alayên Hemîdî, heta bi eksê îdîayên îro, dikare di dîroka Kurdistanê de roleka pêşverû lîstibe.
Esas ji bo ku meriv bigihîje qenaeteka wiha, pir lêkolînên kûr û dûr jî ne lazim in. Meriv wan sifetên ku terakîîst, kemalîst û komunîstan li wan kirine bide aliyekî, agahî û belgeyên li ber dest bi çavekî rexnegir û zanistî temaşe bike, merivê rastiya ”#Alayên Hemîdî#” çêtir bibîne. Heta meriv bifikire ku ”gelo çima îtîhad û terakîîst û kemalîst ew qas ji Alayên Hemîdî aciz bûn”, bala meriv belkî hêsatir têkeve ser meyla hînbûna rastiya wan.
Di çarçeweya vê nivîsê de ez dixwazim çend ”nîşanên biservebûnê” pêşkêş bikim bi umîda ku ew bibe wesîleya careka din vegeriyana ser mihaweleyên naskirina Alayên Hemîdî û rola wan di tarîxa gelê kurd de:
– Şaşîtiyeka mezin e ku Alayên Hemîdî bi cerdevanên îro re wekhev bên destnîşankirin. Cerdevaniya îro, di demeka wiha de hat avakirin ku bizava rizgarîxwaziya Kurdistanê dest bi geşbûnê kiribû. Cerdevanî bi mebesta rawestandina vê geşbûnê, heta pûçkirina tevgera rizgarîxwaz hat avakirin.
Ji bo Alayên Hemîdî roleka wiha tuneye. Gava ew hatin avakirin tevgereka rizgarîxwaz a kurd serîhilnedabû û ew li hemberî serîhildanekê nehatin avakirin. Gava Alayên Hemîdî hatin avakirin, deh sal berî wê serîhildana Şêx Ubeydullahê Nehrî têkçûbû, tu serîhildan li Kurdistanê nema bû.
Bi eks, ji ber hilweşandina mîrayetiyên Kurdistanê û şikandina serîhildana Şêx Ubeydullah rewşeka parçe parçe ya eşîrtî li Kurdistanê rû dabû, pevçûn û nelihevî di navbera eşîran de hebû, otorîteya eşîrên perçeperçe û nelihev têr nedikir ku di civaka kurd de ewleyî û aramî peyda bibe, neheqî, talankerî, pevçûn û gelek diyardeyên din ên xerab ”anarşî” û bêîstîqrariyek anîbûn Kurdistanê. Hemîdiye di rewşeka wiha de hatin organîzekirin. Ji bo ku ew bûn avayiyeka ji gelek eşîran pêkhatî û xwedan hêz û berpirsiyarî, wan di aramkirn û îstîqrara Kurdistanê de roleka pozîtîf leyist.
– Alayên Hemîdi gava hatin avakirin ew ne bi walî û miteserifên deverê ve, lê rasterast bi hukumeta merkezî ya Îstanbûlê ve hatin girêdan. Ev girdana bi merkezê ve ku wan tenê emir ji Îstanbulê digirt, welê kir ku ew xwe di ser muesese û meqamên osmanî re yên li deverê bibînin. Vê li Kurdistanê otorîteyên sivîl û eskerî ên di ser desthilatên osmanî ên deverê re peyda kir. Walî, miteserif an berpirsên din ên osmanî yên li Kurdistanê nikarîbûn civakên bi Hemîdiyeyê ve girêdyî îdare bikin û birêbibin. Mesela walî, fermandeyê eskerî û îdarî yê Diyarbekirê, dikir nedikir, nikarîbû Îbrahîm Paşayê Millî zeft bikira, ew bi serê xwe tevdigeriya, tenê Sultan dikaribû emir bidaya wî. Bi vî awayî asta desthilata civaka Kurdistanê bilindtir û xurttir bû. Loma jî walî û rêvebirên îdarî û siyasî yên wê demê ên osmanî ên ku li bajarên Kurdistanê bûn ku gelekên wan îtîhad û terakîîst bûn dijminatiya Alayên Hemîdî dikir.
– Eşîrên ku di Alayên Hemîdî de cih girtibûn ji hin bac û xeracên wê demê hatibûn muafkirin (rizgarkirin). Nedana bac û xeracê jî li ser aboriya Kurdistanê roleka pozîtîf dileyist.
– Endamên Alayên Hemîdî ji eskeriya mecbûrî ya osmanî hatibûn rizgarkirin ku bi salan li xerîbîyê, dûr ji welat dajot. Ew salê carekê mudetekê li devera xwe diçûn perwerde û telîma eskerî, jê pêştir li gund, zozan û germiyanên xwe bi karên xwe yên rojane, yên çandiniyê, yan heywan xwedîkirinê mijûl dibûn. Vê jî rê vedikir ku hêza kar a Kurdistanê (ku wê demê ji mêran pêk dihat) ne li eskeriya dûr ji welat be, erd beyar nemînin, kerî û dewar telef nebin, gund û war wêran nebin, aboriya Kurdistanê geş bibe.
Alayên Hemîdî ji alî hukumeta Îstanbulê ve li hember destdirêjiya welatên biyanî ên wek Rûsyayê, Brîtanyayê û hin dewletên din hatibû avakirin. Van dewletan wê demê bi aktîfî berê xwe dabû rojhilatê Împaratoriya Osmanî, yanî Kurdistan, Ermenîstan û Erebistanê, li van deveran bi welatiyên xeyrê-mislim, bi giranî jî bi ermeniyan re hevkarî dikir, piştgiriya wan dikir, ew li hemberî welatiyên deverê ên misilman û otorîteya osmanî teşwîq dikir. Vê rewşê hem Îstanbûl, hem kurd nerihet kiribûn. Loma jî avakirina Alayên Hemîdî wek tedbîrekê hem li berjewendiyên osmaniyan hem jî li yên kurdan bûn. Û bi maneya zeîfkirina destdirêjî, têkdan û pevçûnan jî van alayan cardin roleka pozîtîf leyist.
– Ji bo Alayên Hemîdî tê îdîakirin ku ew tenê ji eşîrên kurd ên sunnî hatine avakirin û ew li hemberî kurdên elewî hatine bikaranîn. Di vî warî de jî bi qenaeta min divê ji nuh ve lêkolîn bên kirin. Çimkî Mark Sykesê îngilîz di raporên xwe de yên li ser gera xwe ya Kurdistanê gava behsa Îbrahîm Paşayê Millî dike, behsa wê yekê dike ku elewiyên Mereş û Elbistanê jî di bin fermandeyiya wî de, di nav yekîtiya Hemîdiyên wê deverê de bûn. Di wê demê de eger hin pevçûn di navbera eşîrên kurdên sunnî û yên elewî de rû dabin jî îhtîmala mezin sedemên wan na avabûna Alayên Hemîdî bûn, ew berdewamiya nakokiyên berî vê diyardeyê bûn û wê demê jî dewam kirin.
– Alayên Hemîdî ne fenomeneka statîk a ku ji dema avabûna xwe heta dawiya şerê cîhanê ê yekê wek xwe dewam kir. Qanûn û biryarên ku di destpêkê de ji bo Alayên Hemîdî hatin derxistin pişt re gelek caran hatin guhertin. Berpirsên osmanî, diyar bû ku ji wê organîzasyona destpêkê poşman bûn û bi her wesîleyê guhertin tê de kirin, berpirsiyarî û erkên ku dabûn, ji wan sitendin.
Heta gihîşt dema şerê cîhanê ê yekê ew ewqas hatibûn guhertin ku tu erk û statuya wan a destpêkê nemabû. Ew îdî ne Alayên Hemîdî bûn. Ji sîstema herî dawîn re ji xwe ”Aşîret Alaylarî” dihat gotin û ew di bin destên fermandeyên herêmî ên eskerî û îdarî de mabûn, bi vê mexsedê hin ji wan eşîran li hemberî qetlîama ermeniyan hatin bikaranîn û pişt re jî ew di şerê cepha rûs de di nav berf û qeşayê de hatin telef kirin. Ev ne Alayên Hemîdî, fenomenine bi her awayî guhertî yên xwedan struktureka din bûn.
[1]
Questo articolo è stato scritto in (Kurmancî - Kurdîy Serû) lingua, fare clic sull'icona per aprire l'articolo in lingua originale!
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
Questo oggetto è stato visto volte 44
HashTag
Fonti
[1] | Kurmancî - Kurdîy Serû | https://muradciwan.com/ - 05-04-2024
Articoli collegati: 2
Biografia
Date & eventi
Gruppo: Articoli
linguaggio articoli: Kurmancî - Kurdîy Serû
Publication date: 18-05-2009 (15 Anno)
Libro: Sociale
Provincia: Kurdistan
Publication Type: Born-digital
Tipo di documento: Lingua originale
Technical Metadata
Qualità Voce: 99%
99%
Aggiunto da ( ئاراس حسۆ ) su 05-04-2024
Questo articolo è stato esaminato e rilasciato da ( سارا ک ) su 07-04-2024
Questa voce recentemente aggiornato da ( سارا ک ) in: 07-04-2024
URL
Questa voce secondo Kurdipedia di Standards è non ancora esauriti !
Questo oggetto è stato visto volte 44
Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
Biblioteca
La questione curda
Articoli
Storia dei curdi
Biblioteca
Kurdistan iraqeno: un caso di passaggio alla democrazia?

Actual
Biblioteca
Kurdistan. Cucina e Tradizioni Del Popolo Curdo
21-11-2013
بەناز جۆڵا
Kurdistan. Cucina e Tradizioni Del Popolo Curdo
Biblioteca
I curdi / Viaggio in un paese che non c\'è
17-09-2013
هاوڕێ باخەوان
I curdi / Viaggio in un paese che non c\'è
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
Biblioteca
Un destino in versi, lirici curdi
28-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Un destino in versi, lirici curdi
Nuovo elemento
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
07-02-2019
زریان سەرچناری
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
I Curdi nella storia
27-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
Guerra e Pace in Kurdistan
11-08-2014
هاوڕێ باخەوان
Biblioteca
GRAMMATICA E VOCABULARIO DELLA LINGUA KURDA
16-10-2011
هاوڕێ باخەوان
Statistiche
Articoli 518,450
Immagini 105,226
Libri 19,478
File correlati 97,493
Video 1,394
Kurdipedia è la più grande fonte di informazioni Curdo!
Biblioteca
Kurdistan: un genocidio postmoderno
Biblioteca
IL DIRITTO DI ESISTERE: Storie di kurdi e turchi insieme per la libertà
Biblioteca
Memorandum sulla situazione dei Kurdi
Biblioteca
La questione curda
Articoli
Storia dei curdi
Biblioteca
Kurdistan iraqeno: un caso di passaggio alla democrazia?
Folders
Biblioteca - Provincia - Fuori Biblioteca - Libro - Curdo emissione Biblioteca - Dialetto - Italiano Biblioteca - Publication Type - Biblioteca - PDF - Biblioteca - PDF - Biblioteca - Libro - Varie Biblioteca - Libro - Rapporto Articoli - Libro - Curdo emissione Articoli - Tipo di documento - Lingua originale

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| Contatto | CSS3 | HTML5

| Pagina tempo di generazione: 0.719 secondo (s)!