بەگوێرەی بەدواداچوونی شارەزایەکی بواری هاتوچۆ، ساڵانە هەرێمی کوردستان بەهۆی ڕووداوەکانی هاتوچۆوە نزیکەی 20 ملیۆن دۆلار زیانیبەردەکەوێت، بەشی زۆری هۆکاری ڕووداوەکانیش کەمتەرخەمی و خێرا لێخوڕین و خراپیی ڕێگاوبانەکانن.
بەپێی ئاماری بەڕێوەبەرایەتی گشتی هاتوچۆی هەرێمی کوردستان، لە دوو ساڵ و شەش مانگی ڕابردوودا 10.789 ڕووداوی هاتوچۆ لە هەرێمی کوردستان تۆمارکراون، 5.602 ڕووداو لە دەرەوەی شار و 5.187 ڕووداویش لەناو شارەکاندا.
لێکۆڵینەوە و هێڵکاریی ڕووداوەکان دەریانخستووە 6.327 ڕووداو بەهۆی خێرا لێخوڕین، 996 ڕووداو بەهۆی ناتوندوتۆڵیی ئۆتۆمبێل و 3.466 ڕووداویش بەهۆی کەمتەرخەمی و خراپیی ڕێگاکان ڕوویانداوە، لەئەنجامی ئەوانەشدا 1.746 کەس گیانیان لەدەستداوە و 21.377 کەسیش بریندار و کەمئەندام بوون.
عەقید ئەسعەد مەلا کەریم، بەڕێوەبەری ئامار و پلاندانان لە بەڕێوەبەرایەتی گشتی هاتوچۆی هەرێمی کوردستان، دەڵێت :هۆکاری ڕووداوەکان زۆرن، بەڵام سەرەکیترینیان بریتین لە پابەندنەبوونی شوفێران بە ڕێنماییەکانی هاتوچۆ، زۆریی ژمارەی ئۆتۆمبیل و خراپی ڕێگاوبانەکان و لاوازیی کواڵیتی هەندێ لە ئۆتۆمبیلەکان و کەمیی خزمەتگوزاری گواستنەوەی گشتی.
بەپێی لێکۆڵینەوەکانی پۆلیسی هاتوچۆ، 75%ی ڕووداوەکان بەهۆی خێرا لێخوڕین و مەشغوڵبوونی شوفێر لە کاتی شوفێریدا بووە، 25%ی ڕووداوەکانیش بەهۆی خراپیی ڕێگا و نزمیی کواڵیتی ئۆتۆمبێلەکان بووە.
عەقید ئەسعەد دەڵێت: ڕووداوەکانی هاتوچۆ و قوربانییەکان زۆر لەوە زیاترن کە لە ئامارەکاندا تۆمارکراون، چونکە لێرە سیستەمی دڵنیایی ئۆتۆمبیل نییە، لەکاتی پێکداداندا شوفێران لە نێوان خۆیان ڕێکدەکەون بۆ چاککردنەوەی ئۆتۆمبێلەکانیان و پۆلیسی هاتوچۆ لە ڕووداوەکان ئاگادار ناکەنەوە.
گوتیشی: بەپێی لێکۆڵینەوەکانمان مەزەندە دەکرێ‌ ساڵانە نزیکەی 20 هەزار ڕووداوی هاتوچۆ ڕووبدەن، بەڵام لەلای ئێمە هەر پێنج هەزارێک تۆمار دەکرێن.
بە ئامانجی لێکۆڵینەوە و دەرخستنی قەبارەی زیانی گیانی و ماددیی ڕووداوەکانی هاتوچۆ لە هەرێمی کوردستان، دەستەی ئاماری هەرێم ساڵانە ڕاپۆرتی خۆی لەوبارەوە بڵاودەکاتەوە.
بەپێی داتاکانی دەستەی ئامار لە دوو ساڵی ڕابردوودا تەنیا لە سنووری هاتوچۆی پارێزگاکانی #هەولێر# و #سلێمانی# و #دهۆک#، هەروەها ئیدارەی #گەرمیان# 7.999 ڕووداوی هاتوچۆ ڕوویانداوە، بەو هۆیەوە 1.557 کەس مردوون و 14.957 کەسیش بریندار و کەمئەندام بوون.
بەپێی ڕاپۆرتەکەی دەستەی ئامار، 61.2%ی ڕووداوەکانی هاتوچۆ بەهۆی پێکدادان، 19.1% بەهۆی وەرگەڕان، 14.5% ڕووداو بەهۆی بەرکەوتنی ئۆتۆمبێل بە مرۆڤ و 5.2 % بەهۆکاری دیکە ڕوویانداوە.
سیروان محەممەد، سەرۆکی دەستەی ئاماری هەرێمی کوردستان بە (رووداو)ی گوت: بەهۆی شیکردنەوەی داتاکان بۆمان دەرکەوتووە ساڵ بەساڵ زیانە ماددی و گیانییەکانی ڕووداوەکانی هاتوچۆ زیاد دەکەن، بەڵام بەهۆی نەبوونی کۆمپانیاکانی دڵنیایی و ئامارێکی دروست بۆ تۆماری تەواوی ڕووداوەکان، ژمارە و قەبارەی زیانەکان کەمتر دەردەکەون.
بەپێی داتاکانی دەستەی ئامار، سێ‌ ملیۆن و 592 هەزار کەس لە کوردستان تەمەنیان لەنێوان 18 تاوەکو 64 ساڵ دایە، کە تەمەنێکی گونجاوە بۆ لێخوڕینی ئۆتۆمبیل، ئەمە لەکاتێکدایە زیاتر لە یەک ملیۆن و 500 هەزار ئۆتۆمبیلی تۆمارکراو لە کوردستان هەن، نزیکەی 150 هەزار ئۆتۆمبیلی بێ تابلۆ و تۆمارنەکراویش هەن. بەو پێوەرە بێت، هەر دوو کەس ئۆتۆمبلێکیان بەردەکەوێت.
سیروان محەممەد دەڵێت :بەتێبینیکردن لەژمارەی ئۆتۆمبیل و ئەو کەسانەی کە مافی لێخوڕینیان هەیە، بۆمان دەرکەوتووە ژمارەی ئۆتۆمبیل لە کوردستان زۆر زیادە، بەهۆی لاوازی گواستنەوەی گیشیش ئۆتۆمبیلەکان زۆر بەکاردێن، بۆیە شەقامەکان قەرەباڵغن و ژمارەی ڕووداوەکان زۆرن.
سیروان محەممەد ئاشکرای کرد بەپێی ڕووپێویەک بۆمان دەرکەوتووە 43%ی خێزانەکانی هەرێمی کوردستان ئۆتۆمبێلی تایبەت بەخۆیان نییە. 57%یش 1 تاوەکو 3 ئۆتۆمبێلیان هەیە، ئەمەش ئەوە دەردەخات لەرووی ئابوورییەوە کۆمەڵگا کوردی دابەشی دوو چین بوون و چینی ناوەند لاواز بووە.
لەزۆربەی وڵاتان کۆمپانیای دڵنیایی بۆ کۆنترۆَلکردنی ڕووداوەکان بەهەماهەنگی لەگەڵ شارەوانییەکان پارێزگا و هەرێمەکان، کار بۆ نەهیشتنی کەموکوری لە شەقامەکاندا دەکەن، پۆلیس هاتوچۆ لەرێگەی ڕێنمایی و دانانی نیشانەکانی هاتوچۆ و سزادانی شوفێر سەرپێچیکار، کار بۆ ڕێکخستنی هاتوچۆ دەکات بەم هۆیەوە تاڕادەیەکی باش کۆنترۆڵی ڕووداوەکانی هاتوچۆ دەکەن و قەبارەی زیانە مادیی و گیانییەکان کەمدەکەنەوە.
نەجات نەجم، ڕاهێنەری نێودەوڵەتی و سەرۆکی ڕێکخراوی هێڵی سوور بۆ هۆشیاری هاتوچۆ، دەڵێت :بەپێی ڵێکۆڵینەوەکان بۆمان دەرکەوتووە دوو لەسەر سێی ڕووداوەکانی هاتوچۆ تۆمار ناکرێن، ئەویش بەهۆی ئەوەی کۆمپانیای دڵنیایی نییە. زۆربەی شوفێران لەکاتی ڕووداوەکان لەنێوان خۆیان لەسەر قەرەبووکردنەوەی زیانەکان ڕێکدەکەون، بەشێکی دیکەشیان بەهۆی بێمۆڵەتی یان تۆمارنەکردنی ئۆتۆمبێلەکانیان بەتایبەت لەدەرەوەی شارەکان لەنێوان خۆیان پێکدێن و پۆلیس ئاگادارناکەنەوە، بۆیە پێشبینی دەکەین ساڵانە نزیکەی 15 هەزار ڕووداوی هاتوچۆ ڕووبدەن.
یەکێک لەکارەکانی ڕێکخراوەکەی نەجات نەجم، لێکۆڵینەوەیە لە هۆکاری ڕووداوەکان، نەجات نەجم، دەڵێت :زیانە ئابوورییەکانی ڕووداوەکانی هاتوچۆ سێ لایەن لەخۆ دەگرێت، یەکەم بەر خودی شوفێر یان خاوەنی ئۆتۆمبیل دەکەوێت، دووەم: بەر خێزانەکان دەکەوێت و سێیەمی بەحکومەت دەکەوێت.
نەجات نەجم هەروەها دەڵێت :ئەو هۆکارەی وایکردووە زیانە ئابوورییەکانی پێکدانان و وەڕگەرانی ئۆتۆمبیل زیاتر بن ئەوەیە بەشی زۆری ئۆتۆمبیلەکانی هەرێمی کوردستان نرخەکانیان بەرزە، لەکاتی چاککردنەوە خەرجی زۆریان دەوێ، بۆ فرۆشتنەوەش بەهاکانیان دادەبەزێت، واتە ئەگەر ئۆتۆمبیل تووشی پێکدانان بێت تێچووی چاکردنەوەکەی 2 هەزار دۆلار بێت، 2 هەزار دۆلاریش لە نرخەکەی دادەبەزێ‌، واتە زیانی پێکدادانەکە دوو بەرامبەرە.
بەبروای نەجان نەجم بۆ ئەوەی پێوەرێکی دروست بۆ قەبارەی زیانە ئابوورییەکانی پێکدانان و وەرگەڕان دیاری بکرێت، پێویستە پێکدانان و وەرگەڕانەکانی نێو شار و دەرەوەی شار لێکجیابکرێنەوە و قەبارەی زیانەکانیش بەگوێرەی جۆری ئۆتۆمبیل و توندی پێکدانەکان دیاری بکرێ‌، چونکە ئەو دەڵێت :بەهۆی خێرایی لێخوڕین و خراپی ڕێگاوبانەکان، هەمیشە قەبارەی زیانە ئابوورییەکانی پێکدادان و وەرگەران لە دەرەوەی شار زیاترن کە هەندێجار دەگاتە ئاستی سکراببوونی ئۆتۆمبیلەکان، بۆیە دەتوانین کەمترین خەرجی چاککردنەوەی پێکدادانی دەرەوەی شار بە دوو هەزار دۆلار و بۆ ناوشار بە 500 دۆلار دیاری بکەین. گوتیشی مەزەندە دەکەین زیانەکانی چاککردنەوەی ئۆتۆمبێل بەهۆی ڕووداوەکانی هاتوچۆوە لە ساڵێکدا بگاتە 20 ملیۆن دۆلار.[1]
#15-08-2018#