הספרייה הספרייה
לחפש

כורדיפדיה המקור הכורדי הרחב ביותר למידע!


Search Options





חיפוש מתקדם      מקלדת


לחפש
חיפוש מתקדם
הספרייה
שמות כורדים
כרונולוגיה של אירועים
מקורות
ההיסטוריה
אוספי משתמש
פעילויות
חפש עזרה?
פרסום
Video
סיווגים
פריט אקראי!
לשלוח
שלח מאמר
שלח תמונה
Survey
המשוב שלך
ליצור קשר עם
איזה סוג של מידע אנחנו צריכים!
תקנים
תנאי השימוש
איכות פריט
כלי עבודה
אודות
Kurdipedia Archivists
מאמרים עלינו!
הוסף כורדיפדיה לאתר שלך
הוספה / מחיקת דוא"ל
סטטיסטיקה
סטטיסטיקת פריט
ממיר גופנים
ממיר לוחות שנה
שפות וניבים של הדפים
מקלדת
קישורים שימושיים
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
שפות
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
החשבון שלי
כניסה
חברות!
שכח את הסיסמה שלך!
לחפש לשלוח כלי עבודה שפות החשבון שלי
חיפוש מתקדם
הספרייה
שמות כורדים
כרונולוגיה של אירועים
מקורות
ההיסטוריה
אוספי משתמש
פעילויות
חפש עזרה?
פרסום
Video
סיווגים
פריט אקראי!
שלח מאמר
שלח תמונה
Survey
המשוב שלך
ליצור קשר עם
איזה סוג של מידע אנחנו צריכים!
תקנים
תנאי השימוש
איכות פריט
אודות
Kurdipedia Archivists
מאמרים עלינו!
הוסף כורדיפדיה לאתר שלך
הוספה / מחיקת דוא"ל
סטטיסטיקה
סטטיסטיקת פריט
ממיר גופנים
ממיר לוחות שנה
שפות וניבים של הדפים
מקלדת
קישורים שימושיים
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
כניסה
חברות!
שכח את הסיסמה שלך!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 אודות
 פריט אקראי!
 תנאי השימוש
 Kurdipedia Archivists
 המשוב שלך
 אוספי משתמש
 כרונולוגיה של אירועים
 פעילויות - כורדיפדיה
 עזרה
פריט חדש
סטטיסטיקה
מאמרים 520,262
תמונות 105,240
ספרים 19,552
קבצים הקשורים 98,122
Video 1,414
הספרייה
אנא כורדי
הספרייה
אני כורדי
הספרייה
מילון עברי ארמי כורדי
מאמרים
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפ...
מאמרים
לידתה של מדינה כורדית בסוריה
Hasan Hayri Bey
קבוצה: ביוגרפיה | שפת מאמרים: Türkçe
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
פריט דירוג
מצוין
טוב מאוד
הממוצע
מסכן
רע
הוסף לאוספים שלי
כתוב את התגובה שלך על סעיף זה!
היסטורית פריטים
Metadata
RSS
חפש בגוגל לתמונות הקשורות לפריט שנבחר!
חפש בגוגל עבור פריט שנבחר!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Hasan Hayri Bey

Hasan Hayri Bey
Hasan Hayri Bey

(1497)’de Dersim(Tunceli) Hozat ilçesi Akpınar Köyünde doğdu. Hozat Şeyh Hasanlı aşireti reisi Kankozade Murtaza Ağa’nın oğludur. İlk ve orta öğrenimini Der­sim’de tamamladıktan sonra zamanın kuralları­na göre 3 Ekim 1896’da Harbiye Mektebi Aşiret Sınıfına alındı. 24 Şubat 1898’de Süvari Teğ­men rütbesiyle mezun olarak 4’üncü Ordu emri­ne verildi. Siverek Aşiret Süvari Alayı ‘na atandı. 3Nisan 1900’de 21 ve 23 Nisan 1902’de 22’nci Süvari Alaylarında görevlendirildi. 1 Mart 1908’de bir süre açığa alındı. 27 Nian 1911’de yüzbaşılığa yükseltildi. 16 ‘ncı Aşiret Hafif Süva­ri Alayı Bölük Komutanlığına tayin edildi. 2 Ka­sım 1911’de Aşiret Süvari Müfettişliği 2’nci Karakilise Fırkası 14’üncü Alay BöJ.ük Komutanı oldu. İhtiyat Süvari 6’ncı Alayda görevli iken 2 Ocak 1916’dan itibaren kıdemli yüzbaşılığa ter­fii onandı. Dersim Ayaklanmasında, Hozat’ın ayaklanmacılara katılmasını önlemek hususundaki gayreti bu ve bu konuda amcasını dahi feda etmesi dikkate alınarak 20 Ağustos 1916’da bin­başılığa yükseldi. 5’nci fırka emrine verildi. Van Askerlik Şubesi Başkanlığı ‘nda görevli iken Os­manlı Mebusun Meclisi’nin son dönemi için ya­pılan seçimde Dersim milletvekili oldu. Ancak kış şartları içinde İstanbul’a gelmesinin mümkün olmadığını 19 Şubat 1920 tarihli telg­rafılyla bildirmesi üzerine 4 Mart’ta izinli sayılmasına karar verildi. Bu döneme ait 1336 (1920) tarihli ‘Tâyini Esami’ defterinde adı kayıtlı olmasına rağmen Meclis ‘e ka­tılıp katılamadığı saptanamadı. Ancak tahsisat bordrosunda adı olmaması ve ödenek almamasından İstanbul’a gitmediği ve doğruca Ankara’ya gelerek 1 Haziran 1920’de TBMM’ne katıldığı anlaşıldı. Meclis’te Sağlık ve Sosyal Yardım, Dilekçe, iktisat ve Milli Savunma Komisyonlarında çalıştı. Anadolu ve Rumeli Müdafaayı Hukuk Gru­bu’nun kurulmasında muhalefetteki II. Grup’ta ygr aldı. Dönem içinde biri gizli otu­rumda olmak üzere konuşma yaptı. soru ve yerel sorunlara dair gensoru önergesi verdi. Ayrıca bir kanun önerisinde bulundu. Milletvekilliği I. Dönem ‘de sona erince memleketine döndü. Evvelce milletvekili seçilmesi dolayısıyla 23 Şubat 1920’de vâki istifası 19 Aralık 1923 tarih ve 385 sayılı Kanun ile geçersiz sayılarak 2 Mart 1925’te askerlikten emekliye ayrıldı. 13 Şubat 1925’te başlayan ve 31 Mayıs 1925’te kesin olarak bastırılan Şeyh Sait Ayaklanması ‘nda Doğu illerinin bir kısmını Anava­tandan ayırarak bağımsız bir Kürt Devleti kurulmasını hedef ulan ayaklanmacılara yardım suretiyle eylemlerine katıldığı savıyla tutuklu olarak Doğu İstiklal Mahkemesinde yapılan yargılaması sonunda idam cezasıyla cezalandırılmasına karar verildi ve hüküm ertesi gün gündeme getirildi. Evli olup dört çocuk babası idi. Ailesi (KANKO) soyadını almıştır.” (Türk Parlamento Tarihi)
Osmanlı Meclis-i Mebusan’nda 4. Dönem , TBMM’de I. Dönem Dersim Mebusundan Kongozade Hasan Hayri Bey, Kürt siyasi yaşamında renkli bir kişiliktir. Diyarbakır’da, Mustafa Kemal’in, peşmergelerden oluşan koruma taburunun komutanı, TBMM’ne, Kürt giysileriyle giden milletvekili, 1923’te Lozan Konferansı’nın ,Türkler’le dayanışma telgrafı çekenlerin başında gelen renkli bir simadır. Kürtçe, Türkçe, Fransızca, Arapça ve Farsça bilmekteydi.

Nuri Dersimi, kitabında Hasan Hayri ile ilgili bir anısını şöyle anlatır:
” 1924 yılında merhum Hasan Hayri, Dersim ‘e, Seyid Rıza ‘ya sığındı. Bu sırada Hasan Hayri, Dersim aşiret liderleri ve ben Xozat’ın Ferhadan aşiret lideri Cem’in evinde bir toplantı yapmıştık. Bu toplantıda Hasan Hayri söz alarak şunları anlatmıştı: ‘Lozan Barış Konferansı’nda Sevr Andlaşması söz konusu olurken. Kürtler’in Türkler’den ayrılmak isteyip istemedikleri konusunda bir soru ortaya atılmıştı. Bu konu 1922’de bir telgrafla M. Meclisi’nden soruldu. Aktedilen gizli bir oturumda,Mustafa Kemal, Kürt mebuslarının ‘fikrini öğrenmek istemişti. Ben, söz aldım ve Kürtler ‘in Türkler’den ayrılmayacaklarını kesin bir dille açıklayarak, bu sözlerimi Hazreti Muaviye’den bugüne kadar cereyan eden olayları sayarak tarihen isbata çalıştım. Bu sözlerimden son derece memnun kalan Mustafa Kemal, sevincinden ayaklarını yere vuruyor ve beni çılgınca alkışlıyordu. Hatta ertesi gün Kürt milli kıyafetiyle Meclis’e gelmemi benden rica etti. Ben ve diğer Kürt mebus arkadaşlarım, ertesi gün Kürt Milli kıyafetiyle Meclis’e geldik ve Lozan Konferansı’na telgraflar çekerek Kürtler’in, Türkler’den ayrılmayacağını bildirdik dedikten sonra, garip bir edayla beni işaret ederek şunları söyledi:
- Arkadaşım Doktor Nuri yıllardan beri, Kürdistan bağımsızlık davasını güdüyor. Bu dava, Dersim’i mahvetmek demektir. Doktor Nuri’yi çok severim, fakat fikrine karşıyım. Biz. Türkler’le işbirliği yaparak, milletimizi aydınlattıktan sonra, bağımsızlık kendiliğinden olur… vs. O’na şu cevabı verdim:
- Muhterem Hayri Bey, sen şimdi Türkler’den ayrılmış bir Kürt mebususun, Terakkiperver Partisi’ne mensup olduğun için Mustafa Kemal’in muhalifisin ve Terakkiperver Parti sayesinde tekrar mebus olabilirim ümidindesin, fakat aldanıyorsun, bir gün gelecek, sen Kürt adını bile söyleyemeyeceksin.”İsmail Göldaş, “Takrir-i Sükun Görüşmeleri” kitabında şunları yazar;
“… Hasan Hayri, 1924 yılında ‘muhalif kimliğiyle siyaset yürütmeye başlamış, Dersimi, Hasan Hayri Bey’in bu yıllarda TPCF’ne girdiğinden söz etmektedir. M. AV mal, Dersimi’nin ifadesine göre, Hasan Hayri’nin yerine F. Fikri Bey’in Meclis’e gir meşini istiyordu. 1923 seçimlerinde M. Kemal, politik tercihini kendi grubunda yeı alacağını düşündüğü Kürt kişiliklerinden yana kullanacaktı. Hasan Hayri, bu dönem de M. Kemal’in tercihi olmayacaktı. M- Kemal’in emri üzerine Elazığ’da idam edilmiş olan Hasan Hayri (Kango) Bey isyan mıntıkası İstiklal mahkesinde amcasıoğlu Celal Mehmet’le birlikte yargılanmıştır.Muhakeme sırasında Ali Saip (Ursavaş) Bey, Hasan Hayri Bey’e hitaben,Ankara meclisinde Kürtmiili kıyafetiyle hazır bulunduğu zamanlarda dahi, Kürtçülük gayesi edip etmemekte oldugunu sormuştu.
Hasan Hayrı M. Kemal Paşa’nın emriyle Kürt milli kıyafetini giyerek Lozan konferansına telgraf verdiğini,Türk camiasından ayrılmayacagını beyan ederek, kendini savunmak istemişse de bu savunma dikkate alınmamış, Kürt olduğu günahı kafi görülerek idamına karar verilmişti.
Hasan Hayri,I. Meclis’e İstanbul’daki Osmanlı Meclisi’nden gelmişti.II. TBMM’sine alınmayan Hasan Hayri Bey,1925’te Kürt İstiklal Cemiyeti ‘Azadi’ye üyeydi.1925 ayaklanmasında ‘asilerle işbirliği yapmak’ ve ‘Cumhur,yet aleyhinde olmak’ iddiasıyla yargılandı ve 23 Kasım 1925’te idam edildi.[1]
פריט זה נכתב בשפה (Türkçe), לחץ על סמל כדי לפתוח את הפריט בשפת המקור!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
פריט זו נצפתה פעמים 1,045
HashTag
מקורות
[1] | کوردیی ناوەڕاست | Huseyin Akar
פריטים המקושרים: 1
תאריכים ואירועים
קבוצה: ביוגרפיה
שפת מאמרים: Türkçe
Date of Death: 25-11-1925
Country of death: צפון כורדיסטן
No specified T3 20: No specified T4 468
No specified T3 82: Dersim
No specified T3 85: צפון כורדיסטן
Place of death: Al Azeez
Place of Residence: Kurdistan
אומה: כורדי
אנשים מקלידים: מבוצע
אנשים מקלידים: צבאי
מין: גבר
ניב: תורכי
ניב: צרפתי
ניב: פרסי
ניב: ערבית
Technical Metadata
איכות פריט: 99%
99%
נוסף על ידי ( سارا ک ) על 10-02-2022
מאמר זה נבדק ושוחרר על ידי ( هاوڕێ باخەوان ) ב- 10-02-2022
פריט זה עודכן לאחרונה על ידי ( هاوڕێ باخەوان ) על: 10-02-2022
קשר
פריט זה לפי כורדיפדיה של תקנים עוד לא נגמר עדיין!
פריט זו נצפתה פעמים 1,045
Attached files - Version
סוג Version שם עורך
קובץ תמונה 1.0.1169 KB 10-02-2022 سارا کس.ک.
כורדיפדיה המקור הכורדי הרחב ביותר למידע!
מאמרים
לידתה של מדינה כורדית בסוריה
מאמרים
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפכת הנשים הכורדיות
הספרייה
יַהֲדוּת קוּרְדִיסְטַן
מאמרים
המהפכה הכורדית השקטה: השלכות גיאופוליטיות

Actual
הספרייה
אנא כורדי
27-12-2012
هاوڕێ باخەوان
אנא כורדי
הספרייה
אני כורדי
27-12-2012
هاوڕێ باخەوان
אני כורדי
הספרייה
מילון עברי ארמי כורדי
27-12-2012
هاوڕێ باخەوان
מילון עברי ארמי כורדי
מאמרים
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפכת הנשים הכורדיות
17-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפכת הנשים הכורדיות
מאמרים
לידתה של מדינה כורדית בסוריה
17-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
לידתה של מדינה כורדית בסוריה
פריט חדש
סטטיסטיקה
מאמרים 520,262
תמונות 105,240
ספרים 19,552
קבצים הקשורים 98,122
Video 1,414
כורדיפדיה המקור הכורדי הרחב ביותר למידע!
מאמרים
לידתה של מדינה כורדית בסוריה
מאמרים
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפכת הנשים הכורדיות
הספרייה
יַהֲדוּת קוּרְדִיסְטַן
מאמרים
המהפכה הכורדית השקטה: השלכות גיאופוליטיות
Folders
מפלגות וארגונים - ארגון - ידידות מפלגות וארגונים - פרובנס - ישראל הספרייה - פרובנס - ישראל הספרייה - ספר - גיליון כורדי הספרייה - ניב - עברית הספרייה - Publication Type - הספרייה - PDF - מאמרים - ספר - גיליון כורדי מאמרים - ספר - חברתי מאמרים - Publication Type - Scanned Document

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.67
| ליצור קשר עם | CSS3 | HTML5

| זמן טעינת דף: 0.219 2!