ناونیشان: سەرۆک جاشەکان لە تەرازووی خێر و شەڕدا
نووسەر: #فەرەیدون قەرەداغی#
هەمووان لەوە دڵنیاین کەشاڵاوی ئەنفالی بەعس لەساڵی 1988 بۆسەر ناوچە شاخاویەکانی کوردستان هێندە ئاسان نەبوو بۆڕژێمەکەی سەدام حسێن ئەگەر بەهاوکاری سەرۆک جاشە کوردەکان نەبوایە، ئەگەرچی هێزی سەربازی ڕژێمی بەعس لەوساتەدا لەوپەڕی ئامادەباشیدابوو، چ هێزی پیادە و چ هێزی ئاسمانی، بەڵام هەرگیز وا بەئاسانی و بەبێ زیان نەدەگەیشتنە ناوچە سەختە شاخاویەکانی کوردستان ئەگەر هاریکاری جەشە کوردە بەعسیەکان نەبوایە.
هاوکات دوای پرۆسەی ئەنفالیش جاشە بەعسیەکان بەوردی بەدوای پێشمەرگە پارتیزانەکاندا ئەگەڕان بۆ ئەوەی سەری پێشمەرگەکان بەبێ لاشە بەرنەوە بۆ سەر مێزی بەعس لەپێناو پارە وپاداشدا، ئەمکردەوانەی جاشەکان هێندە سەیروسەمەرە نەبوون، بەڵکو ئەوەی چاوەڕوان نەکراوبوو لەدوای ڕاپەڕینی بەهاری ساڵی 1991 بەلای خەڵکی
کوردستان بەگشتی و بەجێماوانی کەسوکاری ئەنفالکراوان بەتایبەی، داڵدەدانی بەعسیە کۆنەکان و سەرۆک جاشە تاوانبارەکان بوو لەلایەن هەردوو حیزبی دەسەڵاتداری کوردی پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتی نیشتیمانی کوردستانەوە، کە هەردوو حیزب لەپێناو بەرژەوەندیە جۆراوجۆرەکانیاندا باوەشی گەرمیان بۆ سەرۆک جاشەکان کردەوە، چ بۆ بەرژەوەندی مادی بێت یان لەپێناو بەدەستهێنانی دەنگی زیاتر لەکاتی هەڵبژاردنەکاندا، چونکە هەر سەرۆک جاشێ سەدان کەسی لەخزم و عەشیرەت ی لەگەڵدابوو.
گەرچی لەدوای ڕاپەڕینی ساڵی 1991 و ئازادکردنی کوردستان، داواکاری هەزاران بەجێماوی قوربانیانی تاوانی ئەنفال ئەوەبووە کە سەرۆک جاشەکان بدرێنە دادگا و بەسزای تاوانی خۆیان بگەن، کەچی ئەفسوس بەپێچەوانەوە هەموو تاوانباران لەلایەن هەردوو حزبی دەسەڵاتدارەوە داڵدەدران، و هاوکات وەک سەردەمی پێشوی حزبی بەعس خۆشگوزەرانتربوون. زیاتر ناڕەزایەتیەکانی هاوڵاتیانی کوردستان ئەوکاتە دەستیپێکرد کە لە دادگای فیدراڵی حکومەتی مەرکەزی عیراقی بۆڕادەستکردنی سەرۆک جاشە تاوانبارەکانی سەردەمی بەعسی لیستی ناوەکانی پێشکەش بەحکومەتی هەرێمی کوردستان کرد، بۆئەوەی بەپێی یاسای ڕوبەڕوی دادگا بکرێنەوە، کەچی حکومەتی هەرێمی کوردستان نەک هەر ڕادەستیانی نەکرد بگرە پاراستیانی وەکو جارانی
سەردەمی بەعس دەسەڵاتی چەکداری پێیان بەخشیەوە. لەپاش ئەم جۆرە کردەوانەی حکومەتی هەرێمی کوردستان وڵاتانی دراوسێ و هەروەها زلهێزەکانیش وەکو ئەمریکا و بەریتانیا بۆیان دەرکەوت کەهەردوو حیزبی حاکمی کوردی لەبەر ململانێی نێوانیان بەهیچ جۆری گوێڕایەڵی هاوڵاتیانی خۆیان نابن و ئەوەی بەلایانەوە گرنگە چۆنیەتی
پتەوکردن ودەوڵەمەند کردنی بنەماڵەکانیانە.
هەموو ئەمانە لەلایەک و سیناریۆ سەیر و سەمەرەکانی حکومەتی هەرێم لەلایەکیتر، بۆنمونە (حەمەی عیسا) سەرۆک جاشی تاوانباری کەیسی ئەنفال تاکو مردنیشی، دەسەڵاتدارانی حکومەتی کوردستان بەدواداچونیان نەکرد بۆ دەستگیرکردن و بەدادگای کردنی، بەڵام یەکێ لەپاسەوانە داماوەکانی ناوبراو بەناوی مەریوان محمود دانیشتوی شاری کەلار، کە لەبەر مەترسی لەسەرژیان هەڵاتبوو بۆ شارۆچکەی جەلەولا، پاشانیش بە گەیشتنی گروپی تیرۆریستی
داعش بۆشارۆچکەی جەلەولا هەڵدێت بۆ شارۆچکەی سڵێمان بەگ و دواتریش لەگەڵ مناڵەکانیدا وەکو پەنابەر ڕووئەکاتە وڵاتانی ئەوروپا، کەچی بەمدوایانە لەمانگی 08-2022 ئاسایشی گەرمیان لەشاری کەلار هەڵێانکوتاوەتە سەر ماڵی باوکی مەریوان بەتۆمەتی ئەوەی کە مەریوان کۆنە بەعسی بوە و دیارنەمانیشی لەوەئەچێت پەیوەندی بەڕێکخراوی تێرۆریستی داعشەوە کرد بێت، هەر بۆیە باوکە پیرەکەی ئەگرن و بێسەروشوێنی ئەکەن.
پرسیارەکە لەوەدایە بۆچی حکومەتی هەرێم سەرۆک جاشە تاوانبارەکەیان نەگرتوە، بەڵام بەوردی بەدوای
پاسەوانەکەیدا دەگەڕێن!؟، لەکاتێکدا بۆئەوەی لەسەردەمی بەعسدا سەربازی نەکات بوەتە پاسەوان ماوەتەوە بڵێین داڵدەدانی سەرۆک جاشەکان بۆهەمیشە خاڵێکی ڕەشە بە نێوچاوانی بەرپرسە سیاسیەکانی کوردەوە. [1]