1991 yılında Tiflis yakınlarındaki, Dmanisi de bulunan 1,8 milyon yıllık olduğu anlaşılan 6 iskeleti saymazsak, Şanidar da bulunan Neanderthaler iskeleti ( yetişkin bir erkek) 75 000 yılıyla bu bölgede bulunan en eski kalıntı. / Colombia-University of New York/. Araştirmayi yürüten Ralf Solecki iskelet’in bilinçli bir şekilde gömülmüş olmasının, sosyal bir yaşantıya işaret ettiğini belirtiyor.
Arkeolojik kazılar Dağ-Halkları kültürlerinin kalıntılarını ortaya çikardi. Yaklaşık 50.000 ile 40.000 yil öncesine dayanan kalıntılar, Kuşunci, Şanîdar ve Hezarmerd mağaralarında bulundu. Behistun mağarasında bulunan yabani hayvan ve yabani at kemiklerinin o dönemde avcılık yapıldığına işaret ediyor.
Bizim asıl atalarımız olan Homo Sapiens Sapiens, yaklaşık 35 000 ve 30 000 bin yıl önce yaşadığımız yerlere yayılmış. Bradost-Kültürü denen bir yaşam biçimininin kalıntıları Şanidar, Garê-Har ve Kermanşah yakınlarındakı Varvacî mağaralarına bulundu. Avcılık ve Bitki ve kök ile beslenen Sapiens, 28.00 ile 14.000 arası değişen iklim koşullarına yaşam biçimini uyduralgeldi.
M.Ö. 14.000 döneminde iklimin ısınmasıyla insanlar ve hayvanlar daha yükseklerde yaşam alanları buldular. M.Ö. 9.000 yillarından sonraları mağaraları ise mezarlık olarak kullandılar
Der Spiegel dergisi, Urfa/Edesa/Ruha yakınlarindaki Göbekli Tepe’yi kapak konusu yapınca, dünya gözlerini şimdiye kadar keşfedilen en eski şehir’ e çevirdi. 12.000 yıl öncesine dayanan kalıntılar Hem Jericho -11.000 yıl hemde Çatalhöyük’ten 9.000 yıl - daha eski. Prehistoriker ve Arkeoleog Klaus Schmidt’in yıllardır bıkmadan yaptığı kazılarda dinsel anıt’lar ve yerleşik-yaşam izleri buldu.
Aynı konuda Almanya’nın ikinci kanalı ZDF nin yayınladığı „Dökümentasyonda eski ve yeni Ahit“’ten yola çıkarak Cennetin yerini, kitaplardaki tarifleri ve yerlerin adlarını kullanarak, Kurdistanda aramaya çıkıyorlar. Bilimadamlarının verileri onları Van Gölü güneylerine getiriyor ve orada bitiyor. Buralarda bie yerde ama nerede? Diyor araştırmacılar.
Neden Musevi ve Isevi kaynaklar Kuzey #Mezopotamya#’yı bu kadar önemsiyor?
Hz. Ibrahim Urfa’dan Kaanan ülkesine yola çikığı için mi?
Nuh’un gemisi Agırî/ağrı dağının tepesinde karaya oturduğu için mi?
Şırnak’ in Şehrı-Nuh adını yahudulerden mi aldı?
Prens Charles Kürdistan’da nereyi ziyaret etti, neden?
Arbela/Erbil/Hewler adı Adiabene krallığını kuran yahudilerden mi kaldi? O zaman başkent/payıtaht olan Arbela bugünde #Güney Kurdistan#’ın da başkenti oldu.
Sorular çok ama biz konumuza geri dönelim.
Nawaliçori Urfa-Fırat bölgesinde yapılan kazılarda artaya çıkan 5 cm yöksekliğinde yaklaşık 500-600° C- derecede pişirilmiş heykelciklerin 8.000 yıl öncesine ait olduğu ortaya çıktı.
Kırman-şah yakınlarındakı Ganşh-Dareh bölgesinde ev hayvanları izleri ortaya çıkarıldı. M.Ö. 8. 7. dönemine ait olan kalıntılar, yapılarda, taş’in yanında kelpiç’ de kullanilmiş. Seramik kalıntıları yanında tahıl ambarlarının olması ekim yapıldığını göstermektedir.
Bununla birlikte en eski Çiftlik denebilecek yapılar yine Kurdistan’da bulunmuştur. Kirkuk’un kuzeyinde ki Carmo/Jarmo/Qalat Carmo da yapılan kazılar en eski buğday’ın izlerini ortaya çıkarmıştır. Chicago Universitesinden Robert John Braidwood ve eşi Linda M.Ö. 7.500 yılına ait olduğunu belirrttikkleri kalıntılarda, ev hayvanlarının izlerini buldular. Çavdar, buğday, mercimek, araka, culbe’ ekimi yapıldığı da ortaya çıkarıldı.
6.750 yıllarına ait seramik kalıntıları yanında kemik-kaşıklarda bulunmuştur. Hayvan yünlerini işleyen Carmolular yiyeceklerini taş tabaklarda koymuslar. Domuz, Keçi, Koyun, ve Köpek evcilleştirmişler. Fasulye, Mercimek çeşitleri, Ceviz, Çam fistığı ve palamutu yiyecek olarak kullanmışlar.
Braidwood Carmo’yu gelecek te şehir kültürlerine prototyp- önörnek olarak gösteriyor.

M.Ö 7.550 – 6.800 yıllarında Diyar-bakir/Amida/Amed
Dıyarbakır’ın kuzeybatısındaki Koyuncu tepesindeki kazılarda 5 katman artaya çıkarılmış.7.500 ve 6.800 arasına tekabül eden bu katmanların ilk ikisinde bir Köpeğin kalıntıları, Fındık ve bir çeşit fasulye bulundu. Üst katmanlarda keçi ve koyun izlerine rastlanıldı ama avlanılmış yabani hayvan izleri de ortaya çıkarıldı.
Bir üst katmanda seramik izlerine ve testi/destî/Kûz ile birlikte bakır (diyar-bakır izlerine rastlanıldı. Bakırdan boncuklar ve iğneler bulundu. En üst katmanda ise bir atölye ye ortaya çıkarıldı.

7.000- 4.000 yıllarında Sîncar Ovası
Magsaliyada ki kazılarda ise köşeli/kare evlere rastlanılmiş. Temeli taştan, duvarları kelpiçten evlerin tabanlarıda ince taşlarla döşenmiş. Kileri ve ısıtma olanakları olan bu evlerin bazıları 100 metrekare.
Kul-Tepe kazılarında ise fırınlanmış ve dekore edilmiş seramiklere rastlanmıştır. Kul-tepe’de ilk tahıl ambarlama ve satma izleri ortaya çıktı. Avcılıkta kullanılan aletler çok az bulunduğundan daha çok tarımdan geçindikleri varsayılıyor.
Işte bu dönem şehirleşmenin baslama tarihi olarak tespit ediliyor. Kürdçe’nin Nord-Kurmanci/Kuzey Kurdmancisi bu döneme kadar kök saldığı ortaya çıkmış. Bugün kü Iran/Fars etkisi altına girmeden once, Nord-Kurmanci’nin Kurdistan bölgesinde yassayan halkların konuştuğu dillerin parçalarından oluşmuş ve bunların köklerinin izlerini ortaya koyabiliyor bilim adamları.

M.Ö. 4.000 ile 3.000 Mezo-potamia ve Kürdlerin Tarihte ilk yazılı anılışı.
Sümerler mezopotamya da Ur, Uruk, Kiş, Lagaş ve Nippur şehirlerini kurdular ve ilk defa yazıyı kullandılar. Güneştanrısı Kral Shin-Su yazıtlarda Kur ülkesini yendiğini söyler. T Sümercede KUR Kuzey Mesopotamyayı tarif eder; Dağlık Bölge, Dağ Halkları anlamına gelir. Kürdçede halen kuzey’e bakûr denir.
Daha sonra eski ve yeni ahitte bu bölgede yaşayan halklardan bahsedilir. Yukarıda değinmiştim, bu verilerden yola çıkarak cennet’i Kurdistanda aramaya geldiler araştırmacılar.

2.350 ile 2.100 arası Akadkalar.
Akadlar döneminde Kur kelimesi Kurdu ve Karda diye anıldı. Savaşçı, güçlü ve Kahraman olarak anlam verildi. Yine bugün Kürdçede Xurt, güçlü ve xort genç demek. Daha sonraki dönemlerde kürdler için savaşçı halk anlamına gelen Kurden adı kullanılmış.
Yine Asur Kralı Tiglat-pilester I, Van gölü güneyinda yaşayan Kurti/Qurti’leri nasıl yendiğini yazıtlarında anlatıyor. Azu Dağı’nın / Hızan Dağı/ bölgesinde Kurti Beglerinin yaşadığı bölgeyi kendine biat ettirdiğini anlatıyor yazitlar.
Asurların ve Hz. Isa’nın dili olan Aramice bizim yaşadığımız bölgede yaklasık 400 yil geçerli dil oldu.
Asurluların hebrew/yahudi köklere, Urartuların Ermeni köklere yakın olduğu bilinir. Ermeni tarihinde Urartu’nun bir parçası olan Nairi ler ermeni olarak geçer. Ama bu Nairi’ler yakın tarihte Nehriler olarak Kürd isyanlarından birini yapmışlardır. Bir akrabalik sözkonusu mu? Evet, genetik olarak Yahudilerle birlikte Ermenilerlede genetik bir yakın akrabalık var.

*********
Churriler/hurriler’ Krallığını ve Mittanni Krallığını Kürdlermi kurdu?
Medler Kürdlerin ataları mı dır?
Kommagene Krallığında Kürd katkısı nedir?
Ferdinand Hennerbichler bu konuya, bize göre, tam tersinden bakıyor ve diyorki, Kürdlerin kökenleri ile ilgili son bilgiler, o bölgede şimdiye kadar varolagelmiş halklar ve dillerin karışmış halidir. Bugünkü Kürdler bu karışımın en üst tabakası. Kurdmanci de irani diller öncesi birçok iz olduğunu söylüyor Hennbichler ve devam ediyor; dil olarak bugün Irani dillere akraba Kürdler ama, son genetik araştırmalar Yahudilerin en yakın genetik akrabasının Kürdler olduğunun kanıtlandığını söylüyor. Aynı kökten gelmeseler bile Kürdler ve Yahudiler çok uzun zaman birlikte medeniyetler kurdular. Diyor. Yani Kürdler tek bir halkın adı değil o bölgede yaşayan bütün halkların genel adı.
Biz Bedirhan ailesi ve Barzani ailesi için yahudi dendiğini biliyoruz ama bu yeni araştırma sonuçları saşırtıcı. Gerçi tarihte Babylon Kralı Nebukadnedzar ile başlayan, Yahudi deportasyonlarının Kurdistana yaopıldığını biliyoruz.
Kısacası bildiğimizden daha derin, detaylı ve karışık, bir tarihimiz var. Her yeni arkeolojik kazı bizim tarihi bilgilerimizi yeniden yenilememizi gerektirecek. Hem zaman-tarihi, hem dil-tarihi hemde din-tarihi açısından.
Kuzeyli, dağ ülkesi, dağ ülkesi halkları, güçlü, savaşçı….. anlamına gelen halklarımızın adı 4.000 yıldan bu yana kısaca şöyle gelişmiş:

Sümerler, Kur, KRD
Akadlar, Kurdu, Kardu, Qurdu Qardu, Quti, Guti
Asurlar, Kurti, Qurti, Quti, Guti
Hititler, Gurda,
babylonlular Kurda, Qurda
Nuhun Peygamber döneminde dünyanın sular altında kalma destanında: Kardu, Qardu
Yahudiler/Ibraniler, K(w)urd
Ermeniler (700.600).M.Ö. Kurt(ukh)
Eski Persler, Kurd, Gurd
Greekler 400.M.Ö. Kyrti-oi, /ülkesi kurdu-chi/ kardu-choi
Romalılar, Cutri, Cyrti-i ülkesi Kardu-chos, Cardu-chi, Kardienon
Araplar, Kurd, ülkesi Kardu
Türkler, Kürt, diye adlandırmiş bu bölge insanını.
Sümerce köklü Kurd ile farsça stan -ülke, toprak-, birleşmiş olabilir mi? Yada kurd- stend yani standin/ almak, ele geçirmek(kurdî) ile birlesmis olabilir. Yani Kürdlerin aldığı yer.
Dr Ferdinand Hennerbichler’in die Herkunft von Kurden çalışması bizim bilmediğimiz daha birçok şaşırtıcı bilgiyle taniştırıyor. Internet versionu, kaynak adresleriyle birlikte, Almanca ve Ingilizce, http://www.fhe.ç/html/Die-Herkunft-von-Kurden.pdf, adresinde.
Filoloji, arkeoloji, tarih ve genetik bilim’ in en son bilgileri ile donanmış bu eser kafamızdaki birçok soruya cevap veriyor.[1]