ناونیشانی بابەت: پەڕتووکخانەى زانکۆ و ئامانجەکانى
ئامادەکردن: #ئارام مەجید شەمێرانی#

لە‌دونیاى پڕ زانست و زانیارى ئەمڕۆدا چەندین جۆر پەڕتووکخانە بوونیان هەیە، ئەم پەڕتووکخانانەش گرنگى و تایبەتمەندى و ئامانجى خۆیان هەیە، یەکێک لەو پەڕتووکخانانەى ئەمڕۆ کەئامانجى باسەکەى ئێمەیە، پەڕتووکخانەى زانکۆیە کە بەپەڕتووکخانەى زانکۆ یان پەڕتووکخانە ئەکادیمیەکان ناسراوە کەئەمەش لە پەڕتووکخانەى ناوەند یان کۆڵیجەکان یان بەشەکان پێک دێت.
پەڕتووکخانەى زانکۆ یان ئەکادیمیەکان بەکۆنترین پەڕتووکخانە دەژمێردرێن، هەر لەو کاتەوەى کەزانکۆ و کۆلێژ پەیمانگاکان دامەزراون ئەوانیش وەک لقێکى بەسوود و سەرەکى لەگەڵیان هاتووەژیانەوە بۆ پاڵپشتىکردنى کاروچالاکییەکانى زانکۆ و کۆلێژ و پەیمانگاکان.
پەڕتووکخانەى زانکۆ بە یەکێک لەگرنگترین جۆرەکانى پەڕتووکخانە دادەنرێت و پێوەرێکى سەرکییە بۆهەڵسەنگاندنى زانکۆ، هەتاوەکوو پەڕتووکخانەى زانکۆ لەئاستێکى بەرزدا ببینرێت، واتە زانکۆکە ئاستى بەرزە.
پەڕتووکخانە ئەکادیمیەکان کە پەڕتووکخانەى زانکۆکان و کۆێجەکان و بەشەکانى پەیمانگاکان دەگرێتەوە لەکۆنترین جۆرەکاى پەڕتووکخانەن، لەگەڵ سەرهەڵدانى دامەزراوە ئەکادیمیەکان بەشێوازە جیاوازەکانییەوە پەڕتووکخانەکان وەک پاشکۆیەکى ئەم دامەزراوەیە بوون، لەپێناو پشتگیریکردنى کارى زانست و وانە وتنەوە و توێژینەوەى زانستى.
پەڕتووکخانەى زانکۆیى، ئەو پەڕتووکخانانەن کەدادەمەزرێت و پاڵپشتى دەکرێت و بەڕێوەدەبرێت لەلایەن زانکۆوە، بەمەبەستى پێشکەشکردنى زانیارى و خزمەتگوزارییە جۆراوجۆرەکانى پەڕتووکخانە بۆ کۆمەڵگەى زانکۆ، بۆ هەریەک لە مامۆستایانى زانکۆ یان پەیمانگە و قوتابییان و خوێندکاران و توێژەران و کۆمەڵگەى زانکۆ (فەرمانبەران و ستافى کار) پەڕتووکخانەى زانکۆ ئەرک و ئامانجەکانى لەلایەن زانکۆوە دەستنیشان کراوە، و سێ ئەرک بەجێدەهێنن کە لە ئەرکى زانکۆکانەوە وەرگیراوە ئەویش (فێرکردن و توێژینەوەى زانستى و خزمەتکردنى کۆمەڵگەیە) ، هەموو زانکۆیەک پرۆگرامى ئەکادیمى خۆى هەیە لە بوارىاهینان و ئامادەکردن، هەروەها پرۆگرامى خۆى هەیە لە بوارى توێژینەوەى زانستى و خوێندنى باڵا، ئەمە جگە لەکاریگەرى لەخزمەتکردنى کۆمەڵگەى چواردەورى بەهەموو لایەنەکانى و ڕەهەندەکانییەوە. بۆیە پێویستە لەسەر پەڕتووکخانەى زانکۆیى کە هەوڵبدات بۆ خزمەتکردنى ئەو پرۆگرامەى بۆى داڕێژراوە لەو سێ لایەنەوە کە ئاماژەمان پێدا، ئەویش لە ڕێگەى پێشکەشکردنى سەرچاوە و خزمەتگوزارى پەڕتووکخانەى پێویست، سەبارەت بە کۆمەڵگەى سوودمەندەکان لە پەڕتووکخانەى زانکۆیى، ئەم کۆمەڵگەیە جیاوازە لە کۆمەڵگەى پەڕتووکخانەکانى تر لەڕووى ئەوەى کەزیاتر ئەکادیمەیە بەپلەى یەکەم و چونیەکن تاڕادەیەک لەئاستێکى بەرزى ڕۆشنبیرى و زانستىدان، چو‌نکە پەڕتووکخانەى زانکۆ خزمەتى کۆمەڵگەیەک دەکات کەتەمەن و ئاستى زانستى و تێگەشتنیان نزیکە لەیەکەوە، واتە لەنێوان 18 بۆ 24 ساڵیدان، وە خزمەتکردن لەم پەڕتووکخانەیەدا دەستنیشانکراوە، واتە لەسنوورى زانکۆ دەرناچێت و لەحەرەمى زانکۆ دەرناچێت، جگە لەو کەسانەى لەناو ئەم حەرەمەدان، هیچ کەسێکى تر سوودمەند نابێت لەسەرچاوەکانى، سوودمەدەکانیش بریتین لە، خوێندکاران لە چەندین جۆر ئاستى ئەکادیمى و تایبەتمەندى. ئەندامانى دەستەى وانە وتنەوە لە زانکۆ، لەوانەبیژ و مامۆستایان. ئەندامانى دەستەى کارگێرى و کارمەنداى زانکۆ. توێژەرو خوێندکارانى خوێندنى باڵا، لەناوخۆى زانکۆ یاخود لەدەرەوەى زانکۆبێت.
$ئامانجەکانى پەڕتووکخانەى زانکۆ (پەڕتووکخانەى ئەکادیمى) $
پەڕتووکخانەى زانکۆ یان ئەکادیمى بەپەڕتووکخانەى ناوەندو کۆڵیج و بەشەکانەوە. پەڕتووکخانەى زانکۆ و پەیمانگاکان دەگرێتەوه، مەبەستى تایبەتى بریتییە لە دابینکردنى سەرچاوە بۆ فێربوون و توێژینەوەى خوێندکاران و مامۆستایانى زانکۆ و پەیمانگاو خوندکارانى خوێندنى باڵاو ئەو کەسانەى لەو دامودەزگایەدا کاردەکەن، پەڕتووکخانەى زانکۆ یان ئەکادیمى چەندین ئامانج و ئەرکى گرنگ و تایبەت و پڕبایەخى هەیە، بەمەبەستى پێشکەشکردنى خزمەتگوزارییە بە کۆمەڵگەى زانکۆ و پەیمانگاکان و کۆلێژەکان و بە و کەسانەى سەردانى پەڕتووکخانە دەکەن.
=KTML_Bold=ئەو ئامانجانەش بریتین لە:=KTML_End=
1- کۆکردنەوە و دابینکردنى سەرچاوەى زانیارى، کەگۆنجاو کەبەشدارن لە پشتگیرى پرۆگرام و بەرنامەى خوێندنى جۆراوجۆرى زانکۆیى.
کەپەیوەندى هەیە بەو بابەتانەى لەناو بەش و کۆلێجەکاند دەخوێنرێت و یارمەتى مامۆستا دەدەن بۆ وانە وتنەوە و توێژینەوە و هاوکارى خوێندکاران دەبێت بۆ خوێندن و ئامادەکردنى ڕاپۆرت و توێژینەوە، لە پەڕتووک و گۆڤار و ڕۆژنامە بە زمانە جیاوازەکان. لە بوارى زانستى و ڕۆشنبیرى و پەروەردەیى و کۆمەڵایەتى لەرێگەى (پەیداکردن و کڕین و پێشکەشکردن) پەیجى زانکۆى چەرموو موبایل. دەبێت سەرچاوەکانى پەڕتووکخانە لەخزمەت پڕۆسەى خوێندن و فێرکردندا بێت، بەبێ جیاوازیکردن لەنێوان کۆلێج و بەشە جیاجیاکاندا و خواستى خوێنەران لە هەموو ساتیکدا لەبەرچاو بگیریت.
2- ڕێکخستنى سەرچاوەکان لە ڕێگەى ئامادەکردنى پێڕستى پێویست و ئاسانکاریکردن بۆ خوێنەر لەرێگەى چۆنییەتى بەکارهێنانى کابینەى پێڕستەکانەوە تاوەکوو ئەو سەرچاوەى داواى دەکات بۆى دەستەبەر بکرێت. ئەمەش لە ڕێگەى سەردانیکردنى ئەو لیستانەى ئامادەکران و تەواوى پەڕتووکەکانى نێو پەڕتووکخانەیان تێدا پۆلێن و تۆمارکراوە ‌.
3- ڕێکخستن و پاراستنى ئەو سەرچاوانە بە‌ڕێگە و شێوازى دیاریکراو، بەگێرەى یاساو ڕێسایەکى تایبەت، کەبەپێى یەکێک لەسیستەمە باوەکاى پۆلێنە، ئەویش پۆلێنى دیوى دەییە.
4- ڕاهێنانى کۆمەڵگەى زانکۆیى بەهەموو کەرت و بەشەکانییەوە، بۆ ئەوەى بەشێوازێکى ڕاست و درووست سەرچاوەکانى پەڕتووکخانە بەکاربهێنن و کەڵک لەخزمەتگوزارییەکانى وەربگرن، گرنگە لەسەرەتاى دەسپێکردنى دەوامەوە سیمینارى تایبەت بۆ خوێندکارانى هەموو بەشەکان بکرێت و بەرچاو ڕۆشنیان پێبدرێت سەبارەت بەپەڕتووکخانە و گرنگى پەڕتووک‌ و یاساکانى پەڕتووکخانە.
5- ڕێکخستن و کردنەوەى پێشانگەى پەڕتووک (ساڵانە یان شەش مانگ جارێک یان وەرزانە) ، گرنگە لەساڵى خوندندا چەند جارێک پێشانگەى پەڕتووک بۆ خوێندکارنى زانکۆ بکرێتەوە، پەڕتووکەکان نرخى گونجاویان هەبێت بۆ ئەوەى خۆێندکاران بەنرخێکى گونجاو پەڕتووکەکان دەست بخەن.
6- پۆلێنکردنى بابەتیانەى تەواوى سەرچاوەکانى پەڕتووکخانه، ڕێکخستن و دابەشکردیان بەسەر لیستەجیاوازەکان، بۆ ئەوەى خوێندکار لەکەمترین ماوەدا بگاتە بە و سەرچاوەى مەبەستێتى. ئەو سەرچاوەى داواى دەکات بۆى دەستەبەربکرێت.
7- وەرگرتنەوەى پەڕتووک لەو کەسانەى کەپەڕتووکیان خواستوە، چ خوێندکارى زانکۆ یان فەرمەنبەرى زانکۆ، بەشێوەیەکى باش و بەپێى یاساو ڕێنماییەکانى خواستن، لە پەڕتووکخانەدا، چونکە هەموو پەڕتووکخانەیەک ڕێسا و یاساى تایبەتى خۆى هەیە، ئەمەش لەپێناو ئەوەى زۆرترین خوێندکار و خوێنەر کەڵک لەسەرچاوەکانى پەڕتووکخانە وەربگرێت.
8- ئاشناکردنى مامۆستیان و خوێندکارن و خوێنەران بەیاساکانى خواستنى پەڕتووک لە پەڕتووکخانە، گرنگە بەرچاو ڕوونیان پێبدرێت خواستن و هێنانەوەى پەڕتووکى پەڕتووکخانە ماوەى دیارى کراوى هەیە، پێویستە لەو ماوەیەى بۆیان دیارى کراوە سەرچاوەکان بگەرننەوە بۆ پەڕتووکخانە، خوێندکارى زانکۆ دەتوانێت تەنیا بۆ ماوەى یەک حەفتە و مامۆستا تەنیا بۆ ماوەى چواردە ڕۆژ سەرچاوەکانیان لابێت و پێویستە دواى تەواو بوونى ماوەى دیارى کراو سەرچاوەکان بگەرێننەوە بۆ پەڕتووکخانە، چونکە ئەو سەرچاوانە تەنا موڵکى ئەوان نییە و گرنگە هەموان وەک یەک کەڵک لەو سەرچاوانە وەربگرن.
9- داناى ژمارەى پۆلێن لەسەر شانى پەڕتووکەکانى پەڕتووکخانە، لەگەڵ لێدانى نیشانەى تایبەت (مۆر-ختم) لە پەڕتووکەکان، کەئاماژەیە بۆ ئەوەى ئەم سەرچاوەیە مۆڵکى پەڕتووکخانەیە، چونکە زۆر جار ئەو کەسانەى سەرچاوەکان دەخوازن زانیارییەکى ئەوتۆیان نییە یان بیریان دەچێتەوە ئەم سەرچاوانەیان لەچ پەڕتووکخانەیەک خواستوە، دواتر لە ڕێگەى مۆرەکانەوە دەزانن لە چ پەڕتووکخانەیەک ئەو سەرچاوانەیان خواستووە.
10- ئاسانکارى هۆکارەکانى خوێندن و خوێندنەوە و توێژینەوەى زانستى بۆ خوێندکاران و مامۆستایان و توێژەران و دەستەبەرکردنى هێڵى ئینتەرنێت بەریژەیەکى بەرچاو بۆ خوێندکاران و خوێندکارانى خوێندنى باڵا، تاوەکوو نوێترین سەرچاوە بۆ بابەتەکانیان هەڵبژێرن و لەتازەترین هەواڵى زانستى بەئاگابن بۆ دەوڵەمەندکردنى توێژینەوەکانیان.
=KTML_Bold=سەرچاوەکان:=KTML_End=
1- ئەحمەد میرزا ڕۆستەمى، شاهۆ عوسمان: زانستى پێڕست و ثێرستکارى پەڕتووک، چاپخانەى سارا، چاپى یەکەم، 2017
2- جەزا ئەحمەد قەرەداغى:پەڕتووکخانە لەنێوان سەرهەڵدان و ناسیندا، چاپخانەى شڤان، چاپى دووەم، سلێمانى، 2013
3- د.رەبحى مستەفا عەلیان، د. ئەمین ئەلنجداوی: دەستپێک لەزانستى پەڕتووکخانەکان و زانیارییەکان، و:شێرزاد سەعید محەمەد، چاپخانەى ڕوون، چاپى یەکەم، سلێمانى2012
4- شاهۆ عوسمان: دەروازەیک بۆ زانستى پەڕتووکخانەکانە و سەنتەرى زانیارى، چاپخانەى شەهاب، چاپى یەکەم، هەولێر، 2009.
[1]