تپەی باستانی تلە، یکی از تپەهای باستانی و مهم جنوب #کردستان# است کە در منطقەی جغرافیای مابین شهرک حاجیاوا و محدودەی ادارەی راپرین واقع شدەاست. این تپەی باستانی چند سالی است کە از طرف تیم باستان شناسی دانشگاه التای مجارستان با هماهنگی و همکاری بخش کاوش ادارەی باستان و فرهنگ #رانیە#، مورد کاوش و حفر باستانی قرار گرفەشدەاست و تا کنون کە سال (2023) است، مقدار قابل توجهی اشیاء باستانی و قدیمی در این سایت کشف شدە است کە تا حدودی قدمت و کهنگی این منطقە را مشخص کردەاست، اما برای تعیین قدمت کامل این مکان باید کار کاوش و حفر باستانی این منطقە را ادامە و بە اتمام برسانند.
$اشیاء کشف شدە در این تپە$
از سری اشیاء کهن کشف شدە در این منطقە میتوانیم اشارە بە تعداد زیادی قطعەی سفال و مهرە و وسایل زندگی و اشپزخانە مثل چاقوی سنگی و الی.. کرد، اما مطلبی کە جای تامل است بر روی این تپە، تعدادی مخروبەی بازماندەی خانە و مکان کشف شدەاست همچو دیوار و شالودەی خانە کە از سنگ درست شدەاند و دیوارهای کشف شدە در این تپە از سنگ درست شدەاند و از لحاظ پهنی و کلفتی بسیار قوی و محکم هستند و این نشانەی این است کە خانەهای این مکان باستانی محکم و قوی بودەاند و دلیلی کە باعث تخریب این روستا شدە (از لحاظ طبیعی و انسانی) با دلیلی قوی بودەباشد کە این مکان را این چنین نابود کردەاست.
بجز این اکتشافات در این روستا، چندین کوزەی بزرگ و نیمە سالم کشف شدەاند کە در دل زمین دفن شدەاند و بە احتمال زیاد این گوزەها بە منظور جمع اوری و انبار کردن غلات و ذخیرەهای تابستانی استفادە شدە است.همچنین چند کوزەی سفالی کشف شدەاست کە بە منظور تنور و پخت نان و خوراک استفادە شدەاست.
$تاریخ این تپە$
قدمت این تپە بە دورەی نوسنگی (8500 سال ق.م) برمیگردد تا دورەی اسلامی هم ادامە داشتە است.
مکان جغرافیای این تپە واقع در امین کشاورزی مردم این منطقە است و احتمال اینکە این مکان دچار تخریب یا سوء استفادە قرار بگیرد بسیار زیاد است[1]