زوانو هۆرامی بمانۊ یا بشناسیۊ؟
نویستەی: حەمەشەریف عەلی ڕامایی

دیارەن هەر زوانیە پەنەش نەنووسیۊ، نوانیو ئەوەمەنەیش مەحاڵەن. دېر یا زوو یاگۍ وېش مەدو بە زوانهایەتەری و مەلۊنە دلۍ زوانە بۍ دەنگەکا. پېسه و زوانە وەڵینەکا کە ئیسە نامېشا بە زەحمەت مەنېنە و یا هەر نەمەنېنە. تازە بڕیە زوانێ هەرچڼە پەنەشا نویسیان وەلی چوون نویسیاکەشا دەوامش نەویەن ئیتر نەمەنێنیوە. پېسه و زوانو ئارامی، پەهلەوی، لاتینی و ...تد.
ئارۊ گروڵیه و زوانو هۆرامیچ کەوتینە دلۍ لېژی. هەرچڼە پەی شناسای زوانو هۆرامی هەرمانۍ فرۍ کریاینۍ پېسەو: هەرمانەکاو ماموسا پیرەمێردی، عەلائەدین سەجادی و مەلا عەبدولکەریمی موددەریس. ئی زانا گەورانە بە هورئەوەگېڵنای بەرویرەکاو زوانو هۆرامی سەرو زوانو کوردی، ئی ڕایشانە کەردەره و ئی ڕچۍ مێڕیا. هەرچەند دڵسۊزانە کاریە بە یاگېشا کەرد پەی ئانەیە خەڵک جە فەرهەنگوو وېش بېیاوۊنە، بەڵام هەر پاسە کە ماچا: سکۍ دوۍ ڕوېش هەنۍ. ئی هەرمانۍ نویسەرەکېش‌ هۊرنېیای ئا چېوانە کە وەڵتەر بە زوانو هۆرامی نویسیاینۍ هۊرگېڵیاوە سەرو زوانو کوردی. ئی هەرمانۍ تاکو ئا یاگۍ لوا وەروه کە کتېبهایە پېسەو: ڕوسەم و زوراو، شېخ سەنعان، حەمە حەنیفە، میعراج نامە، قەڵاو خەیبەری، وەلی دېوانە، ئاسمان و زەمین، شیرین و فەراڎ، شیرین و خەسرەو، خورشیڎ و خاوەر، دەوڵەت نامە، ڕۊڵە بزانی، مەنیژە و بیژەن، سوڵتان جمجمە... تد فرە ناشېیانه و قەرەت هورگیڵیایوە سەرو زوانو کوردی و فرېچشا حەتا نامۍ نویسەرە هۆرامیەکاشا چەنە سڕیانەوە و کەم کەس مزانۊ کە ئینۍ بنەڕەتەنە هۆرامیۍ بېیېنۍ. دیارەن هۊرئەوەگېڵنای چېویە خاسەن و کۊمەک مەکەرۊ بە وەڵاوەکەردەی فەرهەنگ و ئەدەبېیاتی، وەلێ هەر کاریە ڕایەش هەنە و ئەر ناشېیانە کریۊ، سەمەریە عاڵش چەنە بەر نمەی.
دماتەر نویسەرەکاو هۆرامانی پېسەو: دوکتور موحەمەد ئەمین هۆرامانی، ماموسا حمە کەریم هۆرامی، عوسمان موحەمەد هۆرامی، ‌ مامۊسا دارا و حەمەرەشید هۆرامی ... تد دەسشا کەرد بە نویسیەی، بەڵام نەک‌ بە زوانو هۆرامی و نەک پەی گەشە و پەرەدای بە فەرهەنگ و ئەدەبېیاتوو هۆرامانی، بەڵکوو بە زوانو کوردی پەی شناسای تاریخ و فەرهەنگوو هۆرامانی. بە کوردی نویسیایەکاشا یاگۍ پەرمایەنە و هەر پاسە ئا هۆرامیانە‌ کە جە ئێران و‌ ئێراقەنە بە کوردی مەنویسا هەرمانەکېشا یاگۍ دەس وەشینە، بەڵام پەی ئانەیە زوانو هۆرامی بمانۊوە کاریە ناتەمامەن. چوون زوانو هۆرامی تاکو ئارو بەرش بەردەن و چانەیە ڕیشەدارتەرەن کە ئېمە هەر تەنیا بە ئەشناسایش قەناعەت کەرمۍ، بەڵکوو مەشیۊ سەرو بنج و ڕیشه و وېشوە بمانۊوە و جە فوتیای نەجاتش بۊنە. پەی ئانەیە هەم بمانۊوە و هەم بشناسیۊ، ئانە شمە، ئانە زوانو هۆرامی، ئانە قەڵەم و ‌ کاغەز. مەگەر ماموسا خدر نەفەرماوانش:
قەڵەم و دەوات با بۊنە پەرېت
هەرچیە مژنەوی بنویسە پەی وېت.[1]