הספרייה הספרייה
לחפש

כורדיפדיה המקור הכורדי הרחב ביותר למידע!


Search Options





חיפוש מתקדם      מקלדת


לחפש
חיפוש מתקדם
הספרייה
שמות כורדים
כרונולוגיה של אירועים
מקורות
ההיסטוריה
אוספי משתמש
פעילויות
חפש עזרה?
פרסום
Video
סיווגים
פריט אקראי!
לשלוח
שלח מאמר
שלח תמונה
Survey
המשוב שלך
ליצור קשר עם
איזה סוג של מידע אנחנו צריכים!
תקנים
תנאי השימוש
איכות פריט
כלי עבודה
אודות
Kurdipedia Archivists
מאמרים עלינו!
הוסף כורדיפדיה לאתר שלך
הוספה / מחיקת דוא"ל
סטטיסטיקה
סטטיסטיקת פריט
ממיר גופנים
ממיר לוחות שנה
שפות וניבים של הדפים
מקלדת
קישורים שימושיים
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
שפות
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
החשבון שלי
כניסה
חברות!
שכח את הסיסמה שלך!
לחפש לשלוח כלי עבודה שפות החשבון שלי
חיפוש מתקדם
הספרייה
שמות כורדים
כרונולוגיה של אירועים
מקורות
ההיסטוריה
אוספי משתמש
פעילויות
חפש עזרה?
פרסום
Video
סיווגים
פריט אקראי!
שלח מאמר
שלח תמונה
Survey
המשוב שלך
ליצור קשר עם
איזה סוג של מידע אנחנו צריכים!
תקנים
תנאי השימוש
איכות פריט
אודות
Kurdipedia Archivists
מאמרים עלינו!
הוסף כורדיפדיה לאתר שלך
הוספה / מחיקת דוא"ל
סטטיסטיקה
סטטיסטיקת פריט
ממיר גופנים
ממיר לוחות שנה
שפות וניבים של הדפים
מקלדת
קישורים שימושיים
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
כניסה
חברות!
שכח את הסיסמה שלך!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 אודות
 פריט אקראי!
 תנאי השימוש
 Kurdipedia Archivists
 המשוב שלך
 אוספי משתמש
 כרונולוגיה של אירועים
 פעילויות - כורדיפדיה
 עזרה
פריט חדש
סטטיסטיקה
מאמרים 518,451
תמונות 105,193
ספרים 19,479
קבצים הקשורים 97,495
Video 1,394
הספרייה
אנא כורדי
הספרייה
אני כורדי
הספרייה
מילון עברי ארמי כורדי
מאמרים
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפ...
מאמרים
לידתה של מדינה כורדית בסוריה
Xorasan û Kurdên li Xorasanê
קבוצה: מאמרים | שפת מאמרים: Kurmancî - Kurdîy Serû
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
פריט דירוג
מצוין
טוב מאוד
הממוצע
מסכן
רע
הוסף לאוספים שלי
כתוב את התגובה שלך על סעיף זה!
היסטורית פריטים
Metadata
RSS
חפש בגוגל לתמונות הקשורות לפריט שנבחר!
חפש בגוגל עבור פריט שנבחר!
کوردیی ناوەڕاست0
English0
عربي0
فارسی0
Türkçe0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Şoreş Reşî

Şoreş Reşî
=KTML_Bold=Xorasan û Kurdên li Xorasanê=KTML_End=
=KTML_Underline=Şoreş Reşî=KTML_End=
Dema hinek salmezinên ji kurdên Anatoliya navîn an yên ji Semsûr, Meletî, Dêrsîmê hwd digotin: ”Em ji Xorasanê hatin” me wiha fêhm dikir ku ew qala Xorasan a giredayî Erzirûmê dikin ya jî ew di bin bandora nijatperestên tirk de mane. Lewra bi me wiha dabûn misoger kirin ku Xorasan welatê tirkan e û tirk ji wir hatine.
Di roja me ya îro de jî beşekî kurdan wiha dizanin ku kesên ji wir hatinî tirkin. Ew propaganda û agahiyên şaş piranî li ser kurdên me Dêrsîm û qizilbaş-elewiyan bandoreka mezin kiriyê. Lê rastî bereqsê ve yekê ye û Xorasan warê kurdan e. Di ve nivîsê de, ez ê tenê qala Xorasan û kurdên niha li wir dijîn; di nivîsên pêş de jî di pêvajoyê dîrokê de kurd li Xorasanê bikim.
Peyva `xorasan` bi xwe kurdî ye; di zarê kurmanciya jerîn (Soranî) de `xor` di wata roj ê de ye. Wek mînak dibêjin: `xorhelat, xorava` û `san` jî tarîfa cih e. Zimanzanê ve yekê baştir şîrovê bikin lê dîsa jî dixwazim bibêjim ku di kurdî de Xorasan tê wata cihê rojê. Lêkolîneka ji bo çi ew nav lê kirine min nekiriyê lê bi dîtina min sedema ve yekê yek; piraniya çavkaniyan dibêjin ku Zerdûşt pêxember li wir jiyayê û bi baweriyê wî re giredayî ye. Ya din jî, germa wir e. Di sala 2001’î de dema li wir bûm, bîngaveke, nêzikî warê Zerdûşt, li ser kaniya Miradan xelmaş bibûm. Dema hişyar bûm min dît ku rû, poz, keçelê min û destên min hemû şevitinê.
Weke erdnîgarî, ji bakûr û rojhilatê Îranê re Xorasan tê gotin lê berê Afganîstan û gelek cihên din jî dikirin nava xwe û pir firehtir bû. Îro ji cihê di navbera; li bakûr Turkmenîstan, li rojhilat Afganîstan, li rojava Derya Kesk û li başûr jî Deştî Kevir re tê gotin. Herêmeke hişk, ziwa, bêav û bêdara ku nêzikî du milyonan kurd lê dijîn e. Dema ez li wir digerim, wekheviya cografya û mirovên wir bi yên Anatoliyê ve pir caran ez şaşmayî hiştibûm; bi her awayî weke sêvaka hatinî parçê kirin bûn.
Di sîstema îdariya Îranê de herêm weke eyalet hatiyê parve kirin û Xorasan jî kirinê se parçan (2004). ‘Xorasani Cunub’ başûrê herême; paytext Bircen e û beşeke sinorê Afganistan jî dixê nava xwe. ‘Xorasani Rezawî’ bi Turkmenistan re sinore; Meşhed û derdorên wir in û nêzikî 6 mîlyonan nifûsa xwê heye. ‘Xorasanî Şimal’ jî bi alî Turkmenistan û Mazendaran re sinor e, milyonek nifûs û bajarê kurdan Bojnûr e dixe nava xwe. Li nava Turkmenîstanê, herêma bi Xorasanê re sinor de jî gundên kurdan hene. Li rojavayê ve herêmê jî mirov dikarê biçê alî Sari, Nika yan Mazenderanê û ji wir jî herê Gîlan, Qezvîn, Xelxalê jî kurd bi awayekî komî hene.
Li ser erdnîgariya Xorasan îro kurd li bajarên mîna; Meşhed, Kelat, Çinaran, Radkan, Deregez, Oxaz, Şîrvan, Faroj, Esferayen, Xabûşan/Koçan, Sebziwar, Bojnûrd, Semalqan/Aşxane û hwd de dijîn. Kurdên li wir ji 120 êlan e ku yên serekê ewin: Şadî, Kawî, Topan, Rutan, Reşî, Redkî, Emar, Hevêdî, Milan, Zerikî, Şêxkan, Qereman, Qerçorî, Badilî, Avşar, Hemzikî, Canbeg, Pehlîvan, Îzol, Xelikan, Torusan, Şerkan, Kîkan, Sêvikan, Zaxûran, Bîçeran, Siyahmansûr û gelekên din in. Ji bo ku piraniya wan ji dora Çemîşgezekê çûnê li destpêkê navê Çemîşgezekî li wan dihatiyê kirin. Lê di salên 1760 an de wek Zaferanlû hatiyê guhartin. Dibê ku sedêma ve yekê bi wan a bide jibîrkirin ku ji ku hatine, bû. Gelo ew kîngê û ji ku çibûn Xorasanê?
Wekî hatî ziman, di serdemên kevn de jî kurd li Xorasan a mezin hebûn; ji wir, herî dawî bi êrîşên moxolan re (1220) ew hatin Anatoliyê û mîrîtiyên mîna Candarî, Germiyanî, Qeremanî, Dul/Sorqadirî, Remezanî, Beranî û hwd damezirandibûn! Piştre, osmaniyan yek bi yek dawî li wan miritiyana anî û bermahiyên wan beşek ketê bin desthilatdariya osmaniyan û beşekî jî dewleta safewî dameziradin. Wiha tê zanîn ku dewleta safewî ji alî farisan ve hatiyê damezirandin lê esas damezirenêren wê kurd in.
Damêzirenêr pîroz Şêx Safî el-Dîn (1334-1392) an Kûm Zêrîn, kurdekî ji Şengalê ye. Pîştî mirina wî, neviyên wî ye terîqatê vegûhezînin dewleta safewî. Zend û êlên kurdê ku desthilatdariya osmaniyan û misilmantî nepêjirandî jî, bi taybetî zendên mîna qeremanî û sor/dulqadiriyan piştgiriyeke mezin dane û ew dewlet derxistin ser rûyê dîrokê. Kesê ku Şah Îsmaîl ji ber Hesenê Dirêj revand Gîlanê, parast, kir şah jî mîrekî kurdî bi navê Pîr Abdalê ji sorqadiran bû. Dema dewleta qeremaniyan ji alî osmaniyan ve hatê lewaz kirin (1487 an de ji holê rabû) êdî kurd ji salên 1459’an bigire kom bi kom çûn Aran û Gîlanê û wê hêze dewleteke nû derxist holê. Qeremanî îro jî li Xorasanê bi Kurmancî deng dikin û piranî koçber dijîn. Bi vî awayî hêza kurda yê ji Anatoliyê û bakûrê Kurdistanê, di sala 1500 an de, bi hatina Şah Îsmaîl ya zozana Saru ya Erzînganê re gotin `mehdî hatiyê` çûn li dora wî kom bûn. Di dema Şah Îsmaîl de beşek ji qeremaniyan/Canbegan li Aranê, di bin fermandariya mîrê êlê Biram de Xorasan girt bi şunde, bû waliyê eyaleta ku Belh, Murxab û Garcîstan jî di nav de. Biram di sala 1512’an de di şerê ozbekan de mir. Milekî êlên Şêx Hesenan an Melkişiyên li Çemişgezekê yên bi navê Kevan/Kewan/Keyvanlû, di sala 1502’yan de, di serokatiya Pîr Rûstem de, bi hêzeke mezin çûn Azerbeycanê û tev li Şah bûn. Ew li wir ketin alaya hêza parastina wî û di serdêma Şah Ebas de li Xorasanê bi cih bûn. Şah di sala 1553’yan de jî komek kurd bo sinorên Xorasanê biparêzin bir wir. Herî dawî jî bi Peymana Stenbolê ya di sala 1590’an de 45 hezar malbat birin Weramîn (taxa Azerbeycanê li Tahranê). Ew jî piştî çend salan şandin Xorasanê. Di sala 1598 an de êlên elewiyên weke Çemîşgezekî yê bi navê Çepnî di bin serokatiya Pîr Elî de, bi Şah Ebas re beşdarî şerê Afganîstanê kirin.
Heger kurdan şah û Xorasan neparastana îro Îran jî nexşa herêmê jî bi vî rengî nedibû. Hinek çavkanî dibêjin dema ew çûn wir se milyon bûn lê îro du milyon in, ez bi sê milyonan bawer dikim lewra di şerên ji bo tîxûban biparêzin de bi sedhezaran kurd mirine. Di wan salan de ozbek û afganan êrîşên mezin tanîn ser herêmê. Xanê ozbek Ebdul Mu-mîn êrîşeke mezin tînê ser Xorasanê lê Şah Ebas ji tirsan nikarî herê herême. Ozbek, Meşhedê dorpêç dikin, îznê didin ku têne kesek je sax derkeve û yên din hemûyan dikujin. Ji bo we şaîrekî gotiyê ”Heger axa Meşhedê bê guvaştin xwîn wê heta Kerbalayê biherike.” Lê piştî çend salan serokê zenda Çemîşgezek Şah Elî Xan tere ser ozbekan, serokê wan dikuje û wan a wisa dişkenê ku carekê din culet nekin êrîş bikin. Ew roj ev roj e ku kurd li wir nîştecih in.
Mirov dikarê bibêje ku kurd piştî salên 1460’an de dîsa vegerîn Xorasanê û ji bo wê axê bi sedhezaran neferen xwe kirin qûrbanî. Lê herî dawî di sala 2019’an dema çûm wir, min dît ku kurdên qeremaniyên ew dewlet damezirandî; hîna koçber, xizan, bê çarê, bê sewad, li çola hişk de bêav dijîn û avê bi pera ji dewletê dikirin.[1]
פריט זה נכתב בשפה (Kurmancî - Kurdîy Serû), לחץ על סמל כדי לפתוח את הפריט בשפת המקור!
Ev babet bi zimana (Kurmancî - Kurdîy Serû) hatiye nvîsandin, klîk li aykona bike ji bu vekirina vî babetî bi vî zimana ku pî hatiye nvîsandin!
פריט זו נצפתה פעמים 317
HashTag
מקורות
[1] | Kurmancî - Kurdîy Serû | https://xwebun1.org/ - 23-06-2023
פריטים המקושרים: 3
קבוצה: מאמרים
שפת מאמרים: Kurmancî - Kurdîy Serû
Publication date: 18-02-2023 (1 שנה)
Publication Type: Born-digital
סוג המסמך: שפת מקור
ספר: נשים
פרובנס: חוראסאן
Technical Metadata
איכות פריט: 99%
99%
נוסף על ידי ( ئەڤین تەیفوور ) על 23-06-2023
מאמר זה נבדק ושוחרר על ידי ( سارا ک ) ב- 27-06-2023
פריט זה עודכן לאחרונה על ידי ( سارا ک ) על: 27-06-2023
קשר
פריט זה לפי כורדיפדיה של תקנים עוד לא נגמר עדיין!
פריט זו נצפתה פעמים 317
כורדיפדיה המקור הכורדי הרחב ביותר למידע!
הספרייה
יַהֲדוּת קוּרְדִיסְטַן
מאמרים
המהפכה הכורדית השקטה: השלכות גיאופוליטיות
מאמרים
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפכת הנשים הכורדיות
מאמרים
לידתה של מדינה כורדית בסוריה

Actual
הספרייה
אנא כורדי
27-12-2012
هاوڕێ باخەوان
אנא כורדי
הספרייה
אני כורדי
27-12-2012
هاوڕێ باخەوان
אני כורדי
הספרייה
מילון עברי ארמי כורדי
27-12-2012
هاوڕێ باخەوان
מילון עברי ארמי כורדי
מאמרים
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפכת הנשים הכורדיות
17-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפכת הנשים הכורדיות
מאמרים
לידתה של מדינה כורדית בסוריה
17-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
לידתה של מדינה כורדית בסוריה
פריט חדש
סטטיסטיקה
מאמרים 518,451
תמונות 105,193
ספרים 19,479
קבצים הקשורים 97,495
Video 1,394
כורדיפדיה המקור הכורדי הרחב ביותר למידע!
הספרייה
יַהֲדוּת קוּרְדִיסְטַן
מאמרים
המהפכה הכורדית השקטה: השלכות גיאופוליטיות
מאמרים
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפכת הנשים הכורדיות
מאמרים
לידתה של מדינה כורדית בסוריה
Folders
הספרייה - פרובנס - ישראל הספרייה - ספר - גיליון כורדי הספרייה - ניב - עברית הספרייה - Publication Type - הספרייה - PDF - מאמרים - מפלגה - מפלגת פועלים כורדים מאמרים - מפלגה - מאמרים - ספר - גיליון כורדי מאמרים - ספר - מחוכם מאמרים - סוג המסמך - שפת מקור

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| ליצור קשר עם | CSS3 | HTML5

| זמן טעינת דף: 0.437 2!