ورەتەی ئاو و خاک و وەڵاتی

هەرکسێوە یاراش خېیاڵ کەرۊ، ئاو و خاک و وڵاتیش ورەشۆ
با ئی نامەیە بەدڵ بوانۆوە!
ساڵەو (1854ز) فەرانکلین پێرس سەرگۆرە و ویلێوتە یۆگېرتەکاو ئەمەریکای نامەێوەش کیانا پەی (سیاتێڵ) ی
سەرگۆرەو هۆزو هێندییە سوورەکا . ئەوەخوایش چنە کەرد زەمینەکاشا ورەشان بە دەوڵەت و ئەمەریکای .
سیاتێڵ سەرگۆرەو هۆزەکەیچ بە نامەێوە جوابوو سەرگۆرەو ئەمەریکایش داوۆ . جوابێوە چامنە بێ، نیشان دەروو جۊرو دییایی و وردۆبێۆ بی پەی مرۊڤی و ژیوگا و سروشتەکەو دنیێ.
نامەکە و کابراو سەرگۆرەو ئەمەریکای لاو تاقە کەسېوەچنە باس مەکرێۆنەو نەمەنن ویر و خۆڵکییەنە. وەلێ جواب و نامەکەو سیاتێڵی سەرگۆرەو هێندییە سوورەکا چانەی مەشۆ پا سەهلێیی ویر بشۆوە.
پەی سەرگۆرەی جە (واشنگتۆن) نە.
کەوەیی ئاسمانی و تیینەو زەمیینی چنی ورەشێۆ؟
ئېمە ساحێب و پاکی و پوختەیی هەوای و زوڵاڵی و ڕۊشنایی ئاوێ نېیەنمێ، چنی ۋرەشمېشا بە شمە؟
ئی خاکە و حەرچییەش ئینا چنە پەی ئېمە پیرۊزا.
گەڵا وردو باریک و دار کاژەکا، لم و کەنارو ڕۊخانەکا، تەم و توڵو دلێ دارستانەکا، دەنگ و ڕەنگ و مارو مرۊچەکا، گردیشا جە بڕواو ویرەوەری خۆڵکیمانە پیرۊزێنێ.
ئا شییلەی دلێ ڕەگەو دارەکانە گېڵۆنە و ئینا ئاماو لواینە
ورککە و وەرموو ئېمەش چنە گرسۆنە.
خاک ئینا دلێ ناخ و ئېمەنە، گردیما بەشێوەنمۍ جە خاکی، خاکیچ کوتێوە نەبڕایارەن جە ئېمە. ڤلیی بە بۊوەو هاڵاوە وەشەکاشاوە واڵی ئېمەنێ.
کەڵە کویسانییێ و ئەسپ و هەڵۆکا براڵێمانێ.
کۊما تەوەنی سەرو قوولەکا، شۆنم و دلێ مێرگەکاو تینۊ لاشەو ئەسپیوو مرۊڤی، گردیشا یۆنی و سەر بە بنەیانېوەنێ.
ئا ڕۊشنایی و زوڵاڵییەی بە جۆگەلێ و ڕۊخانەکارە ملۆنە و ڕاش گېرتێنە وەر حەر تەنیا ئاوی نېیەنە،
ونەو چنەها پەشتەو وەڵینەکاو دمایینەکامانە. پۆچی ئەر ئا زەمین و خاکەیچتا پنە ۋرەشمۍ، مشیۊ ئانەتا ویرنەشۆ ئێگە پەیما پیرۊزاو مبارەکەن، ئا سەڎێو سایە و تارماییا پا ئاوە ڕۊشنېررە مەیا گردیشا ویرەوەری و سەرگوزەشتەو ژییوای ئېمە گېڵناوە.
خووڕەو قوڵپەو ورقوڵییاو ئاوێ دەنگ و سەڎاو تاتە و بابا گۆرەکامانەنن.
ڕۊخانەکا پەشتیمانێ و تەژانیما ماڕانە، بەلەم و قایقەکا وزا سەر شاناشاوە و نان و ژییوای بەخشا بە زاڕۆڵەکاما، ئەر زەمین و خاکەکەما ورەت بە شمە، مشۊ ویرتا نەشۆ زاڕۆڵەکایچتا فێرکەردێنە کە ئی ڕۊخانا براڵێ ئېمەنێ و هنو شمەیچەنێ پەی چېو دمایچ ئا نەرمی و خاس بېیەی بەخشدێ.
بە براڵەو وېتا بە حەقو ڕاسش مزاندێ مشێۆم پەی ئاوەو ڕووبارو ڕۊخانەکایچ هەر پاسنێبیدێ، جە شارەکاو شمەنە شۆنێوە نېیەنە بنیاڎم ئارام و بێخەم دلێشانە بژیوۆ. شۆنێوە نېیەنە مرۊڤ گۊش بسپارۆ بە لەریایێۆو گەڵاو ئەوەڵو وەهاری و ویزە ویزو گېیانارا. ڕەنگای ئینیشا حەر پەی ئېمە ئەهمیەت و هێقمدارێ با، کە چا دەشت و سارا و کەش و کوانە ژییوێنمێ. وەلێ ئەر مرۊڤ شەوېنە سەڎاو کەڵکەڵەوانێ نەژنەۆ، قێڕەو قورواقەو گۆلاوەکا نەلا گۊششاررە، جە ژییواو ژییوییای چېشش پەی مەنۆوە؟ سروەو شنەڤای ئا وەختەی سەرو تەنکایی ئاوەکارە ورکەرۊنە و ملۆ ژووڵییای وزۆنە وردە شەپۆلەکا، شەماڵێچ چا وەختەنە بوەو وارانو نیمەڕوەکاش دلېنە گېڵۆ و بوەو گەڵا تەڕو پەڕو دار کاجەکا ڕۊح و گېیان و ئېمەی سوور پۆسەکا لاونۆوە.
هەوا پەیما هێقمدارا، وەروو ئانەی گردیما بەهەناسەدای هۊرش لووشمێ. ئەر ئېمە زەمینەکەیما ۋرەشمۍ بەشمە، مشۊ ئانەتا ویربۊ ئېمە شوکرانە و سپاسگوزارو ئا هەوایینمێ کە هۊرش لووشمێ ژیوای بەخشۆ بە ڕەگو گرڎ گېیانارا.
بابا گۆرەو من ئا هەواو هەناسەیشە سیینەنە بۍ، کە دماین ئاهش ورکېشت سەرەمەرگەنە و یانەئاوایش کەرد جە ژیوای.
ئەر ئېمە زەمینەکەیما ۋرەشمۍ بە شمە، مشێۆ شمە چنی گېیانارو ئی خاک و زەمیینەیە پېسەو براڵەو کەسو
وېتا خاسێ بیدێ، ئەرۍ! ئېمە کۆیێنمێ! چا دەشت و کەش و کۊ گۆرە و بەرزاوە گەورێ بېیېنمۍ، مەزانمێ و مەیاومێنە چی هەزاران کەڵەکویسانیێ مشۊ دلېنە بشا، شمە مشۊ زاڕۆڵەکاتا پاسە بار باردێ زەمین و چېرو پایاشا،
بووڵە و بابا گۆرە کاشانە و مشۊ حورمەت و ڕېزو زەمینی وەرچەما گېرا، گۆرەیی زەمینی مشۊ دلێ چەماشانە بۊ و بەزاڕۆەکاشا واچا زەمیین ئەڎاشانە. ئا بەڵا ملو زەمینیەرە قۆمیۆ ، قۆمیێۆ ملو زاڕۆڵەکا زەمینیچەرە.
ئا وەختەی مرۊڤ تف جە زەمینی کەرۊنە، تف و نەفرەتش جە وېش کەردەنە. با ئیتر جە ویرتابۆ مرۊڤ تەنیا تەلە ژێو سازو تارو ژیوای
نمارۆە و دەنگێ، هەروېش هەوداو تەلە ژێو ژیوایا.
شمەیچ هامڕاو دۆس و زەمینی بیدێ.
هۆرگېڵنای: عەبدولڕەحیم سەعید.[1]