وانایۆیێ ڕەخنەیی
نویستەی: #ڕەئوف مەحموودپوور#
ئەر سەرنجەو ڕۆتوو شێعرەی هۆرامیانێ بدەیمێ، پەیمان بەرمەگنۆ کە موناجات یان لاڵیایۆ و ڕازونیاز چنی مەعبوودی، بناغێوە پتەو و دۆڵەمەندش هەن. ڕەنگە موناجاتەکەو مەولانا خالید نەقشبەندی نموونێوی هورسەنگیا پەی ئا ڕۊتیەبۊ، بەڵام ئانە لاو منۆ یاگێ وەشحاڵین ئاردەینە زوانێوە شێعریی جیاواز و تازە پەی موناجاتین کە چنی زوانو ڕۆتی وېیەردەی فەرقش هەن، سوهەیب فاروق یۊ چا جوانە ساحیب دەرک و ئێستعدادینە کە بەتایبەت جە بواروو نرخنای (ئی دەسە واژێ جیای نەقدی ماروو) ئەدەبېیەنە تەوانان و جاروبار شێعرەکێچش یاگێ سەرنجێ و دەسوەشینێ. ئانە لاو منۆ سەرنجبەر بێ، ئاردەینە موناجاتین بە زوانێ تازە، بە هورچنیەی بڕێ کەلیمە و دەسەواژەی ڕەسەنی دلێ فەرهەنگیەنە. بەتایبەت بڕێ کەلیمێ کە ڕەنگەن کەسانیتەر هەرگیز سەرنجەشا پنە نەدا و نزیکشا نەگناوە. یان بە هەرمانە بەردەیشا بە هەرمانېوی عال نەزانا. پەی نموونەی: بالووکی، تەڕینێ، داروەز، ...هتر. ئی گېڵای و هورچنیەیە هەرمانێوە عالەنەو عالتەر چانەیچ چەنی ئاردەیشا و چەنی ئەدەبنایشا.
خاڵێوەتەر چی شێعرێنە ئەرمانەو بڕێ ئیسڵاحان کە بوەو تازەیی مڎان: دەسێ دڵی، بالووکێ گوناحباریی، لەپێ قاچی، زەڵموو هەستی، دارەوەزوو ئیمانی، کە ئاڎیچ چنی پارێزنای ڕەسەنایەتی جە بواروو زوانېیەنه و ناواخنوو فەرهەنگیەنە، فرە زەریف بە ئەدەبی کریێنێ و پێسەو ئێستاتیکای ئەدەبی بریقەشا مێ.
هەرچند لازما ئانەیچە واچوو کە یۊ جە خاڵە لاوازەکاو ئی بەزمیە یانێ هورچنیەی کەلیما پەنا بەردەی پەی ئامرازی شێعریی، ئانەن کە فرەو فرەتەر ویەرینێنێ و شاعێر قەرەو ئامرازە سەردەمیانەکا نەکەوتەن، یان با واچوو ڕەنگ و بۊ شاری چېگەنە گماو ئانە وەرچەما ئانەن کە خزای دلێ ژیوای دەگێ و سرۆشتی یان تەبێعەتی زەق کریانۆ.
پەنج کۆپلێ کورتێ و کوڵێ، بەڵام بە زوانێ تازەو جە قابڵۆخێوە (ساختار) جیاوازنە، موناجاتێوەش مەرزنانەرە کە ئاماژە بە پێوەندیی قووڵوو بەینوو عەبد و مەعبوودی یان با شاعێرانە واچوو: ئاشق و مەعشووقی کەرۊ. ئینەیچ هەر ئا سۊزە بەردەوامەنە کە نیشانە مڎۆ پەی بەرقەرار کەردەی لکیمانەو بەینوو بەشەری و پەروەردگاری، زوانی سەپیارە یام قاڵبی باو یام دەسورولعەمەکی شێعریی مەتاوا وەرگیرێ باو ئانە کە موهېما و یاگێ سەرنجێن سۊزەکەن کە کاریگەریی وېش سەلەمنۆ.
مەتاوۊ بواچوو هەرچند سوهەیب دەسش پەی کەلیمێ و ئەبزاری شێعریی تازەی نەبەردەن، بەڵام ویری تازەش موناجاتەکەش وستەن قابڵۆخێ تازەو زوانێ ئەدەبی جیاواز جە ڕۆتە باوە ویەرینەکەیش بە خەرمانوو فەرهەنگی هۆرامیانەی زیاڎ کەردەن. من وەڵتەر جە هۆرامیەنە موناجاتی پی جۊرمە نەڎیەن، ئەر پاسەبۊ ئانا سوهەیب بی بە سەردەلیلەو ئی جۊرە شێعریە. ئیشەڵڵا زەڵموو هەستیش هەمیشە هاژاویبۊ و چەمەڕاو تازەگەری تازەتەریش چنە کەروو.
با ئانەیچم ویر نەشۆ کە ئاردەی دەسەواژەو (خواڵەگېیان) ی جە کۆتایی هەر کۆپلێوەنە باری عاتفی و سۊزاوی فرەتەر و قووڵتەر بە شێعرەکێ مدۆ. بەتایبەت کە ئاردەی (ڵە) ی چېگەنە نیشانێ وەشەویسی و دەربڕیەی هەستی عاتیفی قووڵین.
(خواڵەگیان)
دەسێ دڵیم
لەپێ قاچیم،پەڕێ بیێنێ
جە بالووکاوگوناحباریی
یۆ ورگنۆ تەڕینێوەم پەی وا بدۆ
خواڵە گیان.
زەڵموهەستیم
کەمش کەردەن،باڵاش کوڵا
هاژەش کەما....
وەهارێ تەڕڕڕڕڕڕ
خواڵەگیان.
دارەوەزەو ئیمانەکەیم
بەملیار وەزیش گێرتێنێ
خەمما وەختوو تەکنایشەنە
یوەگومەبۆ،
بەش پایز نێ،
خواڵەگیان.
تەوەننمێوە
چەمەڕوانەی ڕیش نوورانیە،
پیێوەکۆری دەس بە دەسوودیم،
ڕاوتەوەننمێش گومکەردێنە
وێت دەلیلوو داماگینی
خواڵەگیان.
دلێ کاتیگۆریەکاو زوانینە
بەس(هاوەڵناو)م ورچنی
پەی هامڕەفێقونامەکێت
خوای بێ خوا،خوای تەنیا،
خوای جوان،
خواڵەگیان.
سوهەیب فاروق.[1]