הספרייה הספרייה
לחפש

כורדיפדיה המקור הכורדי הרחב ביותר למידע!


Search Options





חיפוש מתקדם      מקלדת


לחפש
חיפוש מתקדם
הספרייה
שמות כורדים
כרונולוגיה של אירועים
מקורות
ההיסטוריה
אוספי משתמש
פעילויות
חפש עזרה?
פרסום
Video
סיווגים
פריט אקראי!
לשלוח
שלח מאמר
שלח תמונה
Survey
המשוב שלך
ליצור קשר עם
איזה סוג של מידע אנחנו צריכים!
תקנים
תנאי השימוש
איכות פריט
כלי עבודה
אודות
Kurdipedia Archivists
מאמרים עלינו!
הוסף כורדיפדיה לאתר שלך
הוספה / מחיקת דוא"ל
סטטיסטיקה
סטטיסטיקת פריט
ממיר גופנים
ממיר לוחות שנה
שפות וניבים של הדפים
מקלדת
קישורים שימושיים
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
שפות
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
החשבון שלי
כניסה
חברות!
שכח את הסיסמה שלך!
לחפש לשלוח כלי עבודה שפות החשבון שלי
חיפוש מתקדם
הספרייה
שמות כורדים
כרונולוגיה של אירועים
מקורות
ההיסטוריה
אוספי משתמש
פעילויות
חפש עזרה?
פרסום
Video
סיווגים
פריט אקראי!
שלח מאמר
שלח תמונה
Survey
המשוב שלך
ליצור קשר עם
איזה סוג של מידע אנחנו צריכים!
תקנים
תנאי השימוש
איכות פריט
אודות
Kurdipedia Archivists
מאמרים עלינו!
הוסף כורדיפדיה לאתר שלך
הוספה / מחיקת דוא"ל
סטטיסטיקה
סטטיסטיקת פריט
ממיר גופנים
ממיר לוחות שנה
שפות וניבים של הדפים
מקלדת
קישורים שימושיים
Kurdipedia extension for Google Chrome
Cookies
کوردیی ناوەڕاست
کرمانجی - کوردیی سەروو
Kurmancî - Kurdîy Serû
هەورامی
Zazakî
English
Française
Deutsch
عربي
فارسی
Türkçe
Nederlands
Svenska
Español
Italiano
עברית
Pусский
Norsk
日本人
中国的
Հայերեն
Ελληνική
لەکی
Azərbaycanca
כניסה
חברות!
שכח את הסיסמה שלך!
        
 kurdipedia.org 2008 - 2024
 אודות
 פריט אקראי!
 תנאי השימוש
 Kurdipedia Archivists
 המשוב שלך
 אוספי משתמש
 כרונולוגיה של אירועים
 פעילויות - כורדיפדיה
 עזרה
פריט חדש
סטטיסטיקה
מאמרים 518,421
תמונות 105,691
ספרים 19,410
קבצים הקשורים 97,515
Video 1,396
הספרייה
אנא כורדי
הספרייה
אני כורדי
הספרייה
מילון עברי ארמי כורדי
מאמרים
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפ...
מאמרים
לידתה של מדינה כורדית בסוריה
Qedri Can’ın Serencamı
קבוצה: מאמרים | שפת מאמרים: Türkçe
Share
Facebook0
Twitter0
Telegram0
LinkedIn0
WhatsApp0
Viber0
SMS0
Facebook Messenger0
E-Mail0
Copy Link0
פריט דירוג
מצוין
טוב מאוד
הממוצע
מסכן
רע
הוסף לאוספים שלי
כתוב את התגובה שלך על סעיף זה!
היסטורית פריטים
Metadata
RSS
חפש בגוגל לתמונות הקשורות לפריט שנבחר!
חפש בגוגל עבור פריט שנבחר!
کوردیی ناوەڕاست0
Kurmancî - Kurdîy Serû0
English0
عربي0
فارسی0
עברית0
Deutsch0
Español0
Française0
Italiano0
Nederlands0
Svenska0
Ελληνική0
Azərbaycanca0
Fins0
Norsk0
Pусский0
Հայերեն0
中国的0
日本人0

Qedri Can’ın Serencamı

Qedri Can’ın Serencamı
#Qedrîcan# ’ın #Serencam# ı
Yazma ve Hazırlık: AYHAN ERKMEN

Geçmişte Hawar, Ronahi ve Roja Nû dergilerine yazdığı öykü, şiir, makale ve çevirilerinin toplu halde yer aldığı kitabı yıllar önce elime ulaşınca her bir öyküsünü birkaç defa okumuştum. “Sehên Zozanan” (Yayla Köpekleri) öyküsü ise kelime kelime belleğime işlenmişti. Kitaptaki resimlerinde, takım elbisesi ve kravatına kombin yaptığı ve hafif sağa yatırdığı 1950’lerin moda aksesuarı fötr şapkası nasıl da yakışmıştı suretine.
Öykü formatı ve içeriği konusunda o gün bugündür bana öncülük ediyor Qedri Can. Hafızama işlenen “Sehên Zozanan” öyküsü “Zezê ve Kakaz” öykümün kapısını aralamıştı bana. Ziyaretine gittiğim seksen beş yaşındaki Zezê Amca’ya, Erzurum dağlarında doğup kurtlarla savaşta ustalaşan, hatıra boğulduğundan sahibince Zebdan’da misafir kaldığı konak sahibine istemeye istemeye hediye bırakılan köpeğin hikâyesini anlatmıştım. Qedri Can kahramanının kurtlarla savaşını, kocayınca yaralanmasını ve memlekete dönüp örgütlediği iki oğluyla öç almak için geri dönüşünü müthiş işlemişti. Öykü yarasına dokunmuş olacak ki Zezê Amca da altmış beş yıl önce yitirdiği atı Kakaz’ın öyküsünü gözyaşları içinde anlatmıştı bana.
Qedri Can 1911 yılında Derik’te doğuyor. 1925/Şeyh Said isyanı sonrası okumak için gittiği Konya Öğretmen Okulu’nda duruşu ve çıkışları nedeniyle hedef oluyor. Tutuklanma ve tehditlerden sonra, önce Konya’yı sonra da Derik’i terk edip 1928 yılında sınırın Suriye yakasına geçiyor. Henüz on yedisindeyken terk ettiği topraklarına bir daha da dönemiyor. Yurtseverlik duyguları onu Xoybûn’a götürüyor. Xoybûn kadroları onu koruyup kolluyor. Yarıda bıraktığı öğretmenlik eğitimini tamamlayınca Antakya’da kendisi gibi sürgün ve öğretmen olan Memduh Selim Bey’le birlikte öğretmenliğe başlıyor.
$Qedri Can’ın ‘yeni yol’u$
Suriye’de Celadet Bedirhan Bey, Memduh Selim Bey, Cegerxwin, Osman Sebri ve onlarca siyasetçi, yazar, şair ve entelektüelin olduğu Kürt entelijansiyasıyla tanışması Qedri Can’ı müthiş etkiler ve olgunlaştırır. Hawar dergisi yayın hayatına başlayınca Celadet Bedirhan Bey’in önerisiyle onun da yazım serüveni başlar. Hawar’ın 15 Mayıs 1932 tarihinde yayınlanan ilk sayısında, Osman Sebri’ye atfen yazdığı ilk makalesinde “Giyinip kuşandım, çayları ve dereleri aşıp da geldim…” der.
Bu ilişkilerle duygu ve düşün dünyasındaki zengin değişimi, Kürt modern şiirinin ilklerinden kabul edilen “Reya Teze” (Yeni Yol) şiirinde şöyle ifade eder:
“O kapkaranlık perdeyi
Karanlık gecelerin hediyesini
Çektim aldım yüzümden
Yırttım
Ve attım…”
$Xecê’nin yürek sıcaklığında$
“Serencam” öyküsünde çocukluk anılarına, duygu dünyasında iz bırakan acılara tanıklık ederken, hayal dünyasına zenginlik katan, kanımca gelecekte öykü yazmasına vesile olan yaşlı Çirokbêj (öykü anlatıcısı) Xecê ile de tanışıyoruz. Xecê’nin başta Mirza Mehemed olmak üzere cin, peri, dev ve ejderha öykülerini, uzun kış gecelerinde, gaz ocağının aydınlığında, sobanın ve Xece’nin yürek sıcaklığında can kulağıyla kahramanlarına öykünerek dinler Qedri Can. Tabii ki bunun da bir bedeli vardır; iki yetimiyle birlikte yaşayan Xecê’nin geçim kapısı bin yılların mirası ve hayal dünyasının ürünü öykü ve destanlarıdır. Çocuklar büyülü sesine mazhar olmak için gaz ocağının yağını, evin kumanyasını, Xecê’nin cıgarasını evlerinden aşırıp evine taşırlar. “Ah, hiç bitmese” dedikleri o gecelerin özlemi Qedri Can’ın yirmi beş yıl sonra yazdığı “Serencam” öyküsünde dile gelir: “Onu (Xecê’yi) son bir defa da olsa görüp demek isterim ki ben de aşka düştüm… Kaf dağını aştım, devler ve ejderhalarla savaştım… Yalnız bir şeyim eksikti Mirza Mehemed’in çift çatallı kılıcı”…
$Yüreği dört parça çarmıhta$
Hawar, Ronahi ve Roja Nû için yazdığı kısa öykü, şiir ve de dünya edebiyatından çevirilerini büyük bir disiplinle hiç ara vermeden sürdürür. Halkının ve ezilen sınıfın tarihini ve kültürünü hasrettiği eserleri düşlerinin, hayallerinin ve hümanizmasının izlerini taşır. “Vatan acısı niye bu kadar ağır ve unutulmazdır?” diye sorduğu sorunun cevabını arar gibidir eserleri.
Qedri Can’ın yüreği dört parça ülkede çarmıhtadır. Kuzey’den sürgündür. Batı’da gözaltında, tutsak ve mültecidir. Bazen Güney’e geçer, orada devam eden uzun soluklu devrim ateşiyle yüreğini masatlar. Mahabat Cumhuriyeti kurulduğunda “bu sefer tamam der”, lakin çok sürmez uluslararası ve bölgesel dengeler yekpare gelirler Qazi Muhammed’in üstüne. Bahar başında hazanı yaşatırlar ve zalimlerin kanlı tarihinden devir aldıkları mirasla yeniden kurarlar sehpaları. Kahrolur Qedri Can, lanetler halkının kanına eli bulaşanları, “Yas”ını tutar şirinde:
“Ne büyük bir derttir!
Ne büyük dermansız yara!
yürekte inleme
dilde ağıt,
binlerce ah,
binlerce figan,
gözlerimizde kanlı gözyaşları…”
$Maşuka giden âşık$
1957 Temmuz’unda, Moskova’da altıncısı düzenlenen Dünya Gençlik Festivaline Ortadoğu’dan barışın ve kardeşliğin dilini konuşan Arap, Çerkez, Kürt ve Ermeni devrimcileri taşıyan gemide “Kızıl Gül” ve “Kızıl Yıldız’ın” şairi Qedri Can’da vardır. “Maşuka giden âşığın hevesiyle” çıktığı yolculukta, karalama defterine “Moskova’ya Gidiyorum”, “Ahir Zaman Beyi”, “Yeni Yol” ve “Kızıl Gül” şiirlerinin dizeleri dizilir ve o defterini, orada görüştüğü Kürt dilinin ve edebiyatının Kafkaslar’daki temsilcilerinden olan Qanadê Kurdo’ya hediye eder. Düşünsenize bir edebiyatçının bir başka edebiyatçıya karalama defterini hediye etmesi ne büyük nezaket ve inceliktir.
Bu Moskova seyahati sonrası Suriye rejimi Qadri Can’ı rahat bırakmaz; üstüne gelirler, soruşturmalar açıp defaatle tutuklarlar ama Qedri Can düşüncelerinden ödün vermez. 1917 Ekim Devrimi’nin 43. yıl dönümünde tutuklu olduğu Mezê Zindanı’nda “Ekim Bayramı” şiirini yazar. 5 Nisan 1961’de aynı zindanda bu defa cellâtlara meydan okuyan sesi yükselir:
“Bir sesimiz zindanınızı salladı
Bir çığlığımız kalenizi yıktı
Darbemizi göreceksiniz…”
Ondan sonra on üç yıl boyunca yazmıyor mu yahut da birilerinin dediği gibi yazıyor da takibatta olduğundan, saklaması için emaneten bıraktığı kişinin izini yitirdiğinden midir bilinmez “Zindandaki Mücadelemiz” şiiri bize ulaşan son eseridir.
Erken yitirdiği yaşamında hep derin boşluğunu hissettiği kadim dostu Celadet Bedirhan’la aynı ayda, 1972 yılının Temmuz’unda, ebedi yolculuğa çıkıyor ve Celadet’le aynı mekânı paylaşıyor. Celadet son yolculuğuna çıkarken Qedri Can’ın ona atfen yazdığı şiirinin son dizesi “Ölmedi yaşıyor”dur. Bana da sorarsanız; evet ölmediler, yaşıyorlar.
$WEXTÎ NIYE$
Niştiman birîndar e
Wextî efsane niye
Li ber çavan sêdar e
Wextî bêgane niye
Ey cenabî Pîremerd
Saldîdeyî germ û serd
Bo çî to pirr ekey derd
Wextî meyxane niye
Ey kiçe le Çemçemall
Kiçe kurd, kiçe delal
Le hed ziyade tû menal
Wextî giryane niye
Ey Nalî dîwanî
Bo maçêk şeydanî
To xwud ekey herzanî
Wextî qurbane niye
Niştiman birîndar e
Li ber çavan sêdar e
Wextî eşqane niye
Wextî mestane niye
QEDRÎ CAN
*Çavkanî: Prof. Dr. Merîwan Umer Dewlet
[1]
פריט זה נכתב בשפה (Türkçe), לחץ על סמל כדי לפתוח את הפריט בשפת המקור!
Bu makale (Türkçe) dilinde yazılmıştır, makaleleri orijinal dilinde açmak için sembolüne tıklayın!
פריט זו נצפתה פעמים 110
HashTag
מקורות
קבצים הקשורים: 1
פריטים המקושרים: 8
קבוצה: מאמרים
שפת מאמרים: Türkçe
Publication date: 20-09-2021 (3 שנה)
Publication Type: Born-digital
ניב: תורכי
סוג המסמך: שפת מקור
פרובנס: Kurdistan
Technical Metadata
איכות פריט: 99%
99%
נוסף על ידי ( ڕاپەر عوسمان عوزێری ) על 13-04-2024
מאמר זה נבדק ושוחרר על ידי ( سارا ک ) ב- 13-04-2024
פריט זה עודכן לאחרונה על ידי ( ڕاپەر عوسمان عوزێری ) על: 13-04-2024
קשר
פריט זה לפי כורדיפדיה של תקנים עוד לא נגמר עדיין!
פריט זו נצפתה פעמים 110
כורדיפדיה המקור הכורדי הרחב ביותר למידע!
הספרייה
יַהֲדוּת קוּרְדִיסְטַן
מאמרים
לידתה של מדינה כורדית בסוריה
מאמרים
המהפכה הכורדית השקטה: השלכות גיאופוליטיות
מאמרים
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפכת הנשים הכורדיות

Actual
הספרייה
אנא כורדי
27-12-2012
هاوڕێ باخەوان
אנא כורדי
הספרייה
אני כורדי
27-12-2012
هاوڕێ باخەوان
אני כורדי
הספרייה
מילון עברי ארמי כורדי
27-12-2012
هاوڕێ باخەوان
מילון עברי ארמי כורדי
מאמרים
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפכת הנשים הכורדיות
17-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפכת הנשים הכורדיות
מאמרים
לידתה של מדינה כורדית בסוריה
17-08-2022
ڕاپەر عوسمان عوزێری
לידתה של מדינה כורדית בסוריה
פריט חדש
סטטיסטיקה
מאמרים 518,421
תמונות 105,691
ספרים 19,410
קבצים הקשורים 97,515
Video 1,396
כורדיפדיה המקור הכורדי הרחב ביותר למידע!
הספרייה
יַהֲדוּת קוּרְדִיסְטַן
מאמרים
לידתה של מדינה כורדית בסוריה
מאמרים
המהפכה הכורדית השקטה: השלכות גיאופוליטיות
מאמרים
מנפצות את תקרת הזכוכית: מהפכת הנשים הכורדיות
Folders
מאמרים - מפלגה - מפלגת פועלים כורדים מאמרים - מפלגה - מאמרים - ספר - גיליון כורדי מאמרים - ספר - מחוכם מאמרים - סוג המסמך - שפת מקור מאמרים - Publication Type - Born-digital מאמרים - ניב - עברית מאמרים - פרובנס - ישראל הספרייה - פרובנס - ישראל הספרייה - ספר - גיליון כורדי

Kurdipedia.org (2008 - 2024) version: 15.58
| ליצור קשר עם | CSS3 | HTML5

| זמן טעינת דף: 0.562 2!