Türkiye (Türkan) İldem, 85 yıllık ömrünü adını aldığı devletin kanunsuz uygulamalarına karşı mücadeleyle geçirdi. Yaşama gözlerini kapadığın da bile Kürdistan Özgürlük Mücadelesi’nde yer alan oğluna ve yoldaşlarına selam söylemeyi unutmadı.[1]
Mêrdîn’in (Mardin) Qoser (Kızıltepe) ilçesinde 14 Mayıs gecesi geçirdiği kalp krizi sonucu Barış Annesi Türkiye (Türkan) İldem hayatı yaşamını yitirdi. 85 yıllık ömrü mücadeleyle geçen İldem, 29 Mart 1937’de Mardin’in Nusaybin ilçesine bağlı Sitîlîlê (Akarsu) köyünde dünyaya geldi. Kimi rivayetlere göre; babasının batıda olması nedeniyle kimi rivayetlere göre de Türkiye Cumhuriyeti’nin henüz yeni kurulmuş olması ve ailenin ilişkileri nedeniyle babası tarafından İldem’e Türkiye ismi verildi. İldem ise, kendisini hep köylüsü olan Kürt Bilge Apê Musa’nın (Musa Anter) öğrencisi olarak tanımladı. Okuma yazmayı genç yaşta Apê Musa’dan öğrendi, kendisini geliştirdi ve mücadelenin içinde yer aldı.
Okuduğu kitaplar, diyaloğa girdiği doktorlardan öğrendiği basit tıbbi müdahaleler ile çevresinde “şifacı” olarak da tanınan İldem, yeri geldiğinde ebelik yaparak da kadınlara katkı sundu. 9 çocuğundan Müslüm 1994 yılında PKK’ye katılan İldem, her fırsatta barış talebini dillendirdi. Eylemlerde en ön saflarda yer aldı, yeri geldi savaşa karşı canlı kalkan oldu.
5 yıl cezaevi yattı
13 yıl boyunca görmediği oğlunu 2007 yılında Qendîl (Kandil) Dağı’nda ziyaret eden İldem, geri döndüğünde Habur Sınır Kapısı’nda gözaltına alındı, hakkında “örgüt üyeliği” iddiasıyla soruşturma başlatıldı. Bir yıl içinde yapılan yargılama sonucunda “örgüt üyeliği” iddiasıyla 6 yıl 3 ay hapis cezası verilen İldem, 15 Temmuz 2008’de tutuklanarak, 4 yıl 8 ay Mardin E Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutuldu.
Terziydi, doktordu
İldem, dışarıda olduğu gibi cezaevinde de mücadele etti; hem öğrendi hem öğretti. İleri yaşına rağmen cezaevinde okumayı sürdürürken, tutukluların her türlü hastalığı ile de ilgilendi, bitkilerden hazırladığı ilaçlarla yaralarına merhem oldu. Aynı zamanda iyi bir terzi de olan İldem, çevre köylerin de terziliğini yapıyordu. Tahliye edildiğinde bir süre sağlık sorunları yaşayan İldem mücadelesine kaldığı yerden devam etti.
Oğluna ve yoldaşlarına selam var
Oğlu ile 6 saatlik bir görüşme için 5 yıl cezaevini göze alan İldem, hayatını kaybetmesinden bir gün önce çekilen videoda da oğlu Müslüm ve yoldaşlarına selamlarını ileterek, hayata veda etti.
Gönlünden geçen dilindeydi
Anne İldem’i anlatan kızı Koçer İldem, annesinin insanlar arasında sevilen biri olduğunu belirterek şöyle dedi: “Can fedaydı. Kadınla kadın, erkekle erkekti. Gönlünde olanla dilinde olan aynıydı. Bilgiliydi. 75 kişiyle, gençle aynı cezaevindeydi. Onlarla yaşayabildi. Basit bir şey değil bu. Hepsi gençti. Sabahtan akşama kadar bir öğretmen gibi içlerindeydi. Uyum sağlayabiliyordu. Kendi aralarında nöbetleşiyorlardı yemeğini veriyorlardı. Kendi kendine bazen ‘çocuklarım olmasaydı gidip kendime cezaevinde kalacaktım’ diyordu.”
Oğlu için cezaevini göze alıyor
Annesinin çok acı çektiğini dile getiren İldem, yıllarca PKK’ye katılan oğlunun sağ olup olmadığını bilmeden yaşamak zorunda kaldığını söyledi. Annesinin oğlu Müslüm’ün ismini dilinden düşürmediğini belirten Koçer İldem, “Her defasında ‘Bilsem onu göreceğim, yeniden de cezaevine girecek olsam, yine yanına gideceğim’ diyordu” şeklinde anlattı.
Barış için canını vermeye hazırdı
Annesinin sürekli barışın sağlanmasını istediğini belirten İldem, “Kendisi gibi binlerce ailenin olduğunu söylüyordu. Gerilla annelerinin de asker annelerinin de aynı durumda olduğunu söylüyordu. Gözleriyle barışı görmek istiyordu. Çocukların hepsinin evlerine döneceği günü bekliyordu. Sabah akşam bunun için dua ediyordu. Kardeşçe, barış içinde birlikte bir yaşam sürdürmek istiyordu. Ben yürek acısı çekmişim, kimse çekmesin diyordu. Barış için canını vermeye hazırdı” dedi.
Oğlu Ronî‘nin yanına gömüldü
Vasiyetini yerine getirmeye çalıştıklarını belirten İldem, “Oğlu Roni gaz bombasının çarpması sonucu gözünü kaybetmişti. Sonra trafik kazasında hayatını kaybetti. Hep onun yanına defnedilmek istiyordu. İstediğini yaptım. Gönlüm rahat” diye belirtti.
Türkiye İldem’in 85 yıllık ömrü dolu dolu, bilgelikle, üreterek, paylaşarak geçti. Bir Barış Annesi olan İldem, özgürlük mücadelesine bir ömür gönül verdi. Hayata veda ederken bile oğluna ve yoldaşlarına selam söylemeyi unutmadı…