هەژار موکریانی (عەبدولڕەحمانی شەرەفکەندی 1921-1991) خاوەن قەڵەمی بەپیت و بەرەکەتی مەیدانی شیعر، فەرهەنگ، چێشتی مجێور، هەمبانە بۆرینە، تەرجومە (گۆڕین) بۆ زمانی کوردی و لە زمانی کوردییەوە بۆ زمانەکانی دیکە، تاڵ و شیرینی چێشتووە، لە خۆحەشاردانەوە تاوەکوو ئاوارەیی و دەربەدەری، مەردانە خۆی خاوەنی خۆی بووە، نەک کەسێکی دیکە ئاڕاستەی کردبێت، هۆگری کورد و کوردستان بووە و بۆ گەلی کورد و سەرکردەی شۆڕشەکانی کورد شیعری گوتووە.
هەژار، خاوەن فیکری ڕوون و مێشکی گەش، لە شار و گوندی خۆی، لە ئاوارەییدا، بە ڕەنجی شانی خۆی و ئارەقەی نێوچاوان بژێویی پەیدا کردووە. لە نووسینی شیعردا ئازاد بوو، لە ژیانیدا سەرەقەڵەمی نووسینی قبووڵ نەکردووە، ئەوەی شایستە نەبایە نە بە زار و نە بە شیعر و نە بە نووسین پەسندی نەدەکرد و ڕێڕەوی ژیانی گەواهیدەری ئەم ڕاستییەن.
هەر بۆیە، لە ئاسمانی ئەدەبی کوردیدا ئەستێرەیەکی گەشە، ئەم گەشاوەییەی زۆر لەقەڵەم بەدەستە وشە فرۆشەکانی مەیدانەکەی ئازار دەدا و ناحەزییان بۆ دائەتاشی، بەڵام نەیانتوانی لە کێوی بەرزی ئەودا، گرمتێک داڕووخێنن و لە ڕێبازی بارزانیی نەمر و کوردایەتی و شۆڕشەکانی کورد و ڕاستیی ئامانجەکە و بیر و هزر و بۆچوونی دووری خەنەوە. لەم یاد و دیمانەیەدا، محەمەد عەزیز ناسراو بە (خاڵە حەمە)، هاوڕێی گیانی بەگیانیی مام هەژار، بەم جۆرە وەڵامی پرسیاری تایبەت بەم گەورەشاعیرەی کوردی دایەوە.
(باسنیوز) تێڕوانینت لەمەڕ ژیانی کۆمەڵایەتی و سیاسی و ئەدەبیی مام هەژار چۆنە؟ یان هەوڵ و تەقەڵاکانی بۆ بەرهەمهێنانی گەنجینەی وشەی ڕەسەنی کوردی چۆن بووە؟
خاڵە حەمە: مامۆستا هەژار، لە 1/6/1921 لە شاری مەهاباد هاتووەتە دنیاوە، لەبەر ئەوەی مەلازادە بووە، لە سەرەتاوە لای باوکی، پاشانیش لای مەلایانی دیکە ڕوو لە خوێندنی ڕێبازی ئایینی دەکات. بەهەشتیی مامۆستا هێمن دەڵێت: لە خانەقای شێخی بورهانی خوێندوویەتی، کە دەتگوت کەشتیی نووحە و هەموو توخم و تۆوێکی لێ کۆببووە، هەر شێوازەیەکت بویستایە دەبەر دەستدا بوو، لەبەردەست و لەژێر چاوەدێریی پێشەوا قازی محەمەدی ئەدەبدۆست و ئەدەبپەروەردا فێری ڕۆژنامەنووسی بووە و شیعری بە کۆماری کوردستان و شۆڕشەکەی هەڵگوتووە و ناسناوی شاعیری میللیی پێ دراوە، لە ژیانی ئاوارەییشدا بە دەردی خۆی گوتەنی، بە شەقی زەمانە فێری شێوە لێک جیاوازەکانی کرمانجی کراوە، لە ژیانی پێشمەرگەییدا شارەزای شارەزوور و شارباژێڕ و گەرمیان و بتوێن و هەولێر و خۆشناوەتی و سوورچی و باڵەکایەتی و ناودەشت و گەلێک شوێنی تریش بووە، هەر پیرێکی کوردیزان و زیندووی دەست کەوتووە، زۆر بەوردی دۆزیویەتەوە و هەرچیی لە دەمیانەوە دەرچووە قۆستوویەتیەوە و ئه و هەمووەی کۆکردووەتەوە و بەکاوەخۆ لە بێژنگی داون و بنژیای جوودا کردووەتەوە و ساغ و پتەوی هەڵبژاردووە و بە مێشک و دڵی خۆی سپاردووە. ئیدی بۆ سەیرە، کە هەژار کوردیزانێکی بژاردە بێ.
(باسنیوز) بەرهەمەکانی مام هەژار، بەتایبەت شەرەفنامە لە ئاستی بەرز نرخێندراون، ئەوەندەی ئاگادار بووی، سەرسامبوونی ڕووناکبیران بە بەرهەمە ناوازەکانی تا چ ئاستێکە؟
خاڵە حەمە: تا ئاستێکی زۆر باش بوو، بە نموونە: د. کەمال مەزهەر دەڵێت: (هەژاری شاعیر، کە بەشێکی تەمەنی لە میحرابی (شەرەفنامە)دا برده سەر، بۆ خۆی شۆڕەسواری فارسی و کوردییە). مامۆستا مەسعود محەمەدیش دەڵێت: (شەرەفنامە کوردییەکەی هەژار گەلێک لە فارسییەکەی شەرەفخان بەهێزترە). هێمنی شاعیریش له و بڕوایەدایە، کە (شەرەفنامەی هەژار دەبێ بکرێتە بەردی بناغە بۆ کوردیی ئەدەبی و زمانی یەکگرتوومان).
با لە سەر زاری خودی مامۆستا هەژاری لەدەستچووەوە بەدوای ژیانی پڕ ڕووداویدا پێ هەڵگرین: (بە هیوا بووم ببمە مەلا و جێی باپیران بگرمەوە، بەڵام تەقدیر لەگەڵ تەگبیر ڕێک نەهات و نەهاتی هاتە جەستەم و تووشی ژیانی ئەستەم بووم! هێشتا ڕەواڵێکی کاڵ بووم، باوک کۆچی دوایی کرد، ئەرکی ژیانی خوشک و براکانم کەوتە سەر گەردنم، خوێندن نەما، لە ڕێی ئێروودی خۆ و خێزانم شانم دایه بەر کاسبی و بە ڕەنج و کردەوە و کۆشی و بە گەنم و تووتن فرۆشی خۆم کردە بازرگانۆکە و لام وابوو هەر پێوه دەچم، تازە بارەکەی ناگۆڕم!؟.
لەملا و ئەولا خرایە گوێچکەی دڵەوە، کە نیشتمانی ژیانگەم داگیرکراوی نامۆیە، لاوی گەرەکە خۆی لەپێناوی ماندوو کا و بەرەپێش هەنگاو هەڵێنێ و ئاوڕ نەداتەوە سەر خۆ.
کەوتمە سەر هەوای پیاوەتی و لاوەتیم بۆ تەرخان کرد، گوتیان ڕەشیدخانی بانە دەگەڵ داگیرکەر شەڕیەتی، بوومە چەتەی یاریدەری و کاتێ ئەویش چەتی تێ خست! چوومە کۆمەڵی ژێکاف و بوومە بوێژی شۆڕش و تووشی حەپسی عەجەم هاتم و لە دەرفەتێکدا هەڵاتم و ژینی بێچووم لێ بوو بە خەونی برادەر و بوومە هەژگەل بابردە و ئاوارەییم دەستی پێکرد).
ئینجا هەژار ڕوو دەکاتە سلێمانی و دوای ماوەی نێزیک بە ساڵێک بەره و بەغدا دەکەوێتە ڕێ، خۆی دەفەرموێ: (بە ژیانی پەنانشینی نەسامەوە، نەشارەزا و کوێر و کوتر بەره و باشوور دام قلاشت و بێ زووان و بێ کەس ناسین لە بەغدایە گیرسامەوە، لە عەنباری قوڕەکاری و شاگرد مەیخانەیی کردن و نۆکەریی ماڵە گەوران و جاڕوکێشی و کاشی ماڵی و سەرعەمەلە و دوکانداریی بە نان هێدی هێدی گوڕ و تینی ژینی جوانیم تێدا دەمرد!).
لەگەڵ ئه و هەموو ناکامی و چەوساندنەوە و دەردەسەرییانە، ئەوینی کوردستانی هەمیشە میوانی ئازیزی دڵی پڕ هیوا و حەسرەتی مام هەژار دەبێ، هەر ئه و ئەوین و هیوادارییە بۆی دەبنە هاندەر و ورەبەرزی و خۆڕاگرتن، دیاردەی ئه و ئەوینی خۆشەویستیی کوردستانەی له و هۆنراوە بەرزەیدا دەردەکەوێت، کە یەکەم جار لەسەرپشتی وێنەیەکی خۆی نووسیویەتی و پێشکەش بە مامۆستا جەمال نەبەزی کردووە:
بە دەربەدەری یا لە ماڵی خۆم – لە خاکی عەرەب لە ئێران و ڕۆم
کۆک و پۆشتە بم ڕووت و ڕەجاڵ بم - کۆشکم دە قات بێ وێرانەماڵ بم...
درێژە بەم شیعرە دەدا و جەزبەی خۆشەویستیی کوردستان کێشی دەکا و شانازی بە کوردبوونی خۆیەوە هێندە تینی بۆ دەهێنێ، دەیگەیەنێتە لوتکەی لووتبەرزی و بێ چەند و چوون دەفەرمووێ:
بە کوردی دەژیم بە کوردی دەمرم – بە کوردی دەیدەم وەرامی قەبرم
بە کوردی دیسان زیندوو دەبمەوە – لەودنیاش بۆ کورد تێ هەڵدەچمەوه.
(باسنیوز) وەک دەڵێن، ژیانی (هەژار) پڕ لە دەردەسەری دەبێ، لەگەڵ ئەوەشدا دوچاری نەخۆشییەکی سەخت دەبێت و بێهیوا دەبێ و هۆنراوە بۆ مەرگی خۆی دەنووسێت، دواتر پێچەوانە بووەوە، زانیاریتان لەم ڕووەوە چییە؟
خاڵە حەمە: ژیانی سەرتاپا ناکامی، هەژاری ئاوارە تووشی نەخۆشیی سیل دەکات و هێندەش بڕست بڕ دەبێ و پزیشکان دەستی لێ دەشۆن، بۆ ئه و ساتە مەرگەی ئەوسای دوو هۆنراوەی داناوە، یەکێکیان به ناوی- نامرادێک – بۆ کێلی گۆڕەکەی. دووەمیان به ناوی – خۆشیی دواڕۆژ -، بەهۆی کاکە زیادی حەمە ئاغای کۆیە و چەند خێرخوایەکی تر دەیگەیەننە لوبنان و لە نەخۆشخانەی دێرێک تەختێکی بۆ پەیدا دەکەن، دوو ساڵ و دە ڕۆژ له و نەخۆشخانەیە دەمێنێتەوە و له و مەودایەدا بە خوێندنەوە، ڕۆشنبیرییە عەرەبییەکەی بەهێزتر دەکات و دوای چاکبوونەوەی ڕوو لە بەغدا دەکاتەوە.
هەژار دەڵێت: (زامی موژدەی چاکبوونەوەم لە دەردەکەم پتر ئێشا و باری ئەمجارە گرانتر بوو! بە چڕژاوی و کەوکراوی و هێز و توانا پێ نەماوی، دەبوایە وەک تانی ساغیم کاری فەرهادی چین بکەم، تا نانێ بە ڕەنجی شان و دوور لە سوپاسی نامەردان بەدەست بێنم! سەرلەنوێ تێ هەڵچمەوە، لەسایەی پیشەکەی پێشووم، کە گزک و تۆزتەکاندن بوو، توێچووم لەلای وێنەگرێکی دەست کەوت و به و ڕێکەوتە فێری وێنەکێشان بووم و تۆزە تۆزە لە ڕەنجی بەمزەکێشان تەکیمەوە، جاروبارە نیوە تێریەک دەیدیمەوە، بەڵام ئەویش زۆری نەبرد! ئه و بڵێسەی هومێدەشم کوژایەوە.- شورتەی مەلیک – پەڕیان هەڵپەرتاوتم و سپێریان بە قیر هەنگاوتم، چاری ناچار دە جزیریان پەستاوتم).
هەژار مەودایەکیش لە کەرکووک گوزەراندوێتی و شاگردی وێنەگر (سۆنا) بووە و لەگەڵ مامۆستا مەلا شوکر مستەفا لە ژووری ئوتێلێک لەوبەری خاسە ژیاون و بەلاسایی لە مەحوی شیعرێکی داناوە، کە سەرتاکەی بەم جۆرە دەست پێ دەکات:
- لە کەرکووکم بە ئاب، ئارەق لەبەر گەرما نەکەم چ بکەم
کە بەرچایی بە ماستی شل، بە پیاڵێک چا نەکەم چ بکەم
لە کۆتاییەکەشیدا دەڵێ:
شەممە هەڵگرتنە بۆ بان و خۆدانە بە عەرزیدا
هەتا خه و دوو قسەی قۆڕیش دەگەڵ شوکرا نەکەم چ بکەم.
به نێزیکی سێ ساڵان به سەرگەردانی و هەناسەساردی لە سووریا بەسەر دەبا و – ماڵی حاجۆ لە قبور البیض پەنای دەدەن و بەخێوی دەکەن، له و مەودایەدا چەند شیعرێکی داناوە، سەرلەبەر ورە و بڕوا و خۆشەویستیی کوردستانە.
(باسنیوز) هەژار کەی گەڕاوەتەوە شاری بەغدا؟
خاڵە حەمە: دوای شۆڕشی 14ی تەمووزی 1958ی جەنەراڵ قاسم و هەوڵەکانی، هەژار دەگەڕێتەوە بەغدا و له و ڕووەوە دەفەرمووێ: (بەره و بەغدام بادایەوە و چوومەوە سەر دەقی جاران، بوومەوە یەک لە هەزاران، لە ڕووت و برسی و نەداران، لەناو بێدار و باراندا دڵۆپی ڕێژنەباران بووم! لام وانەبوو هەرگیز مردوو دەژێتەوە... چیرۆکی عیسا و لازاریش بەلامەوە ئەفسانە بوو، بەڵام ئەوەی بۆ من ڕووی دا، بۆ پێچەوانەی باوەڕم، چاتر بەڵگە و نیشانە بوو).
(باسنیوز) وەک دەڵێن، کە بارزانیی نەمر لە سۆڤیەت دەگەڕێتەوە، دەنێرێت بەدوایدا؟ ئەوە چۆن بوو؟
خاڵە حەمە: بەڵێ، کاتێ بارزانی لە شوورەوی گەڕایەوە، دەنێرێتە دوای، ئەم لێپرسینەوەی بارزانی بە خەوێکی لە خەم ڕابوون بۆ خۆی لێک دەداتەوە، له و کاتەوە لەژێر سایەی بەهەشتی بارزانیدا درێژە بە خەبات و بە چالاکیی هونەری نووسین و هۆنینەوەی خۆی دەدات و کەلێنێکی گەورە لە خانەی ڕاگەیاندن بۆ پارتی و بۆ کورد پڕ دەکاتەوە.
(باسنیوز) دەربارەی ئه و لالێکردنەوەی بارزانی، هەڵوێستی مام هەژار چۆن بوو؟
خاڵە حەمە: هەژار موکریانی خۆی دەڵێت: (بارزانی نەک تەنیا بۆ من، بۆ هەموو نووسەران چا بوو، بۆ بێکەس وەختی خۆی کەس بوو، بۆ قانیع و مام هێمن و جگەرخوێن و گشت نووسەر و شاعیرانی بێ بەش و ناکام برا بوو، ئەگەر کەسانێک وا بزانن، کە من بۆرە خزمەتێکم بە زمانی کوردی کردووە، با مەمنوونی بارزانی بن).
(باسنیوز) نووسینەکانی لە ڕۆژنامە و بڵاوکراوەکاندا تا چەند کاریگەریی هەبووە و کوردایەتیی پێوە دیار بووە و چەند خزمەتی بە نەوەکانی کورد گەیاندووە؟
خاڵە حەمە: تا ڕادەیەکی زۆر، بۆ نموونە: لە ڕۆژنامەی (کوردستان)دا وتاری زۆر بەنرخی بە ناسناوی (شڕۆڵ)ەوە بڵاو کردەوە، لە ڕێگەی ئه و وتارانەوە وانەی کوردایەتیی بە کیژ و کوڕی کورد دەدا، کوردستانی پتر بە کورد دەناساند، ڕەگی خۆشەویستیی کوردستانی لە دڵ و دەروونی لاواندا ئەستوورتر دەکرد، لەسەر کوردبوونی کورد و نیشتمانی کورد داکۆکیی دەکرد، کە ڕۆژنامەی ئەوسای (الثورة) کوردی دەبردەوە سەر عەرەب و گەلانی دیکە و هەوڵی دەدا سەرچاوەی ڕەسەنی کورد لێڵ بکات، هەژار بۆ پەرچدانەوەی بانگەشەی گڵاوی ئه و ڕۆژنامەیە، دەمەتەقێیەکی لەسەر زاری بایز و پیرۆت لە ڕۆژنامەی (کوردستان) بڵاو کردەوە، کە لە شوێنێکیدا دەڵێ:
باپیر: ئێژێ گەلی کورد ئەتاوێنمەوە – ناوی لە دەفتەر ئەکوژێنمەوە
ئەبێ قوتابیان، دەم کورد و چیاکانی – خۆمیان لێ بکەمە گەماڵی سانی
بایز: چی چی؟ ئا، پیرۆت بۆمی بڵێوە – پێم ناڵێی کێیە ئەم سەگباب خێوە؟
هەی باوکی لە گۆڕ نەحەوێتەوە – کورد مۆمی نووشتەس بتاوێتەوە!
لە کۆتاییشدا لەسەر زاری بایزەوە دەڵێ:
ترسی چی پیرۆت – گەل قووتدانی چی؟
هەر بەبیری خۆت هێتلەری باوکی ئەم ڕۆژنامەیە – کوا؟ کێ ئەزانێ گۆڕی کامەیە
هەزار پالەوی و سەد گەماڵ مردن – بە کەس قووت نەچووین کوردت هەر کوردن.
نەفرینی بۆ داگیرکەرانی کوردستان دەنارد و لاوی کوردی هان دەدا بۆ خەباتکردن لە ڕێگەی ڕزگاری و سەربەخۆیی کوردستاندا، له و کاتەوە ئەوینداری بیرکردنەوە و نووسینەکانی بووم و پاشانیش لە شۆڕشدا بووینە هاوبیر و هاوئامانج و دۆستی گیانی و تا جێی هێشتم ئه و پێوەندییەمان بە گەرمی خۆی هەر پاراستبوو.
(باسنیوز) ئەی لە شۆڕشدا، بەتایبەت لە ڕاگەیاندندا ڕۆڵی چی بوو؟
خاڵە حەمە: هەژار لە شۆڕشیشدا هەر سەرگەرمی چالاکی بوو لە بەشی ڕاگەیاندن، سەدەها گوتار و پەخشان و هۆنراوەی لە ڕۆژنامەی (خەبات) و (دەنگی پێشمەرگە) و (ئێزگەی دەنگی کوردستان) بڵاو کردووەتەوە، هەر له و ڕێڕەوەدا بڕوا و خۆشەویستی و ئومێدی بە بارزانی دەگاتە پلەی پێوەندارێتیی مرید و ڕێبەر و ئه و دڵگەرمییە هێندە بەتین دەبێ، کە ئه و هۆنراوە شاکارەی – بۆ بارزانی – لێ دەزێ، کە بەم جۆرە دەست پێ دەکات:
ئەگەر شەوە و گرمەی هەور و بارانە
ئەگەر بەفرە و شلێوەیە و تۆفانە
ئەگەر گێژە و کڕێوەیە و بۆرانە
ئەگەر لە هەر جێدا چەتە و گۆڕانە
تۆ شارەزا و ڕێ نیشاندەری لاوانی
بۆ پێشەوە پێشمان کەوە بارزانی
(باسنیوز) بەرهەمە ناوازەکانی مام هەژار، گرنگترینیان کامانەن، ئەوانەی بڵاو کراونەتەوە و ئەوەی وەک تۆ ئاگادار بیت لە پاشی بەجێ ماون؟ جگە لە چێشتی مجێور، هیچ بیرەوەریی دیکەی نووسیوە؟
خاڵە حەمە: تۆ ئەگەر بۆ بەرهەمی ناوەزەی بگەڕێی، ئەوا هەموو بەرهەمەکانی ناوازەن و گرنگ و پڕبایەخن. ڕووناکبیرانی کورد کۆکن لەسەر ئەوەی، کە هەژار بەرهەمێکی گەلەک فراوانی بەنرخی لەپاش خۆی بەجێ هێشتووە، لەپێشیانەوە، وەرگێڕانی شەرەفنامە، داستانی مەم و زینی خانی، دیوانی مەلای جەزیری.
قانونی (طب)ی (ابو عەلی سینا) کە لە عارەبییەوە کردوویەتییە فارسی، وەرگێڕانی چوار بەرهەمی د. عەلی شەریعەتی، وەرگێڕانی قورئانی پیرۆز بۆ سەر زمانی کوردی، مێژووی – سلێمانی لە عارەبییەوە کردوویەتی بە فارسی، هۆزی گاوانی لە عارەبییەوە کردوویە بە کوردی، فەرهەنگی کوردی کوردی و کوردی فارسی بە دوو بەرگ، دیوانی هەژار، چێشتی مجێور، خەیام بە کوردی و...
جگە لەمانەش، سەدەها وتار و شیعری لە گۆڤار و ڕۆژنامەکانی ناوەوە و دەرەوەی کوردستان بڵاو کردوونەتەوە و لە سەردەمێکیشدا وەک لە پێشتر باسمان کرد، بۆ خۆی چێڵەی ئاگری بۆ شۆڕشی کوردستان لە داستانی گیانبازی و قارەمانێتیی پێشمەرگە گرد دەکردەوە و لە ڕێی شیعرەکانیەوە دەیکردەوە چاوگەی خۆشکردنی ئاگری شۆڕش.
(باسنیوز) ئەی سەبارەت بە بیرەوەرییەکانی زانیاریتان هەیە؟
خاڵە حەمە: بەڵی، ئەوەندەی بزانم شەشسەد پەڕەی لە بیرەوەرییەکانی نووسیوەتەوە، بەڵام بەداخەوە پێڕانەگەیشت تەواوی کات و چاپی بکات، دوازە شیعری بە کاک فەرهاد شاکەلی دا، لەسەر داوای کاک فەرهاد، کە چاپی بکات.
(باسنیوز) سەبارەت بە کۆچی دوایی چی دەڵێیت؟
خاڵە حەمە: هەژاری ئەوینداری کوردستان، هەژاری هەمیشە پێشمەرگە، هەژاری 44 ساڵان ئاوارە، هەژاری شاعیری میللیی کۆمار، هەژاری گڕی کڵپەی شۆڕش خۆشکەر بە هۆنراوەکانی، هەژاری شۆڕەسواری زمانی کوردی، هەژاری خێر لەخۆنەدیو، لە ڕۆژی 21/2/1991 لە کلینیکی تاران ماڵئاوایی لە خامە و لە گەلی کورد کرد و لە ڕۆژی 22/2/1991 لە گۆڕستانی مەهابادی دایکی، لەلایەن گشت دانیشتوانەوە، لەنزێک مامۆستا هێمن بارگەی خرا و تەنی شەکەتی بە خاک سپێردرا.
- لە کاتی کۆچی دوایی مستەفا بارزانی و بەخاکسپاردنی، هەژار موکریانی بەم شاکارە هۆنراوەیه کە لە ناخ و هەست و سۆزێکی بەرزەوە ئه و وشانەی بە خەمناکی و کۆستێکی گەورەوە دەردەبڕی، سەرجەم ئامادەبوانیشی سەرسام کرد، کە دەڵێت:
بارزانی، پاڵەوانی کورد
هیوای پیر و جەوانی کورد
خەبەریان پێ دام تۆ مردووی
بە دیمەن لەبەرچاو ون بووی
من دەزانم تۆ نامری
تۆ لە مردن بەهێزتری
ڕۆژێک لەناو شاخ و چڕێک
دێتە سەر ئەم زەوییە کوڕێک
نۆ مانگە لەبەر مەمکانە
دایکی یەخسیری تورکانە
بێشکەی کوڕ زیندانی ڕەشە
لە ڕۆشنایی بێبەشە
زڕەی زنجیری دوولایی
بۆتە دەنگی لای لایی
جێگا گۆڵکە و دارەدارە
گۆشەی زیندانی شەدارە
تەمەن چواردە ساڵە جوانێ
بەدەوری خۆیا دەڕوانێ
هەرچی دەی بینێ ئەسیرە
وەک دایکی مل بە زنجیرە
کوردگەل مەڕی بێ خودانە
چەقەڵ دێری گورگ شوانە
لە حیرفان خوێنی دەچۆشێ
ژین بە ئازادی دەفرۆشێ
لێ بڕاوە تۆڵە بستێنێ
بەندی خەنجەر دەترازێنێ
کاڵەی نووین هەڵدەبەستێ
کێ هەیە ئه و پێی نەوەستێ
کوردخۆران هەڵت و بڕ دەکا
کوردستان گران شڕ دەکا
تورک و عەرەب دەبەزێنێ
جەرگی شاهان دەتەزێنێ
دوژمن لە زەبری دەتاسێ
کێ بێت بارزانی نەناسێ
بەر لە شۆڕشی بارزانی
کەس بە کوردی نەدەزانی
ئه و کوردی بە دنیا ناساند
هاواری بە دنیا گەیاند
لە هەر چوارقوڕنەی دنیادا
لەسەر بەرد لەناو دەریادا
بە کێ بڵێیت کوردستانی
پێت دەڵێ بڵێ: بارزانی
جاشە دوژمنە کوردەکەش
بەهۆی ئه و بوونە خاوەن بەش
ئه و نانەی دەیخۆن هی ئەوە
له و ڕا گرچوویان پتەوە
بارزانی شەست ساڵی ڕەبەق
جێ خەوی تاشەبەردی ڕەق
بە شاخ و شکێڕانەوە
بە بەندەن و لێڕانەوە
لە غوربەت و دەربەدەری
غەمخۆر و لە خۆشی بەری
بۆ گەلی چەوساوەیە
قەت تاوێ نەحەسایەوە
بەره و ئازادی هانیداین
ڕێگەی پیاوەتی نیشانداین
دوژمنی بۆ بێهێز کردین
تاریکی لەسەر لابردین
مانگی ئاسمانی کوردانە
بێ ئاوابوون و نەمانە
ئەوانەی بە مانگ دەوەڕن
لەڕاست لۆمەی ویژدان کەڕن
بارزانی بابی هەژاران
هەتوانی دڵ برینداران
شیوەن شایانی تۆ نییە
ئەسرین ڕشتن چی بۆ نییە
من بۆ دەربڕینی هەستم
پەیمانت لەگەڵ دەبەستم
تا دەمرم پێت وەفادار بم
چۆن بووم هەر هەمان هەژار بم
بارزانی، پاڵەوانی کورد
هیوای پیر و جەوانی کورد
خەبەریان پێ دام تۆ مردووی
بە دیمەن لەبەرچاو ون بووی
من دەزانم تۆ نامری
تۆ لە مردن بەهێزتری.[1]