پەرسێ فەلسەفیانۍ جە ئەندېشەو ویرو ( سەیدی)ەنە
ئامادەکردن: #ئەسعەد هەورامی#
وەختێنە سەیدی هۆرامی تاریفۍ زاتو خۊڎای هەقی مەکەرۊن کە زاتێ نادرو بۍ شەریکا و جە دروسکەردەی و ئیجاڎ ئاوەردەینە تەنیاو تەنیا هەر وېشەن.
کۍ جە نافی خار بەرماوەرۊ گوڵ
کۍ مەوزۊ عەشقش نە کەللەی بولبول
یە گرد کەردەی تۊن فەردی بۍ شەریک
ئەگەر بۊ یۊتەر مەمانۊ خەریک.
گەر خالقێ تەر وجودش بۊن، کارو هەرمانەکۍ پەشېوېو ناڕېک و پېکی مەبان.
سەیدی پېسە شاعیرێ هەم زانێوە ئایینی و عارفێ مەدرەسەو سۊفیگەری، ویرو ئەندېشەش تەنیا چوارچېوەو مزگی و خانەقاو دەرس و دەوری فیقهی و شەرعینە گیر نەبیەن، بەڵکم پەروازش کەردەن ڕووەو ویرە فەلسەفی و پەرسە زیڼەکارە.
پەرسێوە کە چا زەمەنەنە و زەمەنی دوورتەرەنە یاگۍ سەرنجدای ویرو ئەندېشەو فەیلەسوفەکا بیېنە، پەرسەو ( خالقێ تەری ) یام تەواناو خۊڎای پەی وەشکەردەو خالقێ تەری!
ئایا خۊڎا متاوۊ خالقێ تەر پېسە وېش وەشکەرۊن؟
پەیتواچ و(جواب) ئا پەرسۍ و فرەو پەرسە فەلسەفیەکا هەڵای تەمام ڕۊشن نیەن.
بەڵام مادام زاتو خۊڎای دەسەڵاتێ ڕەهاش (مطلق ) هەن ئیتر چېوێتەر سەری ڕەهایۆ نیەن.
سەیدی ئاگاڎارو ئا پەرسە فەلسەفیا بیەن، پەوکەی وەختێ تاریفۍ زاتو خۊڎای جە شېعرێنە کەرۊ جە کۊتاشۆ ئی پەرسە فەلسەفیۍ مرمانۊ.
بە یاوانەو سەیدی خالق دەسەڵاتی تەمامش هەن پەی بە ئیجاڎ ئاوەردەی هەر چېوێ یام گرڎ چېوێ، بەڵام دەسەڵاتش پەی بە ئیجاڎ ئاوەردەی خالقێ تەری پېسە وېش نیەن!.
زاتی تۊ بەی تەور زاتێو نادرەن
بۍ شک پەی ئیجاد گرد چېو قادرەن
ئیللا هەر پەی ئەو قۊدرەت نەدارۊ
یۊوێو تەر چوون وېش بە ئیجاد بارۊ .
شېعرەکۍ سەیدی پەنەما ماچۊ کە خەیاڵ و ئەندېشەو شاعیری ئەچا زەمەنەنە جە چوارچېوەو ناوچێ یام سرووشتێ تەسکینە گیرش نەواردەن، بەڵکم دنیاوینیێ فراوان و ئاسویێ ڕۊشن وەردەمو خەیاڵەکاشەنە دیاربیەن.[1][2]