Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi
Şarkiyat Bilim ve Hikmet Vakfı Yayınıdır
Diyarbakır 14-17 Eylül/September 2017
Editörler:
Mehmet Bilen
Veysel Gürhan
Fuat İstemi
Bayram Kanarya

Helal Kesim Konusunda Bazı Güncel Problemler
İsmail Yalçın1
Kuran-ı Kerim’deki açık ayetlerle usulüne uygun olarak boğazlanmamış hayvanın leş
olduğu ve leşin de haram olduğu açıklanmıştır. Bununla bağlantılı olarak akmış kan ve
Allah’tan başkası adına boğazlanmış hayvan da haram kılınmıştır. Domuz eti ise bizzat
yasaklanmıştır. Ayrıca Kuranıkerim yeme içme konusunda genel bir ilke koyarak temiz, hoş ve
faydalı olan şeylerin helal; pis, iğrenç ve zararlı şeylerin haram olduğunu açıklamıştır. Hz.
Peygamber insan tabiatının iğrenç bularak yemeyeceği hayvanlar hakkında işaretler vermiş,
fakihler de kendi bilgi ve görgüleriyle bu alanda kurallaştırmalar yapmışlardır. Genel anlamda
insanlar göz önüne alındığında onların da neyi yiyip neyi yemeyeceklerine kendi beğeni ve
tecrübeleriyle karar verdikleri görülmektedir.
Hayvan kesimi ile ilgili temel bir konu hangi hayvanların nasıl kesileceği konusudur.
Bu açıdan durumu etkileyen en önemli faktör hayvanların akıcı kanı bulunup bulunmamasıdır.
Hayvanlar akıcı kanı olanlar ve olmayanlar diye iki kısma, hatta bazı âlimlere göre hiç kanı
olmayanlar da ilave edilerek üç kısma (Kâsânî, 1986, V, 36) ayrılmakta ve çoğunluğa göre
sadece akıcı kanı olanların boğazlanması gerekmektedir. Öte yandan hayvanın evcil veya vahşi
olmasına göre de boğazlama usulü değişmektedir. Evcil hayvanlar keskin bir aletle ana
damarları kesilerek boğazlanırken vahşi hayvanların kesici delici aletlerle avlanarak kanının
akıtılmış olması yeterli görülmektedir. Deve dışındaki eti yenen evcil hayvanlar çenenin hemen
altında kalan boğaz kısmından deve ise boynun dibinden omuza yakın yerden kesilir. Hayvan
kesiminde canlı hayvan boğazının keskin bir aletle kesilerek kanının akıtılması esastır. Bu esası
yerine getirirken hayvanın mümkün olan en az acı ile hızlı bir şekilde hayatının sona erdirilmesi
kuvvetle tavsiye edilmiştir.
Hayvanların otomatik kesim makineleri ile kesilmesi ve kesilmeden önce çeşitli
yöntemlerle sersemletilmesi konusuna ilkesel olarak bakmak gerekir. Kesim her halükârda bir
aletle olmak zorundadır. Bu aletin insan elindeki bir bıçak olması ile insanın ürettiği bir makine
olması arasında bir fark yoktur. Yeter ki bu makineler hayvanın istenildiği şekilde kesimini
sağlamış olsun. Hayvanlara uygulanan şoklama yöntemleri bazı ülkelerde hayvan refahının bir
parçası olarak görülmekte ve zorunlu uygulanmaktadır. Bu şekilde hayvanların daha az acı
çektiği, kesimin daha kolay gerçekleştirildiği, uygulamanın hayvan refahına daha uygun olduğu
ve helallik şartlarını ihlal etmediği savunulmaktadır (Nakyinsige et al. 2013). Kanın boşalması
açısından klasik kesim ile şoklama arasında belirgin bir farkın olmadığı belirlenmiştir (Khalid,
Knowles, & Wotton, 2015). İlkesel olarak hayvanın ölümüne sebep olmaması şartıyla (bilimsel
olarak ölüme sebep olmayacak uygun dozlar belirlenmiştir) bu yöntemlerin kullanılması
hayvanı helallikten çıkarmaz. Konu bazı dini çevrelerde ön yargılarla ele alınmaktadır. En
uygun kesim yöntemi bilimsel tarafsızlığını kaybetmemiş uzmanların vereceği bilgilerin, fıkhî
ilkelerle değerlendirilmesi sonucunda elde edilebilir... [1]